Juf verdient een standbeeld (en de meester ook)
Laïla Koubaa
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Voetnoot, cop. 2013 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 9424 |
Marnix Verplancke
ua/an/22 j
VERZET! ***
Bart Koubaa , Voetnoot, 128 blz., ? 12,00.
Trickland heet het schilderij dat Michaël Borremans in 2002 maakte en waarop elf traditioneel geklede vrouwen op hun knieën aan het werk zijn in een miniatuurlandschap. Toen Bart Koubaa het voor het eerst zag, ervoer hij een déjà vu en later besloot hij erover te schrijven. Verzet! zou je een fantastische vertelling kunnen noemen waarin dit schilderij centraal staat, of een zoektocht naar de relevantie van het doek voor het leven en het denken van Koubaa. Beginnen doet het boek heel conventioneel: met het verhaal van een jongen die zijn opstandigheid tegen zijn omgeving kanaliseert in kleine verzetsdaden. Hij verplaatst zaken - 'verzet' ze in het dialect - en brengt anderen zo uit hun evenwicht. De jongen woont in het landschap op het schilderij en besluit om eruit te stappen, wat hem bij een ingrijpender verzet brengt, politiek van aard, ook al is niet altijd duidelijk aan welke kant hij staat. Waarom hebben praktisch alle personages Pools aandoende namen? Waarom wordt er sake gedronken en een kimono gedragen? Het zijn maar een paar mysteries die Koubaa nooit oplost, waardoor zijn boek voor eeuwig ergens tussen realiteit en verbeelding zal zweven. En toch blijf je lezen, omdat Verzet! niet alleen de mores van de schilderkunst, maar ook die van de literatuur in vraag wil stellen.
15/06/2014
Voor zijn roman Verzet! vond Bart Koubaa inspiratie bij het schilderij Trickland van Michaël Borremans, die ook zelf even zijn opwachting maakt in het verhaal. Op het werk staan elf reuzinnen afgebeeld die ogenschijnlijk handarbeid verrichten, maar alleen al door hun grootte het dorp waar zij staan afgebeeld, beheersen. Zo lezen we over Trickland: ‘Had Borremans de reuzinnen geschilderd om ons in de gaten te houden, om ons zondaars in het gehucht te straffen uit liefde? Of moesten zij ons op de grenzen van de fysische werkelijkheid wijzen en influisteren dat we het mysterie beter glimlachend kunnen omarmen?’ (blz. 81).
De roman van Koubaa blijft al even onvatbaar en mysterieus als het schilderij. De vertellende ik-figuur leeft in een omgeving die aan de ene kant erg Vlaams aandoet, maar evengoed naar het Oosten verwijst (personages dragen er bijvoorbeeld een kimono), terwijl de namen van een aantal personages, van Radek tot Krasjnek, Dmitri en Vanja, dan weer alluderen op Oost-Europa. Op zijn dwaaltocht, die hem van het gehucht naar de stad voert, laat hij zich leiden door één specifieke constante: zijn verzet. Ooit begon het als een poging om verwarring te zaaien binnen het gezin waar hij thuishoorde, door de wijzers van de klok drieëntwintig en een half uur vooruit te draaien. Of op school, waar hij letterlijk dingen ging verzetten, wanneer hij bijvoorbeeld het schoolopstel van een van zijn klasgenoten laat verdwijnen tussen de papieren van de leraar. Later zal zijn verzet meer eigentijdse vormen aannemen: met de computer worden foto’s bewerkt, een van zijn vrienden laat zelfs alle personages uit het beeld verdwijnen om tot een vorm van ‘nullandschap’ te komen. Uiteindelijk vindt de ik zijn weg als promotor voor het leger: niet toevallig is een van zijn ontwerpen om kandidaat-miliciens te lokken (weer eens) gebaseerd op Trickland. Door Koubaa’s grillige en nauwelijks bij te houden fantasie slaat Verzet! niet echt aan. Anderzijds zorgt de luchtige en speelse stijl ervoor dat de lezer niet helemaal verdrinkt in de draaikolk van de oncontroleerbare verzetsdaden van de hoofdfiguur. En zou het slotbeeld, waarin wordt beschreven hoe de ik een steen een paar centimeter verlegt, niet de idee aanreiken dat in het kleine de zin van een bestaan kan liggen? ‘Ik heb een steen verlegd in een rivier op aarde’ zong ooit Bram Vermeulen… [Jooris Van Hulle]
Jelmer Soes
Deze nieuwe roman van de Vlaamse fotograaf en auteur (1968) speelt zich aanvankelijk af in het schilderij 'Trickland' van de Vlaamse kunstenaar Michaël Borremans, waarop een groep vrouwen rondom een dorps miniatuurlandschap gebogen zit (gereproduceerd op het omslag). De ‘reuzen van Borremans’ keren vaak als veelbepalende spookfiguren terug in de kleine roman, evenals Borremans zelf als poppenspeler achter de schermen. De hoofdpersoon heeft een obsessie met het stiekem verplaatsen van objecten, wat mensen in verwarring brengt, maar ook ingrijpender gevolgen lijkt te hebben. Als hij besluit om naar ‘de stad’ te vertrekken (een decor dat bewust onscherp wordt gelaten), ontspoort het verhaal. Mensen en organisaties lijken zijn gave te ontdekken van het handmatig aanpassen van de wereld (vooral nog in Photoshop), en hij raakt verstrikt in verzetshaarden en moordzaken. De auteur zoekt de grenzen van realiteit en narratieve logica op, maar ondanks een totaal gebrek aan samenhang blijft in ieder geval de geoefende literaire lezer toch geboeid. Dit maakt deze roman echter wel ontoegankelijk voor een groter publiek. Normale druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.