Leaves of grass
Walt Whitman
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Koppernik, cop. 2015 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : BEUR |
Benno Barnard
il/pr/10 a
Om maar met de deur in huis te vallen: de nieuwe roman van Huub Beurskens,Wachten op een vriend, is wel heel andere kost dan al die slappe psychologische verhaaltjes die op de gemiddelde lijst met genomineerden staan!
Om te beginnen is de stijl weelderig en precies tegelijk. Mijn persoonlijke semantische veld is meer een landgoed, maar Beurskens gebruikt zeker tien keer een woord dat ik niet kende, geen zogenaamd 'moeilijk' woord, met een Latijnse of Griekse stamboom, maar eerder curiosa als 'girsen' (gezegd van waslijnen), wat 'knarsen' moet betekenen en vermoedelijk afkomstig is uit het Limburgs dat hij als kind sprak.
Een mythisch Limburg is het decor waarin de jeugdherinneringen van twee mannen, inmiddels over de zestig, zich afspelen. Lerrie en Hendrik zijn pensionairs op een door paters geleide kostschool. (Het verhaal gaat niet over seksueel misbruik, dus u hoeft niet te vrezen dat u weldra begint te geeuwen van verveling.) Lerrie en Hendrik dromen ervan samen Wachten op Godot van Beckett op te voeren, wat uiteindelijk niet doorgaat, maar Beurskens gebruikt het stuk als structurerend element, wijsgerig theorema en speelgoed voor de gevorderde lezer. Ik heb nooit erg gehouden van Wachten op Godot, dat zoveel kan betekenen dat het uiteindelijk niets betekent, maar nu begrijp ik dat dit stuk ertoe diende om deze roman mogelijk te maken.
Onbereikbaar
De vriendschap van Lerrie en Hendrik is die van romantische, dweperige adolescenten. Ze adoreren elk een onbereikbaar meisje, helemaal zoals het hoort. Uiteindelijk worden ze door het leven gescheiden, maar ze lopen elkaar na een halve eeuw op een Grieks eiland weer tegen het lijf, op een landweg, bij een eenzame kermeseik (waarom het ras belangrijk is zal straks duidelijk worden). Dat is het symbolische decor in het heden, het decor van Vladimir en Estragon in het toneelstuk. Ze vertellen elk een helft van het verhaal, dat uit herinneringen bestaat die tot 'nu' doorlopen.
Maar wie zijn Lerrie en Hendrik eigenlijk? Twee ouwe adolescenten, die om de Vrouw heen sluipen en haar aanbidden, maar niet in staat zijn tot een normale volwassen liefdesrelatie. Het soort mannen dat uit neurotische bindingsangst de mannenvriendschap verkiest boven de liefde, maar dat tegelijkertijd aan een hysterische verlatingsangst lijdt: waar is mijn vriend, komt hij vanavond wel opdagen? Je zou er het aloude conflict tussen Eros en 'filia' in kunnen lezen: het verlangen naar zielsverwantschap.
Nu, niet te veel psychologie! Eros, filia, hysterie, neurose, het zal allemaal wel. Maar aan de verbaasde lezer dringt zich de vraag op of Lerrie en Hendrik niet een en dezelfde zijn, of ze niet samen een hoger soort ik vormen, een Siamese eenling als het ware... en of het verhaal dus niet gaat over de levenslang van liefde en vriendschap dromende, levenslang teleurgestelde maar toch weer doordromende man, die wacht op zichzelf, op heelwording dus. En misschien valt die steeds verbaasdere lezer dan ineens het volgende op: de achternamen van Hendrik en Lerrie luiden Maris en Marks - in alfabetische volgorde onder elkaar gezet (zoals in de agenda van hun docenten), staat daar twee keer 'Mars' en een keer 'ik'... Zoekt u zelf maar uit wat dat zou kunnen betekenen.
Boom
En nu ik toch aan het puzzelen ben: die kermeseik.
Tegen het slot van het boek bezeert Lerrie zich aan de boom en maakt een bloedvlek op zijn broek. Maar even verder staat dit raadseltje: 'Dat bloedrode blijkt helemaal niet van mij te zijn!' Wat betekent dit?
Blanche, de dode ('witte') vrouw van Lerrie, heeft karmijnrode lippen en nagels. Als pigment wordt karmijnrood verkregen uit de vrouwelijke schildluis. Gastheer: de kermeseik. Dus: de boom bloedt, via de luis, niet Lerrie! En zo'n boom kan een mens zijn, weten we al van Ovidius. In Dantes inferno komt een woud van gemetamorfoseerde zelfmoordenaars voor: harpijen verwonden het boomvlees, waarbij de bomen beginnen te bloeden. Blanche gaat ten onder aan een vleesboom... Ergo, de boom symboliseert de onbereikbare ('dode') vrouw. Bij die symbolische vrouwboom ontmoeten Lerrie en Hendrik elkaar, althans in de verbeelding van Lerrie, Lerriehendrik...
Goed, u heeft gelijk, ik stop al. Je hoeft dit allemaal absoluut niet door te hebben om meegesleept te worden door het verhaal, want het is een pageturner vanjewelste. Je kunt ook best van Lolita genieten zonder Nabokov achter haar te zien knipogen. Je kunt je boekenkast omver duwen en Beurskens bedelven onder de psychoanalyse, het structuralisme en de literatuurwetenschap, maar uiteindelijk weet je niet wat je leest. Of dat weet je wel: een meesterwerk.
HUUB BEURSKENS
Wachten op een vriend.
Koppernik, 208 blz., 17,50 euro.
De auteur: Nederlandse schrijver van poëzie en proza. Zijn gedichten zijn meermaals bekroond.
Het boek: twee hartsvrienden lopen elkaar tientallen jaren later weer tegen het lijf.
ONS OORDEEL: een pageturner vanjewelste, maar ook een meesterwerk vol verborgen betekenissen.
¨¨¨¨¨
Benno Barnard ■
Theo Vos
Twee oude schoolvrienden, allebei 62 jaar, ontmoeten elkaar na ruim veertig jaar op een Grieks eiland waar beiden toevallig een woning blijken te hebben. De jeugd van Lerrie en Hendrik speelde zich af op een rooms jongensinternaat in het zuiden des lands en in beider leven speelt een onbereikbare oudere geliefde een rol die een dramatische gebeurtenis in het leven van haar hoofse aanbidders veroorzaakt. Beide verhalen grijpen in elkaar en overlappen elkaar. Dat lijkt op het eerste gezicht een correcte samenvatting van deze roman. Op listige wijze authentificeert Beurskens zijn spannende en stilistisch briljante verhaal in een vermenging van feit en fictie (Henk Krol blijkt bijvoorbeeld een klasgenoot). Maar de titel en de vele andere allusies op - naast ander literair werk - 'Wachten op Godot', signaliseren dat het complexer ligt. En zo is het ook. Aan het eind komt de hele herontmoeting op losse schroeven te staan en lijkt de nabijgewenste vriend de nooit opdagende Godot uit Becketts toneelstuk. Tamelijk kleine letter.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.