De bonthoed en andere verhalen
Jitschok Leib Peretz
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Vassallucci, 2002 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : NIST |
31/12/2003
Met De familie Masjber is een voorheen zo goed als onbekende parel opgevist. De auteur Der Nister (1884-1950), die eigenlijk Pinchas Kahanowitsj heette, was een vrome jood uit Berditsjev, de meest joodse stad van het oude Rusland. Een zwijgzame, introverte man, jarenlang op de vlucht voor de Russische militie, uit de losse pols verhalen schrijvend, die na de revolutie die de joden volledige gelijkberechtiging meebracht, toch door de proletarische kritiek zwaar aangepakt werd. Lister week uit naar Berlijn, waar hij enkele verhalenbundels uitgaf. Armoede dwong hem evenwel terug naar Moskou, waar de eisen van het socialistisch realisme hem het schrijven zo goed als beletten. Toch lukte het hem in 1939 de helft van het eerste deel van De familie Masjber te laten verschijnen, dat hijzelf karakteriseerde als "kunstzinnig realisme", een familiekroniek, die weliswaar de ten ondergang gedoemde wereld van de joodse sjtetls in de tweede helft van de 19e eeuw oproept, een wereld die voorbij is, maar waarin toch het levenskrachtige zaad rijpt, " waaruit de Verlichting en later de revolutionaire bewegingen zijn ontsproten". Zo noemt hij het in zijn voorwoord, allicht om zichzelf te rechtvaardigen. Lister moet voorvoeld hebben wat er ging gebeuren. De tweede helft van dit verhaal is gelukkig in 1948 in Amerika kunnen verschijnen. Eind 1948 werd Lister door de Gepeoe opgepakt. In 1950 kwam hij om het leven in de Moskouse Ljoebjanka-gevangenis.
De familie Masjber (deel tien uit de 'Jiddische bibliotheek') is een epische roman, een ouderwetse familiekroniek in de beste zin van het woord, gesitueerd in de stad N., zoals dat toen gebruikelijk was, een van die Oost-Europese joodse sjtetls, centra van aangrijpende vroomheid, bevolkt door meestal doodarme, exuberante joodse figuren, enkele machtige rabbijnen en een paar rijke families, zoals de Masjbers. Van de drie broers is Moisje de patriarch, kredietverlener en geldschieter. Geconfronteerd met een door misoogsten veroorzaakte economische crisis, waardoor de kleine geldbeleggers hun centen gaan opeisen, probeert hij wanhopig een financiële ramp te voorkomen. Het zal hem niet lukken. Hij komt zelfs in de gevangenis terecht en kan nog net naar huis om er te sterven. Getuige van zijn ondergang is zijn broer Loezi, een volgeling van de Bratslaver rebbe, een mystieke zwerver. De jongste broer leeft op zijn zolderkamer, is geestelijk onvolwaardig, zoekt een uitweg in het schrijven. Der Nister beschrijft op een pakkende manier de neerwaartse spiraal waarin de familie Masjber terechtkomt, maar zijn boek is veel meer dan dat. Het is ook het verhaal van de stad met zijn "landheren en magistraten, misdadigers en hoeren, handelaren en oplichters, querulanten en revolutionairen, financiers en doodgravers." Een bont scala van personages defileert hier voorbij, een caleidoscoop van vrome, joodse gebruiken, dromen en visioenen, bonte feesten en diepe rouw.
Nister is nog een van die goeie oude Dickensiaanse vertellers, die er uitgebreid voor gaat zitten en zijn tijd neemt. Hij houdt zijn verhaal soeverein in de hand: interrupties als: "Nu zal ik u vertellen..., wij moeten hier nog een personage introduceren..." structureren zijn relaas. Het resultaat is een merkwaardig boek, een revelatie. [Jos Van Damme]
M.G. van Mourik
Der Nister ('De Verscholene', ps. van Pinchas Kahanowitsj 1884-1950, stierf onder het regime van Stalin) was één van de grootste schrijvers uit de bloeiperiode van de Russisch-Jiddische literatuur direct na de Revolutie van 1917, tot Stalin ze tot volksvijanden verklaarde en een hele generatie schrijvers op mysterieuze wijze verdween. 'De familie Masjber' speelt in 1870 en vertelt het verhaal van drie broers: bankier Moisje, mysticus Loezi en Alter, de jongste. Door economische malaise en tegenwerking komen zij in een financiële crisis, die Moisje probeert waardig te doorstaan. Uiteindelijk wordt hij in de gevangenis naar lichaam en ziel geknakt. Loezi is aanhanger van een geheimzinnige sekte, die door de orthodox joodse gemeente fel wordt bestreden. Parallel loopt het verhaal van het stadje N. met zijn gemêleerde bevolking, waaronder een groot joods proletariaat. Omdat het verhaal in het verleden speelde, kon de schrijver er veel maatschappijkritiek in kwijt zonder problemen met de censors. Prachtige familiekroniek, vergelijkbaar met 'De Buddenbrooks' van Thomas Mann. Met woordenlijst. Gebonden; kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.