Lagerwal : gedichten
Luuk Gruwez
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij De Arbeiderspers, 2018 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : POEZIE : GRUW |
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Enkel raadpleegbaar |
Uitgeverij De Arbeiderspers, 2018 |
WEFLA MAGAZIJN : ENKEL NA MAGAZIJNAANVRAAG : GRUW |
Paul Demets
em/ec/12 d
Luuk Gruwez dicht vaak over de eindigheid. En toch is het geen poëzie die alleen maar sombert. Ze heeft de toon die we ook in het motto van Shakespeare vinden: 'Parting is such sweet sorrow'. En dat zoete verdriet begint al bij de geboorte, maakt Luuk Gruwez duidelijk in het eerste van de zes delen waaruit zijn bundel Bakermat bestaat.
In 'Limbus', binnen de rooms-katholieke theologie een soort wachtkamer voor de ziel na de dood, staat de ik-figuur onder andere voor de moeder en de zoon. De dichter is een soort onmachtige Christus: 'Hoe moet zo'n kind, hoe kan zo'n kind/ één mens verlossen als hijzelf gegarandeerd/ maar amper uit een vulva kruipen kan.' En van veel moederliefde is er ook al geen sprake: 'hier komt wie/ mij niet welkom is en die ik straks te zogen krijg'. De ik-figuur is er al meteen van overtuigd dat 'ik een zomers rijk van doden binnentreed'.
Gruwez heeft oog voor degenen die doorgaans geen aandacht krijgen. Eerder in zijn werk al zagen we toiletdames, dikke mensen of prostituees de revue passeren. Hier vraagt degene die het kind op de wereld moet helpen zich af wie ze precies is: 'Wat ben ik? Vroedvrouw? Gynaecoloog? Of maak ik uw toiletten/ en riolen schoon?' Ongeacht haar identiteit, is de conclusie over het bestaan niet positief: 'Hoe triest dat alle teders in iets wreeds verkeert.'
Gevangen in wensdromen
Wanneer Gruwez zijn bestaan als negenjarige overdenkt, is dat ook niet bepaald idyllisch. Zijn jeugd speelde zich in het West-Vlaamse Deerlijk af, waar Cadillacs en Chevrolets op de parking stonden - 'Een blikken ego voor eenieder die op zich te weinig om het lijf'. Zelf lag hij gevangen in zijn wensdromen: 'had ik maar nooit een vader, nooit een moeder gehad,/ met alle kans van dagen zonder hen.'
Het lelijke en het platvloerse zijn evenveel in Gruwez' gedichten aanwezig als het schone en het verhevene. We vinden een gedicht over een hydrocefaal kind in deze bundel. En net als er gewone mensen opduiken, voert hij hier ook bekende figuren op: hij spreekt prinses Elisabeth en Michelle Obama toe. Hij brengt een ode aan de weervrouw. Hij laat Modigliani, van wie een prachtig portret de cover van de bundel siert, om vergiffenis vragen omdat hij een liefdesrelatie in 'één balorig ogenblik' vernield heeft.
Aan Eriek Verpale, met wie hij een intense band had, toont hij postuum hoeveel spijt hij heeft over de onvolkomenheid van hun vriendschap. Hoe herkenbaar kleinmenselijk en feilbaar is het universum toch dat Luuk Gruwez in Bakermat toont. Al zijn niet alle figuren zo bekend. Zo geeft hij Alida, de vrouw van Stijn Streuvels, een stem.
Gruwez' gedichten hebben een parlandotoon, maar toch heeft hij altijd aandacht voor het muzikale. Daardoor hebben ze een bedrieglijke verleidelijkheid, want je wordt in een donker universum binnen getrokken. Onmacht tegenover de vergankelijkheid overheerst. En toch countert Gruwez dit door te relativeren en door een soort lichte toon die alle zwaarte draaglijk maakt.
Zo gaat het ook in het gedicht dat ik koos. Een dystopie, zo lijkt het wel. Maar als de dichter de dingen in zijn hoofd kan bewaren, hebben ze toch ergens een veilig onderkomen. Die dubbelheid maakt het lezen van Bakermat tot een bijzondere ervaring, die je dooreenschudt.
Luuk Gruwez, Bakermat, De Arbeiderspers, 80 p., 18,99 euro.
***
Diefstal van een landschap
Het eerst die oude eik. Ik rukte hem
met tak en wortel uit mijn panorama,
een landschap dat aan schilders en aan dichters
had behoord. Een stoppelveld, niet langer
half besneeuwd, was voor het uit mijn blik
verdween, zelfs lange tijd van iedereen
geweest. Maar nu was alles van eertijds.
Ik zag een limonadegele tractor, een
kanariegele zon. Die ik ontvreemdde, allebei.
Betreurend dat er in mijn hoofd niet tegelijk
voor zon én tractor ruimte was. Dan maar een schuur
gehuurd, net groot genoeg. Een opslagplaats voor al
mijn landschap. Ook heel geschikt voor allebei.
En alles stal ik, alles eromheen. Niet eerder hield ik
ermee op. De hele wereld was van mij. Zelfs jij.
Luuk Gruwez
Albert Hagenaars
In deze dichtbundel van Luuk Gruwez (1953, Kortrijk) staat ontegenzeglijk de mens centraal, preciezer gezegd diens zoeken, beweegredenen en keuzes. In het eerste van de zes delen ligt de nadruk op de geboorte, in het laatste op de dood. Ondanks deze indeling is de bundel niet strak gestructureerd. Gruwez' stijl is zowel vertellend als verdichtend, maar steevast voorzien van aandacht voor details, die een tegenhanger moeten vormen voor de meer sferische fragmenten. Opvallend is zijn geraffineerde spel met voornaamwoorden. Om de suggestie te versterken en de lezer te activeren gebruikt hij tevens veel vragen en constructies met voornaamwoordelijke bijwoorden als 'hier komt wie mij niet welkom is' en 'Weet je wel dat al wat ver is, enkel hier is?' Ironie, wellicht z'n belangrijkste inhoudelijke kenmerk, is gelukkig ook nu niet ver te zoeken. Dit werk kan om meerdere redenen genoten worden, maar op de eerste plaats vanwege het aanzwengelen van gedachten over de raadsels van het bestaan 'in dat van zaadcellen en eisprongen vervuld heelal / waaruit in een of ander vroeger ooit een ster ontstond'.
Janita Monna
ua/an/12 j
Er was een tijd dat ik het journaal uitzette zodra het weerbericht begon: kwam er regen, kwam er zon, ik zou het vanzelf wel merken. Maar nu het weer het weer niet meer is, de winter niet meer gewoon koud en de zomer te warm voor de Hollandse polder, houden weermannen (m/v) me dikwijls aan de buis gekluisterd.
Daarbij vergeleken lijkt dit 'meisje van het weer' uit de nieuwste bundel van Luuk Gruwez al bijna iemand uit een ver verleden, uit een tijd van voor smeltend poolijs en stijgende zeespiegels. "Haar zorg / is die voor morgen, overmorgen, maximum een week. / En welke zotte wolken daarvoor van belang."
Geen doemscenario's of warmterecords, ook als er regen komt, glimlacht ze. Ze stelt gerust. Het komt wel goed. Het is misschien wat de dichter het liefste wil. Geloven dat het goed komt, tegen beter weten in.
Gruwez stelt al op de eerste pagina's van 'Bakermat', zoals zijn nieuwe bundel heet, op scherp. Plaats van handeling is een ziekenhuis. De dichter kwam er ter wereld, zijn moeder zou er later 'van hier naar ginds' vertrekken. Met een geboorte begint ook de reis naar het grote niets.
De Vlaamse Gruwez heeft een enorme staat van dienst - zijn poëziedebuut verscheen al begin jaren zeventig - en in zijn oeuvre was altijd een bijzondere plek voor zijn geboortegrond, hij blikte er vaker dan eens met weemoed op terug. Zoals hij ook in 'Bakermat' weer even negen is, en in de kamer naast die van zijn ouders ligt, en zich realiseert: 'het komt niet goed'.
"Ik betrok er een bed waarin ik, negen en slapeloos, / mij bedreigd wist door het einde van wie in de kamer / naast de mijne zonder gêne meer dan dertig waren: / nagenoeg voltooid, het meeste van hun vlees al uitgeblust."
'Bakermat' toont een vertrouwde Luuk Gruwez, een die de taal in een vloeiende beweging tot ritmische regels smeedt. Die als het zwaar dreigt te worden ironie in stelling brengt, zonder die de overhand te laten krijgen. Die nuchter klinkt en lyrisch ook. Bijvoorbeeld als het over vrouwen gaat.
Want Gruwez zingt behalve over het weermeisje, voor Michelle Obama, met haar 'bronzen bambiblik', over een doventolk en de Belgische kroonprinses. Zijn oog valt daar waar stilstaan en voorbijgaan even samenkomen, 'vrouwen, gestruikeld/ in het meisje dat zij zijn geweest'.
De niet te stoppen tijd, waaraan ook de dichter niet ontsnappen kan, maakt angstig en boos: "Het is de vraag of ik met dichtgeknepen / kont en briesend tegen dag en nacht mijn ouderdom / bedotten kan".
Een scherp en liefdevol in memoriam voor een schrijversvriend besluit de bundel. Somber? Nee, eerder zijn Gruwez' regels geruststellend: "De schaduw van wie ophield te bestaan / is meestal langer dan van wie blijmoedig / door blijft gaan".
Arbeiderspers; 80 blz. € 18,99.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.