Nationalisme : een wereldgeschiedenis
Eric Storm
Eric Storm (Auteur)
30/11/2013
Home Academy Publishers slaat sinds 2003 de handen in elkaar met de academische wereld om interessante onderwerpen aan de man te brengen buiten de universiteit. Dat gebeurt met hoorcolleges van deskundige sprekers op cd en als download. De lezing van Eric Storm, docent aan de Universiteit Leiden, gaat over de Spaanse Burgeroorlog. Storm schildert in vier uur tijd zijn kijk op de Spaanse Burgeroorlog. Niet voor niets spreekt de ondertitel van zijn lezing over ‘de strijd om Spanje’. De burgeroorlog 1936-1939 is tot de dag van vandaag bepalend voor de Spaanse maatschappij. De tweestrijd in die maatschappij tussen progressief en conservatief, tussen links en rechts, lijkt eeuwigdurend. Toch ligt die niet in de Spaanse volksaard, zegt Storm.
Op de eerste cd van Spaanse Burgeroorlog gaat Storm daarom uitgebreid in op de historische achtergronden van de twee Spanjes. Hij verklaart de religieuze en sociale kwesties die het land sinds de negentiende eeuw verdelen. Nadien komen de politieke rol van het leger en de verdeeldheid tussen de regio’s aan bod. Als laatste wordt de invloed van generaal Primo de Rivera’s bestuur (1923-1930) aangekaart. De aanloop naar en de burgeroorlog zelf passen internationaal ook in de groei van autoritaire bewegingen in Europa onder invloed van de economische crisis. Het tweede uur van het hoorcollege gaat van start met de totstandkoming van de Tweede Spaanse Republiek in 1931. Die zet ingrijpende hervormingen in de steigers, wat een eerste weerstand oproept in 1934-1935. Spanje krijgt na verkiezingen nog een conservatief intermezzo, vooraleer de linkse Volksfrontregering definitief de bakens uitzet. Politiek geweld is het resultaat en in juli 1936 breekt de burgeroorlog uit na de opstand van een deel van het leger.
Op de derde cd diept Storm het verloop van de strijd uit. Belangrijk is de buitenlandse hulp in het conflict: Italië, Duitsland en daartegenover de Sovjet-Unie en de vrijwilligers van de internationale brigades. Intussen doen zich in beide strijdende kampen politieke en militaire ontwikkelingen voor. In republikeins Spanje rekenen de extreemlinkse partijen met elkaar af. In het nationalistische Spanje evolueert generaal Franco tot de onbetwiste leider. Franco zal Spanje domineren tot ver na de Spaanse Burgeroorlog. Met het veroveren van Catalonië kan Franco na drie jaar de burgeroorlog beslechten, wat zijn beslag krijgt op de laatste cd. Storm heeft verder veel aandacht voor de voortdurende repressie achter de linies door beide strijdende partijen. Afsluiten doet hij met de uitbouw van de dictatuur van Franco en na diens dood in 1975 de trage verwerking van de herinnering aan de burgeroorlog. Storm is geen begeesterend spreker, maar dat hoeft ook niet. Zijn goed verstaanbare en degelijk spreekstijl houdt alle aandacht bij het onderwerp. Wie in tijden van multimediale toepassingen tevreden is met een spreker zonder meer, kan nu thuis of onderweg kennis opdoen over de Spaanse Burgeroorlog. Raak je toch de weg kwijt in de chronologie en tussen namen van partijen en politici? Een klein boekje bij de cd’s zet alles bondig op een rijtje. [Michel Helaers]
P.J. Kreeuseler
De Spaanse Burgeroorlog (1936-1939) was een bloedige strijd tussen de republikeinen en de nationalisten. De burgeroorlog wordt vaak gezien als opmaat tot de tweede wereldoorlog. In dit hoorcollege behandelt Eric Storm, universitair docent Europese Geschiedenis in Leiden, de Spaanse burgeroorlog in chronologische volgorde. Hij begint met een uitgebreide bespreking over de historische achtergronden die uiteindelijk tot deze burgeroorlog leidde. Op 14 april 1931 deed koning Alfons XIII troonsafstand en werd de Tweede Spaanse Republiek uitgeroepen. Op 17 en 18 juli 1936 pleegde het leger onder leiding van generaal Emilio Mola een staatsgreep. Deze lukte slechts ten dele. De Spaanse Burgeroorlog was hier mee een feit. Storm vertelt over het verloop van de strijd en de vele gruwelijke misdaden die beide kampen begingen. Hij eindigt met de nasleep van de burgeroorlog die tot op de dag van vandaag nog zijn sporen nalaat in de Spaanse samenleving. Het college bestaat uit vier cd's en is ingedeeld in twaalf hoofdstukken van ongeveer twintig minuten. Het bijbehorende tekstboekje bevat per cd een korte samenvatting, een chronologisch overzicht en een opsomming van aanbevolen literatuur. Het college is voor iedereen die geïnteresseerd is in geschiedenis zeer de moeite waard.