Een huis in Engeland : roman van een kleinzoon
Maarten Asscher
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Bezige Bij, 2022 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : ASSC |
Onno Blom
em/ov/26 n
In een van zijn schitterende Essays citeerde Michel de Montaigne van de klassieke Griekse blijspeldichter Menander de uitspraak 'dat iemand al gelukkig zou zijn wanneer hij zelfs maar de schaduw van een vriend zou leren kennen'. In de nieuwe roman van Maarten Asscher, De schaduw van een vriend, wordt deze uitspraak aangehaald in de speech van Ferdinand Leenheer, een erudiete maar wereldvreemde diplomaat, aan een diner in een chic restaurant op een eilandje in het IJ ter gelegenheid van het veertigjarig jubileum van de Leidse jaarclub Honey Ball.
Aan tafel zitten, in smoking, de vier jaarclubleden met wie hij vriendschap voor het leven sloot: advocaat Edgar van Lynden, bestuurder Marcel Houtsma, assyrioloog Philip Landsberg en politicus Xavier Wiegers.
Over hun vriendschap valt een inktzwarte schaduw vanwege de steeds radicalere rechtse denkbeelden van Tweede Kamerlid Xavier over massa-immigratie en bedreigde Nederlandse volksaard. Hij is een trouwe vriend, maar onbetrouwbaar als politicus. Of kun je die twee niet van elkaar scheiden?
De spanning loopt op omdat een jonge onderzoeksjournalist, Kyra van Egmond, een klopjacht op Xavier heeft geopend. Ze doet niet alleen onderzoek naar hem, maar ook naar zijn vrienden uit het verleden, het corporale studentenmilieu als broeinest voor zijn reactionaire ideeën.
Asscher heeft zich, zo meldt hij in zijn verantwoording, laten inspireren door het feit dat in de jaarclub van de latere hoogleraar Cleveringa, die met zijn fameuze speech op 26 november 1940 protesteerde tegen het ontslag van zijn Joodse collega's aan de Leidse universiteit, ook Johan Carp zat, de latere NSB-ideoloog die na de oorlog tot twaalf jaar cel werd veroordeeld.
Toch voel je dat Asscher zich vooral door zijn eigen studietijd in Leiden heeft laten inspireren, in de late jaren zeventig. Voor een Leienaar is de roman een feest van herkenning, inclusief de door studenten in één nacht à la Christo ingepakte brug over een gracht. Asscher tekent de corporale wereld met een vleugje nostalgie, maar zijn toon is ironisch. Hij neemt de ballen van Honey Ball óók op de hak.
Wellicht zijn in zijn personages ook de schaduwen van bestaande vrienden te vinden. Maar aan zijn vijf heren heeft hij, als ik me niet vergis, vooral eigenschappen en ervaringen van zichzelf toegeschreven. Zo vond de vader van de schrijver, de gewezen rechtbankpresident mr. B.J. Asscher, dat zijn zoon net als hij rechten moest studeren in Leiden. Dat overkomt Hugo, de zoon van Edgar. Als compensatie voor het zijns inziens geestloze karakter van deze studie volgde Asscher colleges assyriologie, het vak van Philip. De schrijver moet zich hebben voorgesteld wat er was gebeurd als hij in zijn leven andere keuzes zou hebben gemaakt.
Toch is De schaduw van een vriend geen verkapte memoir, in tegenstelling tot Asschers vorige roman, Een huis in Engeland, waarin hij een geheim van zijn grootouders ontrafelde. Ik las het verhaal vooral als zedenschets, vol essayistische uitweidingen en knipogen naar de politieke en maatschappelijke actualiteit. Xavier Wiegers heeft de loopbaan van Wilders, toen die nog op de rechtervleugel van de VVD opereerde, maar heeft meer van het messiaanse en narcistische van Thierry Baudet.
Asscher zet zijn roman onder spanning door 'krankzinnig toeval' te laten toeslaan: onderzoeksjournalist Kyra treft het old boys network aan het diner aan als zij voor een vriendin invalt als serveerster, valt voor de verleiding om hun gesprek met haar telefoon op te nemen - en die telefoon verdwijnt prompt spoorloos. Wordt Kyra van jager prooi?
De plot ga ik natuurlijk niet verraden, maar duidelijk is dat de zaak blijft voortwoekeren. Steeds wisselt het perspectief, van de ene vriend naar de andere, maar het verhaal blijft bijeen, verbonden als een ingepakte brug.
Volgens Montaigne vond het sociale leven in de vriendschap zijn opperste vervolmaking. Onder welke omstandigheden houdt vriendschap stand? Dat is de vraag. Het verhaal van De schaduw van een vriend, vernuftig gecomponeerd en eloquent geformuleerd, geeft er een subtiel en verrassend antwoord op.
****
De Bezige Bij; 288 pagina's; € 24,99.
Bookarang
Een politieke roman over vriendschap, morele dilemma’s en een een old boys network dat onder druk komt te staan. Onderzoeksjournaliste Kyra van Egmond schrijft een kritisch portret van het rechtse Tweede Kamerlid Xavier Wiegers. Daartoe wil ze ook zijn studievrienden interviewen, verenigd in de kleine maar nog altijd hechte jaarclub ‘Honey Ball’ , maar tot Kyra’s frustratie sluit de vriendenkring zich als een schelp voor haar nieuwsgierigheid. Tegelijk heerst er onder zijn vrienden wel degelijk onvrede over Wiegers’ reactionaire denkbeelden. Aan de vooravond van de veertigjarige jubileumviering van de jaarclub is het dan ook niet zozeer de vraag of de vriendschap schade gaat oplopen, maar hoe groot de averij zal zijn. ‘De schaduw van een vriend’ is in een vlotte, scherpzinnige stijl geschreven. Geschikt voor een brede tot literaire lezersgroep. Maarten Asscher (1957) is schrijver, jurist en vertaler. Hij is voormalig directeur bij Athenaeum Boekhandel in Amsterdam en is sinds 2017 mede-eigenaar van Uitgeverij Van Oorschot.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.