Offerlam
Dominique De Groen
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Het balanseer, 2019 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : POEZIE : DEGR |
Jeroen Dera
em/ov/22 n
In haar debuutbundel Shop girl maakte Dominique De Groen, die onlangs werd onderscheiden met de Frans Vogel Poëzieprijs 2019, al op nietsontziende manier duidelijk welke prijs we betalen voor de macht van het kapitaal. Toen richtte zij haar pijlen op de supply chain van goedkope kledingwinkels als Primark, haar tweede bundel Sticky drama is nog een slag ambitieuzer. Nu staan de opwarming van de aarde, de stijgende zeespiegel en de plasticsoep in de oceaan centraal. Klimaatpoëzie dus, inclusief wegzinkende eilanden en (minder voor de hand liggend) dansende heksenkringen.
De Groens openingsgedicht is grotendeels een opsomming van plantensoorten die ondanks alles als 'halflevende' organismen blijven groeien. De dichter is echter meedogenloos, want meteen volgt een 'oogverblindende lichtflits' en wordt 'de omtrek van ieder blad / in de ondergrond gebrand.' Van meet af aan is duidelijk dat er een nieuw fossielentijdperk aanbreekt, en ditmaal niet omdat een meteoriet de dinosauriërs wegvaagt. Het is de mens zelf die de extinctie inluidt.
Krab
Een belangrijk motief in Sticky drama is de krab, die zich niet op zijn pantser beroepen kan in de oneerlijke strijd tegen opwarming en radioactief afval: 'Een exoskelet biedt geen bescherming tegen het kapitaal.' In dat citaat wijst De Groen het laatkapitalisme aan als de schuldige van de klimaatcrisis, wat ze nog eens onderstreept door de talrijke verwijzingen naar olie en boorplatforms. In deze context is het beeld van de krab intelligent gekozen: het dier is onlosmakelijk verbonden met zijn Shell, zodat De Groen de energiemarkt en het bedreigde zeeleven in dit motief samenbrengt. Het kapitaal is in Sticky drama zo sterk aanwezig dat zelfs op hol geslagen eilanden een 'zwarte markt' kennen, waarop amuletten worden verkocht 'om de rijzende zee te bezweren'. Bij De Groen gaat de aarde letterlijk handelend ten onder.
In de wereld van Sticky drama raakt de mens uitgespeeld. Als de bodem zee wordt en de aarde een 'koralen fundament' krijgt, wordt het leven zoals wij dat kennen rigoureus weggevaagd. 'De geesten van de oude dieren / zijn schitterend in de nucleaire nacht', schrijft De Groen, suggererend dat de kernkoppen zich wel raad weten met die uitdijende oceaan. En de mens? Die wordt radicaal gereduceerd tot een chemische verbinding, 'zwevend door de kosmos / tussen enorme koolstofketens', met elektriciteit in de aders. Bij De Groen kan het antropoceen wel inpakken.
Toch suggereert zij dat een wedergeboorte mogelijk is, al is dat niet in de vorm van een traditioneel menselijk subject. In het gedicht 'Veen' wordt de ik-figuur wakker 'in de schim van een ontbonden mammoet' - die andere uitgestorven mastodont waarbij de mens zich heeft gevoegd. De 'ik' blijkt een soort microbe te zijn, die in staat is plastic af te breken en om te zetten in petroleum. Daarmee kan ze de duistere wereld waarvan zij deel is gaan uitmaken enigszins kleur geven, 'in oude olielampen / die een gelig licht werpen / op de koralen wanden'.
Melkzuur
In die regels maakt de wereld als het ware een doorstart, een idee dat versterkt wordt als De Groen op de helft van de bundel een 'nieuwe, zwarte zon' laat opgaan. Het beeld van de zwarte zon is een belangrijk symbool in de occulte Wiccaleer, wat in Sticky drama geen vergezochte verwijzing is. De herrijzenis van de wereld komt namelijk deels voort uit een heksensabbat. De aarde mag in deze bundel dan wel overspoeld worden door een kleverige massa, het bovenaardse weet zich bij De Groen prima te handhaven.
In het duizelingwekkende slotstuk van de bundel, getiteld 'De fantastische avonturen van Malayney Melkzuur', speelt hekserij dan ook een rol van formaat. In deze afdeling, die veel weg heeft van experimenteel proza, ontmoet de bacteriële ik-figuur de danser en lasser Malayney Melkzuur. Ze is een voormalig spion van een energiekartel (in Sticky drama hebben olie en aardgas de rol van chrystal meth overgenomen) en de geliefde van een beruchte 'eco-terrorist' met de hilarische naam Forest Woodley. De Groens grote gevoel voor compositie blijkt wel uit haar keuze om deze twee een romantische avond te laten beleven onder 'oliegefilterd licht', alsof ze hen in het schijnsel van haar eerder genoemde olielamp plaatst.
Malayney en de 'ik', die zich 'glinsterend op haar huid' heeft genesteld, worden in een hevig dansende heksenkring met elkaar versmolten. Het wordt er allemaal alleen maar grotesker op als ze op zoek gaan naar L.U.C.A., de 'laatste universele gemeenschappelijke voorouder' die hen terugleidt naar de Joodse mystiek - meer specifiek naar Lilith, de moeder aller demonen die (net als de heksen) laat zien dat ondermijnende vrouwen in de wereld van De Groen een doorslaggevende stem hebben. Het geheel heeft ontegenzeggelijk iets absurds, maar de dichter vermengt moeiteloos kabbalistische verwijzingen met occultisme en bacteriologie.
Door de ernst van de ecologische thematiek ga je bovendien moeiteloos mee in De Groens helletoer. Haar experiment is juist de grote kracht van deze bundel. Om klimaatproblemen in literatuur te representeren, moeten schrijvers immers een vorm zoeken waarin net zo veel op het spel staat als in het probleem dat zij onderzoeken. Aan het slot van Sticky drama zingt elke krab, van degenkrab tot 'radioactieve kokoskrab' - het is één grote 'meerstemmige, heteroglossische / schaaldiersymfonie'. De wereld is gevangen in een glibberig slijm, maar er is tenminste poëzie. Als we dan toch teruggaan naar de bacteriële fase, dan maar zingend.
het balanseer, 72 blz., 22 €.
E. Miranda
Een bundel die een poëtische vertelling van het ontstaan en verloop van existentie lijkt te willen zijn. De stijl wordt gekenmerkt door een overweldigend breed vocabulaire en een al even breed spectrum aan referenties. Dit toont een indrukwekkend grote kennisbasis van de schrijfster en een enorme hoeveelheid werk die in de bundel is gestoken. De behandelde kennis betreft bètavakgebieden, literatuur, populaire cultuur, religies, mythes, bijgeloof, muziek en meer. Deze is in de bundel verwerkt op een organische wijze die nooit geforceerd aanvoelt. Continu wordt de grens tussen feit en abstracte fictie opgezocht, soms aan de hand van narratieve elementen. Verder is talent te zien voor het poëtisch verwoorden van wetenschappelijke feiten. Een algemene lezer zal het werk niet snel volledig begrijpen, wat geenszins afdoet aan de kwaliteit en indrukwekkendheid ervan. Vermoedelijk spreekt het lezers aan met een uitgebreide kennis of lezers met een voorliefde voor spitten naar uitleg. De Groen publiceerde reeds essays, losse gedichten en twee bundels. Haar debuutbundel 'Shop Girl'* werd genomineerd voor meerdere prijzen.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.