Leaves of grass
Walt Whitman
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Koppernik, © 2018 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : POEZIE : BEUR |
Luuk Gruwez
em/ec/21 d
Van bij de aanvang van zijn nieuwe bundel heeft Huub Beurskens zijn keuze gemaakt: hij bepaalt zijn positie in confrontatie met 'Gedurig nader', een stichtelijk embleem van Jan Luyken uit 1711. Gedurig nader is ook de titel van Beurskens' bundel. Maar hij bedoelt daar iets heel anders mee dan Luyken. Voor de laatste impliceert het een voortdurend smachten naar een onvergankelijk hiernamaals, voor de eerste een omarming van een aards heden dat juist door eindigheid wordt gekenmerkt. Voor Beurskens is de wereld waar Luyken naar verlangt, er een van schijn en waan. Het wezen van de echte wereld ligt in zijn tastbaarheid. Het is aan de dichter een modus vivendi te vinden in ons precaire bestaan. Zijn gedichten zijn daar een poging toe.
Beurskens, die ook beeldend kunstenaar is, heeft in zijn fraai meanderende, van neologismen doorspekte verzen, die op klassieke leest zijn geschoeid, oog voor beelden. Ten tijde van Jan Luyken was dat voor strikte protestanten een heikele aangelegenheid. Ook zijn vrouw Cornelia Bosman verbood hem vanuit haar geloof nog langer iets af te beelden. Luyken volgde haar. Er zijn geen schilderijen meer van hem bekend van na zijn veertigste. Hoe anders gaat het er bij Beurskens aan toe. Hij zweert juist bij de exuberantie van de verbeelding. Dat een mateloos genietend figuurtje van Goya op het voorplat van de bundel afgebeeld staat, is geen toeval. Beurskens dolt met de taal. Een heidens schrijfplezier spat van zijn poëzie af. In een akte van ongeloof komt hij in opstand tegen een mogelijke God. Een waardig afscheid met samenzang rond urne of kist is niet aan hem besteed. Zo ziet hij zijn einde:
'(...) Mocht het mij treffen wil ik mijn strot
(...) rauw schreeuwen, van God los en s.v.p. alleen,
waarbij ik alle porselein dat ik in handen krijgen kan
tegen de muren zal keilen in mijn nonsjoel,
onkerk of nikspagode, stijf kutwijf, klotedood!'
Houdt zo'n vitalistische houding in dat de wereld er een van rozengeur en maneschijn is? Welnee. De dichter zit herhaaldelijk op de wip tussen de mogelijkheid om met al zijn zintuigen het bestaan te omhelzen en de angst die steeds weer de kop opsteekt. In het gedicht 'Erfgoed' luidt het zo: 'Die angst/ om niet meer te bestaan, waar kwam die toch vandaan?' Want misschien, denkt hij, is het feit dat je bij de dood helemaal verdwijnt, een illusie. Niets vergaat, maar alles transformeert in iets anders: 'Geen wezen kan tot/ niets vervallen (...)'. Wij zijn erfgoed van erfgoed dat ons is voorgegaan. De dichterlijke aandacht gaat niet enkel uit naar het vergankelijke. Want dat is niet wat het lijkt: het is veeleer veranderlijk. Er vindt alleen een metamorfose plaats: iets als die van rups tot vlinder. Daar hoeven wij niet bang voor te zijn, al is het waar dat wij geen herinnering bewaren aan wat wij ooit zijn geweest.
Angstaanjagend inzicht
Toch is deze poëzie, evenmin als kunst, de ultieme truc om het tijdelijke te vereeuwigen. 'Alle kunsten worden antiquiteiten voor hooguit eeuwen', staat er. En verder: 'Fijn wel dat om dit ook/ echt te zien de maker geen tijd is gegeven.' Met andere woorden: het is voor een kunstenaar soms goed dat de schijn niet wordt doorgeprikt zodat hij kan geloven dat zijn kunst blijft. En het is een zegen dat geen enkele maker zo oud wordt dat hij er getuige van kan zijn voor hoe lang zijn kunst maar overleeft. Het maakt de dichter wel vaker 'als een kind zo bang' dat alles vergaat, zelfs de zon. Het montert de dichter niet op dit allemaal te weten. Hij mag dan wel veel weten, maar hij is bij nader inzien geen onvoorwaardelijk liefhebber van kennis. Laat de wereld maar betijen, lijkt hij te stellen, zonder dat wij er te veel angstaanjagend inzicht in krijgen.
In een van zijn opvallendste gedichten, het voorlaatste van de bundel, beschrijft Beurskens hoe hij tegen de avond 'een knar van ver in de tachtig' bij een oude eik ziet staan klungelen met een touw, waardoor hij ontsteld aanneemt dat hier een verhanging op til is. Maar in de laatste strofe blijkt het om iets heel anders te gaan: '...Verdomme, daar hoorde ik de hoogbejaarde kraaien/ en zag ik hem hoog schommelen onder de eik! Dat wou/ ik ook! Niks indommelen of broekkakken, geen gezeik (...)'.
De dichter is afgunstig op het personage dat aan het schommelende figuurtje van Goya op de kaft herinnert: net als hij wil hij kraaiend van plezier in een schommelstoel gaan hangen. Maar dan volgt nog een slotgedicht waaruit blijkt dat hij eigenlijk niet goed weet wat hij op het einde aan moet met 'het inzicht dat alle zin waan is'. Hij laat ook de lezer in het ongewisse achter.
Koppernik, 55 blz., 16,50 €.
Miel Vanstreels
Huub Beurskens (1950) is auteur (poëzie, proza, essays) en beeldend kunstenaar. Zijn werk werd bekroond met de Herman Gorterprijs, de VSB Poëzieprijs en de Jan Campertprijs. Hij publiceerde een groot aantal dichtbundels. Zijn voorliefde voor het spelen met taal, beelden en vormen is ook terug te vinden in 'Gedurig nader'. De titel is ontleend aan een stichtelijk embleem van Jan Luyken (1649-1712). Beurskens vertrekt vaker vanuit het werk van andere kunstenaars of hij verwijst naar de geschiedenis en de bijbel. Ook een alledaagse anekdote mag zo nu en dan van de 'hermetische' dichter: 'Bij toeval een geliefde van lang geleden getroffen / in de stad'. Zijn pogingen om nader te komen tot dát waar het in dit leven om gaat, eindigt met het prachtige 'Dan': 'Wanneer alle rijmen zijn gaan roesten, / als geen versregels meer scharnieren, / vorm als een karkas staat te kieren, / woorden bij wijze van spreken hoesten, // het gedaan is met waar het om gedaan was: / ons de indruk geven dat ons leven / op zijn plaats valt, dat het heel is, even, / in het inzicht dat alle zin waan is // – dan.'
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.