Oorlog en terpentijn : roman
Stefan Hertmans
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Voetnoot, cop. 2010 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 8235 |
31/12/2010
Het kortverhaal Je portret van Stefan Hertmans kan het best gelezen worden als een 'naschrift' bij of 'dialoog' met zijn laatste roman Het verborgen weefsel (2008). In beide teksten treedt een vrouwelijk personage op met de naam Jelina en speelt een verdwenen zus een belangrijke rol. Het verborgen weefsel is geschreven vanuit het perspectief van een vrouw die zich verliest in zichzelf, verloren loopt tussen haar man en haar minnaar, geen houvast vindt in haar schrijverschap en gekweld wordt door de herinnering aan haar zus. Je portret is de dramatische brief van een man aan zijn dode geliefde Gabrielle, waarin hij opbiecht dat hij eveneens een relatie heeft gehad met haar oudere zus Jelina, van wie Gabrielle het bestaan niet eens vermoedde. Terwijl Jelina in de roman aan pure differentie ten onder gaat, verdwaalt de man in het kortverhaal in een labyrint van spiegelbeelden: het 'andere' en 'hetzelfde' openen dezelfde afgrond. De man vertelt in de brief aan Gabrielle hoe hij al haar foto's verbrandde om uiteindelijk haar portret te kunnen schilderen. Maar in dat portret verschijnt ook het gezicht van haar zus, Jelina. Omdat bij de geboorte van Gabrielle hersenweefsel (!) van Jelina bij haar werd ingeplant, lijken beide zussen, ondanks hun achttien jaar leeftijdsverschil, angstaanjagend veel op elkaar, zelfs in hun gedragingen. Voor Jelina is dat een van de redenen om het ouderlijke huis definitief te verlaten. Wanneer de mannelijke hoofdfiguur Gabrielle ontmoet, ziet hij een jongere en softere versie van Jelina, waarmee hij een passionele, maar fysiek destructieve en zelfs gevaarlijke relatie heeft. De twee vrouwen schuiven over elkaar heen en die verdubbeling is het zegel van het noodlot: 'Ik was ingesponnen in een verbond dat ik niet kon doorgronden', denkt de hoofdfiguur wanneer hij voor het eerst Gabrielle omarmt. Het is geen toeval dat bepaalde 'primitieve' culturen een haast sacrale schrik hebben voor tweelingen: tweelingen wissen onze veronderstelde uniekheid uit en zijn zo een bron van onrust en geweld. Aan de dode Gabrielle biecht de hoofdfiguur op: 'ik deed met haar alles waarvan jij dacht dat het onze unieke geschiedenis was geweest. Ze was alleen maar veel verschrikkelijker in wat ze wou en wat ze zegde; jij, dierbare Gabrielle, maar dan vermengd met een kwade droom, die me in de ban hield. Jij, maar dan in een blauwdruk die jou voorafging en de sporen van je leven verbrandde voor jij erin had kunnen lopen.' In die fatale driehoek ? dat 'verborgen weefsel' ? gaan de drie personages ten onder.
Hertmans zoekt in zijn recente verhalen naar een eigentijdse vertaling van het tragische en noodlottige dat hij in zijn essays en zijn doctoraat over de Griekse tragedie diepgaand heeft bestudeerd. Daarin staan vrouwen als Antigone, Klytaimnestra en Medea centraal, die met hun extreem gedrag en hun 'raaskallen' de maatschappelijke normen en waarden ontmaskeren. Hertmans' schrijven begeeft zich met stilistische verfijning in afgrondelijke gebieden voorbij de individuele emoties en de individuele psychologie, waar werkelijkheid en verbeelding, aanwezigheid en herinnering, analyse en waanzin onstabiele categorieën worden.
De ontknoping van het verhaal komt snel, misschien wat te snel. Als lezer word je opgeslokt door dit mysterieuze verhaal en er plots hardhandig uit geworpen, met nog te veel vragen. Wellicht is het door de schrijver zo gewild: de ontluistering is er des te groter door. Het gegeven is in elk geval stof voor een bredere uitwerking. Maar misschien spiegelt zich dit verhaal nog eens in een volgende tekst van Hertmans? [Erwin Jans]
Arjen van Meijgaard
Een man schrijft zijn overleden vrouw Gabriëlle een brief waarin hij vertelt dat hij een portret van haar heeft geschilderd dat hij niet onder ogen kan komen. Hij is namelijk eerder getrouwd geweest, met Jelina, de oudere zus van Gabriëlle, die in veel opzichten sprekend op haar leek, maar ook haar tegenpool was. Gabriëlle heeft echter nooit van het bestaan van Jelina geweten, andersom wel. Jelina is echter zomaar vertrokken en op een feest viel hij voor de charmes van de jongere versie, aan wie hij nu na haar dood alles opbiecht. Een prachtig klein verhaal in de Belgica-reeks. Uitgeverij Voetnoot wil jaarlijks zes deeltjes doen verschijnen, waarin waardevolle teksten van overleden auteurs worden uitgegeven naast teksten van hedendaagse auteurs, zoals Stefan Hertmans (1951). De reeks staat onder redactie van Dirk Leyman, bekend van o.a. het literatuur-weblog De Papierenman. Hij geeft in een uitgebreid nawoord commentaar op de literatuuropvatting van Hertmans. Deze reeks vormt een mooie aanleiding om in aanraking te komen met bekende en minder bekende Belgische auteurs. Kleine pocket; normale druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.