De ogen van de tiran : de Oedipus van Sophocles
Willy Schuyesmans
Sophocles (Auteur), Ben Schomakers (Vertaler), Marc De Kesel (Auteur), Dirk De Schutter (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Klement, cop. 2013 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : OUDE TALEN : Klassiek Grieks (tot 1453) SOPH |
30/09/2014
Oedipus heerst bundelt een vertaling van Sophocles’ meesterwerk dat meestal Koning Oedipus genoemd wordt, en enkele essays over die tragedie. Ben Schomakers beoogde een vertaling die 'met een zekere vaart' gelezen kon worden, en hij verving de vaste metra door een metrisch proza, om woordspelingen en retorische manipulaties beter te kunnen weergeven. De vertaling mildert meermaals de affectief geladen reacties van de personages en laat een duidelijk geval van tragische ironie verloren gaan.
In de inleiding en in een essay (samen 115 p.) belicht de vertaler uitvoerig allerlei aspecten van de tragedie en van het hoofdpersonage, zoals de politieke dimensie van het stuk en het exemplarische karakter en de erfelijke (Thebaanse) belasting van Oedipus. Hij toont aan dat zijn (zelf opgebouwde) uitwendige identiteit tot emotionele uitbarstingen leidt tegenover Tiresias en anderen die het onderzoek naar de moord op Laïus afremmen. Hij weidt uitvoerig uit over het conflict tussen de uitwendige identiteit (het leven dat hij construeerde), de inwendige identiteit (zijn aangeboren aanleg) en zijn verworven identiteit (de manier waarop hij zich in zijn omgeving definieert). Hij stelt ook dat Oedipus geen noodlotstragedie is, o.m. omdat de uitspraak van het orakel, in plaats van een voorspelling, een vaststelling kan zijn die al in vervulling is gegaan, en waaraan de mens in alle vrijheid meegewerkt heeft, zonder het te weten. De reflecties van Schomakers zijn vaak origineel en spitsvondig en ze blijven interessant, ook als ze niet overtuigend zijn. Zo is het moeilijk aan te nemen dat Oedipus geen noodlotstragedie is, als het stuk in de vorige eeuw zo’n groot succes kende door de toen heersende noodlotservaring.
Ten slotte zijn er nog twee kortere essays over 'transformaties'. Marc De Kesel bespreekt Oedipe van Corneille, met als belangrijke subplot de liefde tussen Dircé, een dochter van Laïus, met de Atheense koning Theseus. Naar aanleiding van deze situaties reflecteert De Kesel met enkele filosofen over eer, macht en vrijheid. Dirk de Schutter gaat na hoe Schelling, Hegel en Hölderlin het Oedipusverhaal interpreteerden. Hij besluit dat deze drie het erover eens waren dat Oedipus het project voltooid heeft dat Hellas zich als opdracht opgelegd had en dat in Delphi als 'Ken uzelf' geschreven stond. Op basis van de door hem vermelde hybris had hij aan dat project ook nog 'Niets te veel', ook een motto van Delphi, kunnen toevoegen.
Oedipus heerst is ongetwijfeld een geslaagde en interessante publicatie over een meesterwerk van de Griekse literatuur. Ze brengt een vlotte, goede vertaling en een massa boeiende reflecties. Als ze toch enigszins ontgoochelt, is dat niet zozeer omwille van de geformuleerde aanmerkingen, dan wegens wat er niet in voorkomt. Zo zijn bij de vertaling overvloedig noten opgenomen met verklaringen bij de inhoud en heel veel, ook overbodige, mythologische gegevens, maar zonder enige verwijzing naar elementen als tragische ironie, peripetie, katharsis en schuld. En in een werk van driehonderd bladzijden over Oedipus, zouden toch ook bewerkingen als die van Gide, Claus, Mulisch en Pasolini enige aandacht mogen krijgen.
[Jef Ector]
E.A. Hemelrijk
Onder de titel 'Oedipus heerst' (in plaats van het vlakkere 'Koning Oedipus') heeft Schomakers, bekend van zijn vertalingen van werken van Plato en Aristoteles, de 'Oedipus Tyrannus' van de Griekse tragediedichter Sophocles (496-406 v. Chr.) vertaald, gevolgd door drie uitvoerige filosofische beschouwingen over het stuk. De tragische mythe van Oedipus, die te vondeling gelegd was vanwege de voorspelling dat hij zijn vader zou doden en met zijn moeder zou trouwen, en die daardoor zonder het te weten precies dat doet, is welbekend. De schitterende 'Oedipus Tyrannus' van Sophocles, waarin de held langzaam beseft wat hij gedaan heeft, is dan ook wereldberoemd en een inspiratie voor latere schrijvers en denkers. De vertaling van Schomakers is helaas enigszins houterig, de filosofische beschouwingen vereisen veel voorkennis.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.