Het recht op terugkeer : roman
Leon De Winter
2 exemplaren
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
De Bezige Bij, 2012 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : DEWI |
Magazijn |
De Bezige Bij, 2012 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 11991 |
15/11/2012
VSV, titel van de recente roman van Leon de Winter, staat voor Vondeling School Vereeniging, een basisschool in Amsterdam Zuid, waarin jonge moslimextremisten een driehonderdtal kinderen gegijzeld hielden. Voordien hadden leden van dezelfde groep een bomaanslag gepleegd in de garage onder de Stopera, het Amsterdamse Muziektheater, waarna ze op Schiphol een vliegtuig kaapten. Ze eisten de vrijlating van de vader van de leider van de groep, Kichie Ouaziz, die in de gevangenis zat wegens dubbele moord. Hun voornaamste eis betrof echter de vrijlating van Mohammed Boujerie, de moordenaar van Theo van Gogh. Tot aan zijn dood op 2 november 2004 was hij de niets of niemand ontziende verdediger van de vrije meningsuiting in de media. Onmiddellijke aanleiding tot de moordaanslag was Submission, de door Theo van Gogh geregisseerde kortfilm met een script van Ayaan Hirsi Ali. Daarin wordt met provocerende beelden de mishandeling en onderdrukking van de vrouw in de islam aangeklaagd.
Al in de jaren tachtig schreef Van Gogh artikelen waarin hij het werk van Leon de Winter afkraakte.Hij verweet hem een overdreven gedweep met Joods leed en met de Holocaust en werd zo de favoriete vijand van de auteur. Zo verklaarde hij in een nog altijd op YouTube te bekijken aflevering van het Vara tv-programma Het zwarte schaap onomwonden dat het een hobby van De Winter was stukjes prikkeldraad van concentratiekampen te verzamelen. De Winter citeert in VSV letterlijk uit dat programma en hij typeert Theo van Gogh als volgt: ‘Zijn afkeer van het middelmatige was zo groot dat hij zich verplicht voelde de belediging tot kunstvorm te verheffen.’
VSV is een doorgecomponeerde roman waarin reële personen naast fictieve personages optreden en historische feiten gefictionaliseerd worden, zoals ook A.F.Th. van der Heyden deed in Het schervengericht (2007) met de gruwelijke moord op Sharon Tate, zwanger van een kind van Roman Polanski, door leden van de Manson Family in 1969, en de aanklacht vijf jaar later tegen Polanski wegens seksuele omgang met een dertienjarig meisje. Van der Heyden definieerde in Kruis en kraai het genre dat hij in zijn roman beoefende als ‘frictie’ waarin het onderscheid tussen fictie en non-fictie wegvalt.
Leon de Winter voert in VSVzichzelf op als personage, een half jaar geleden gescheiden van Jessica Durlacher na twintig jaar huwelijk. Zijn nieuwe liefde, Sonja, portretteert hem als een zachtmoedig man met een curieuze verbeelding en als een geestdriftig causeur, maar ook als een beetje drukke man is die zich met fantomen bezighoudt en over van alles een mening heeft. De Winter wisselt blijkbaar gevleide zelfportrettering af met zelfironie.
Hoofdpersonage in VSV is Max Kohn, een topcrimineel verdacht van fraude, drugssmokkel, betrokkenheid bij moord. Justitie kon hem echter nooit een misdaad ten laste leggen. Zijn advocaat is Bram Moszkowicz, onder meer bekend als verdediger van Geert Wilders, die ook een rolletje speelt in de roman. Max Kohn is na een deal met justitie vertrokken naar de VS. Daar heeft hij een ruilhart gekregen van Jimmy Davis, een overleden Amerikaanse franciskaan, die het goede deed, maar last had met het celibaat. Door zijn donorhart is crimineel Max Kohn een ander, beter mens geworden. Hij belooft aan het personage Leon de Winter diens roman God’s Gym te zullen lezen. De Winter beschrijft daarin de zoektocht van een vader naar de persoon die het hart van zijn verongelukte dochter heeft gekregen. Het fictieve personage Max Kohn heeft nogal wat trekken gemeenschappelijk met Willem Holleeder, in het begin van dit jaar vrijgelaten na twee derden van zijn gevangenisstraf voor afpersing van vastgoedhandelaren te hebben uitgezeten. Tijdens zijn proces in 2007 moest hij met spoed geopereerd worden wegens lekkende hartkleppen. In VSV is Max Kohn nauw betrokken bij de verdwijning van een dubieuze projectontwikkelaar. Zijn hartoperatie kan naar die van Holleeder verwijzen. Toeval? Met reële personen schrijft De Winter een fictief verhaal, waarin bijvoorbeeld Max Kohn en Job Cohen halfbroers kunnen zijn.
De rode draad in de roman is de rol die Theo van Gogh toebedeeld krijgt na zijn gewelddadige dood. De Winter laat hem terechtkomen in wat in de katholieke leer het voorgeborchte (van de hemel of de hel) werd genoemd tot de huidige paus dat oord tussen hemel en aarde in 2007 officieel afschafte. Van Gogh krijgt er een opleiding tot beschermengel en zal Max Kohn onder zijn hoede krijgen. Dat de gegijzelden in de school het er levend van afbrengen is te danken aan een wetenschappelijk onverklaarbare lichtflits, als een waarschuwing veroorzaakt door de engel Theo van Gogh. Daardoor ontsnappen Max Kohn en zijn gegijzelde zoon Nathan, en bij uitbreiding ook alle andere gegijzelden, als bij wonder aan de dood.
Als motto voor zijn roman Zionocco (1995) koos Leon de Winter het joodse gezegde: ‘Wie niet in wonderen gelooft is geen realist’. Het is perfect van toepassing op VSV, waarin De Winter een verhaalweb weeft, waarvan de lezer de draden aanvankelijk als losse draden percipieert. Geleidelijk aan ziet hij dat ze deel uitmaken van een ingenieus geconstrueerd web. De lezer die erin gevangen wordt, raakt er niet meer uit.
[Joris Gerits]
Drs. Cees van der Pluijm
Leon de Winter (1954) is een controversiële en succesvolle schrijver. Zijn vroege werk werd literair meer serieus genomen, zijn latere werk mondde uit in bestsellers. In VSV vertelt hij een verhaal met talloze plotlijnen: het boek is een thriller over een aanslag in Amsterdam door geradicaliseerde Marokkanen, een liefdesverhaal, een misdaadverhaal, een politiek verhaal en een persoonlijke afrekening. Daarbij mengt hij fantasie en werkelijkheid en voert hij gefictionaliseerde personages op als Mohammed B., Job Cohen, Bram Moszkowicz, Eva Jinek, Piet Hein Donner, Jessica Durlacher, Leon de Winter en Geert Wilders. Een hoofdrol is weggelegd voor Theo van Gogh. De Winter is een knappe verhalenverteller en weet actualiteit, fictie en werkelijkheid spannend te mengen. Daarbij leunt hij sterk op Mulisch ('De ontdekking van de hemel') en is de uiteindelijke moraal wat obligaat. Ook wordt het boek ontsierd door redactionele slordigheden. Wat rest is een spannend verhaal dat zich gemakkelijk laat weglezen, met humor en gevoel voor dramatiek verteld. Kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.