Geschiedenis van het huilen : een getuigenis : roman
Alan Pauls
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Meulenhoff, cop. 2006 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : PAUL |
31/12/2007
Buenos Aires literair
Argentijnse literatuur in het buitenland
In april verbleef ik een tiental dagen in Buenos Aires. Ik was er als literair vertaler uitgenodigd voor wat de grootste boekenbeurs van Latijns-Amerika heet te zijn. Het bezoek was uitstekend georganiseerd door de Stichting TYPA (Teoría y Práctica de las Artes), die door contacten met buitenlandse uitgevers Argentijnse literatuur onder de aandacht wil brengen. Daarom wordt ieder jaar een 'uitgeversweek' in Buenos Aires opgezet gedurende de Boekenbeurs. TYPA constateert dat Argentinië ver van Europa vandaan ligt. Argentijnse uitgevers gaan naar Frankfurt om te kopen, niet om te verkopen. Bovendien passeert alles nog eens via Spanje. Het contact tussen Latijns-Amerikaanse landen onderling verloopt ook zeer stroef. Hun boekenmarkten zijn niet op elkaar afgestemd.
TYPA wil dat de Argentijnse literatuur zichtbaar wordt in het buitenland. Sedert TYPA's ontstaan in 2002 gingen al vijftig buitenlandse uitgevers poolshoogte nemen gedurende de Feria del Libro. Zo ontstaat een direct contact tussen uitgevers in Argentinië en in het buitenland. En dat vergemakkelijkt het uitgeven van Argentijnse auteurs in Europa, de Verenigde Staten en andere Latijns-Amerikaanse landen.
De Argentijnse literatuur heeft geleden onder de grote politieke en economische crisis van 2001: vijf presidenten in één maand tijd; het spaargeld van de mensen mocht niet van de bank worden afgehaald en toen het wel kon, was het spaargeld van heel wat Argentijnen tot één derde gereduceerd en werd de koers van de peso aan die van de dollar gekoppeld ? één peso werd één dollar!; grote Argentijnse concerns werden geprivatiseerd en kwamen in buitenlandse handen, met alle werkloosheid vandien. Voor uitgevers waren de gevolgen legio: de hele markt werd geblokkeerd, de buitenlandse boeken werden onbetaalbaar, een koppig proces van isolement werd ingezet. Cultuur was wel de laatste sector waarin geïnvesteerd kon worden.
Het panorama dat ons van de Argentijnse literatuur werd opgehangen, was soms ideologisch gekleurd. De criticus van de conservatieve krant 'La Nación' houdt nog altijd vol dat de hedendaagse Argentijnse schrijvers, naar het gevleugelde woord van Witold Gombrowicz "Borges moeten doden". Deze bezetenheid van het verleden verhindert een (relatieve) tabula rasa waaruit een nieuwe, zelfbewuste literatuur kan ontstaan. Toch bestaat er een literaire jonge garde die de "geest van na de crisis" belichaamt. Je kan niet naast de tegenstelling kijken tussen het oude, conservatieve blok en de levende, open en ondernemende geest. Als ik in Buenos Aires boekhandels als Ghandi en Ateneo (op de 'boekenboulevard' Corrientes) bezoek, word ik getroffen door hun oude aanblik en de afwezigheid van veel noodzakelijke boeken (zeker wat poëzie betreft). Een jonge boekhandel als La boutique del libro in het opgewaardeerde en zelfs trendy Palermo Viejo heeft dan weer een zeer dynamische indruk: nieuwe publicaties, een goede sectie poëzie, aandacht voor vertalingen, een jong fonds, resoluut gericht naar de actualiteit zonder de waarden van de traditie te verwaarlozen. Interessant is niet alleen dat beide soorten boekhandels bestaan. Sociologisch interessant en tekenend voor het literaire klimaat is dat ze samen bestaan. Alsof Argentinië zich nog niet volledig naar het hedendaagse heeft toegewend. Overigens staat ook nergens geschreven dat zoiets moet. Een van de vele charmes van Buenos Aires is de constante verwijzing naar een grandioos verleden waarin de verwijzingen naar Europa niet konden ontbreken.
Uit de generatie schrijvers die ongeveer zestig jaar oud zijn, zijn de toonaangevende namen: Cesar Aira, Fogwill, Ricardo Piglia. Bij de veertigers: Luis Chitaroni, Pablo de Santis en Alan Pauls. Bij de dertigers: Juan Tarranova, Washington Cucurto... Het lijstje is zeer onvolledig. Belangrijk voor de huidige ontwikkeling is de terugkeer naar het verhalende genre, dat omstreeks 1990 werd ingezet door iemand als Cesar Aira, die van het thema van ontstaan van de fictie een echte topic heeft gemaakt. Hier past ook de naam van een vertaler van sciencefiction en vertegenwoordiger van een soort "fantastische sociologie", Marcelo Cohen. De hedendaagse Argentijnse literatuur is het resultaat van twee crisissen. De erfenis van Borges (voor en door wie de Argentijnse literatuur een universele literatuur was) én het daaropvolgende realisme spatten uiteen. In deze permanente staat van crisis ontstaat een nieuwe literatuur die zich bewust is van het feit dat "crisis" gewoon de naam is van het huidige literaire tijdsgewricht.
In Frankrijk (bij Christian Bourgois) en het Nederlandse taalgebied (bij Meulenhoff, in de reeks 'Literatura Latina') werd afgelopen jaar alvast één vaste waarde van de actuele Argentijnse literatuur door vertalingen geconsacreerd: Alan Pauls en zijn grote roman Het verleden (El pasado, in 2003 bekroond met de prestigieuze Premio Herralde Novela). De roman is het verslag van een obsessionele liefde: wanneer Rímini en Sofía na 12 jaar uit elkaar gaan, is dat voor Rímini aanvankelijk een bevrijding. Enthousiast en vol energie begint hij aan een nieuw leven. Maar Sofía laat hem niet met rust. Ze stuurt hem briefjes en foto's, laat berichten achter op zijn antwoordapparaat en dringt zich op de meest onverwachte momenten aan hem op. Voor Rímini neemt het nachtmerrieachtige vormen aan en hij raakt geleidelijk alles kwijt: zijn gezondheid, zijn werk, nieuwe vriendinnen. En zelfs dat is nog niet het einde van zijn lijdensweg. Alan Pauls maakt van zijn lijvige roman (circa 600 pagina's) ook een hommage aan Marcel Proust. Met tweehonderd bladzijden minder zou het boek puntiger én nog verrassender zijn geworden, maar Het verleden blijft een mijlpaal (en een prima literair boek) als uitdrukking van een nieuwe Argentijnse literatuur en als 'pièce de résistance' van de auteur. Na drie andere romans en opmerkelijk essayistisch werk, o.m. over Borges (El factor Borges, 2000), is Pauls met Het verleden dé literaire referentie van Argentinië geworden. Door na te denken over het verleden en over twee verschillende en tegenstrijdige versies ervan, lijkt de roman wel een grote metafoor voor het Argentijnse literaire landschap van vandaag dat, na de dood van 'vader' Borges, eindelijk een beloftevolle en nieuwe weg heeft ingeslagen die nog niet helemaal in kaart kan worden gebracht. Alan Pauls is op die weg een van de belangrijkste mijlpalen. Welke uitgever durft het aan om meer Argentijns werk in vertaling te publiceren? Uitgever Adriana Hildalgo heeft nog maar net de Verzamelde verhalen van Antonio Di Benedetto gepubliceerd. Deze auteur (1922-1986) komt weliswaar uit een oudere generatie, maar is ? naast Borges, Cortázar, Bioy Casares, Macedonio Fernández, Silvina Ocampo e.a. ? een literaire meester van de eerste orde die in ons taalgebied nog volledig onbekend is... Er is nog veel werk aan de winkel, maar er ligt kwaliteit te wachten. [Bart Vonck]
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.