De automobielclub van Caïro
Alaa Al Aswani
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Atlas, 2013 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 14168 |
31/12/2007
De andere kant van Egypte
Het Yaqoubiangebouw werd in 1934 gebouwd door de Armeense zakenman Hazjoeb Yaqoubian in wist al-balad, het centrum van Cairo. In het gebouw hangt de sfeer van vergane glorie die zo eigen is aan de Caireense binnenstad. Veel van de aristocratische elitefamilies en buitenlandse zakenlui die er aanvankelijk woonden met hun bedienden, vertrokken na de revolutie van de Vrije Officieren in 1952 naar Europa en hun appartementen werden gretig ingenomen door officierenfamilies, die vaak van volkse afkomst waren. Tijdens de jaren '70 verlieten de (nieuwe) rijken het stadscentrum en vertrokken naar wijken zoals Madinat Nasr en Mohandisien. De kamertjes op het dak die oorspronkelijk alleen maar als opslagruimtes gebruikt werden, groeiden uit tot woningen, die eerst dienden voor de bedienden van de officieren en later verhuurd werden aan armere inwoners van Cairo. De sociale tegenstellingen tussen de bewoners van het dak en die van de appartementen zijn dan ook groot.
Het Yaqoubian is in deze roman
echter meer dan een gebouw waar de levens van de bewoners elkaar doorkruisen: het is een microcosmos die symbool staat voor de Egyptische maatschappij in haar geheel. Elk van de personages die er wonen, staan symbool voor een sociale groep. De veranderingen die de sociale samenstelling van het gebouw ondergaat, geven Alaa Al Aswani de gelegenheid om te reminisceren over de contrasten tussen het Egypte van voor en na de revolutie van 1952. Hij schuwt hierbij de belangrijke hedendaagse thema's die de Egyptenaren bezighouden niet: politieke corruptie, klassentegenstellingen, de exploitatie van de onderklassen, de (her)islamisering van de Egyptische maatschappij en homoseksualiteit.
Zo kan de lezer kennismaken met Zaki Dassoeki. Met zijn 65 jaar is hij de oudste bewoner van het gebouw, maar ondanks zijn leeftijd is hij een onverbeterlijke rokkenjager en zijn leven draait dan ook grotendeels om seksuele pleziertjes. Als zoon van rijke grootgrondbezitters die het grootste deel van hun bezittingen tijdens de revolutie verloren en met zijn westerse opleiding in Parijs, is hij de laatste, enigszins gemarginaliseerde aristocraat in het Yaqoubian. Hij zal uiteindelijk rust vinden in de armen van de veel jongere Boethania, die uit armoede allerlei baantjes moet aannemen om haar jongere zusjes en broertje te onderhouden en op de werkvloer geconfronteerd met seksuele intimidatie. Verbitterd legt ze zich er uiteindelijk bij neer dat mannen misbruik maken van haar lichaam in ruil voor geld. Ook haar relatie met Zaki is aanvankelijk gebaseerd op economische noodzaak, maar ze groeit uit tot een volwaardige liefdesrelatie en een huwelijk.
Hatim Rashied is de zoon van een gerespecteerde Egyptische rechtsspecialist en een Française. Hij is de succesvolle hoofdredacteur van het Franstalige dagblad 'Le Caire', behoort tot de verwesterde intellectuele elite en is homoseksueel. In zijn vrije tijd houdt hij zich op in homobars, maar hij is vooral op zoek naar een stabiele relatie, die hij lijkt te vinden bij Abdoh, een jonge Nubische dienstplichtige. Verder is er Taha Shadhli, de religieuze portierszoon die zich probeert op te werken door hard te studeren. Zijn hoop op toelating tot de politieschool en een mooie carrière wordt ondanks zijn hoog eindresultaat gebroken doordat hij afgewezen wordt omwille van zijn afkomst. Na de aanvankelijke teleurstelling schrijft hij zich in aan de Universiteit van Cairo, waar de klassentegenstellingen zich scherp aftekenen. Via een medestudent sluit hij zich aan bij een militante islamistische organisatie en wanneer hij na een betoging hardhandig door de politie aangepakt wordt ? de seksuele mishandeling in de gevangenis wordt erg pakkend neergezet ? is hij alleen maar uit op wraak en maar al te bereid een aanslag te plegen voor de organisatie. Hadj Mohammed Azzam ten slotte, is het prototype van de armoedzaaier die zich via onfrisse praktijken heeft weten op te werken tot een succesvol zakenman en die zich via omkoping tot het parlement laat 'verkiezen'. Hoewel hij zich inlaat met drugshandel, en zelf ook drugs gebruikt, houdt hij vroom vast aan de uiterlijkheden van de islam. Aan zijn seksuele noden, die zijn echtgenote omwille van haar leeftijd niet wil lenigen, komt hij tegemoet door in het geheim met een tweede vrouw te trouwen, Soead, een gescheiden moeder die bij hem is uit economische overwegingen. Het is duidelijk dat Azzam alle touwtjes in handen heeft: het huwelijk moet absoluut geheim blijven, Soead moet haar zoontje bij haar familie achterlaten en ze mag niet zwanger raken. Wanneer ze in opstand komt en tegen de afspraak in toch zwanger wordt en haar kind wil houden, wordt ze gedwongen tot een abortus en een echtscheiding.
De beschreven relaties zijn overwegend destructief door de ongelijkheid en de verwrongen machtsverhoudingen waarop ze gebaseerd zijn. Dit is het meest uitgesproken het geval in de huwelijksrelatie tussen Azzam en Soead, waarbij Soead bewust kiest voor de rol van de trouwe, liefdevolle echtgenote, terwijl ze in werkelijkheid Azzaam veracht. Ook bij Hatim en Abdoh is het machtsevenwicht verstoord, want hoewel er wel degelijk een liefdevolle verstandhouding tussen hen beiden gegroeid is, wordt de relatie overschaduwd door Abdohs schuldgevoelens. Uiteindelijk komt het tot een breuk wanneer Abdohs zoontje sterft en Abdoh ervan uitgaat dat hij door God gestraft wordt voor zijn homoseksuele relatie. Wanneer Hatim hem toch opnieuw tracht te verleiden en dit mislukt, komt de bedekte ongelijkheid naar boven en wordt de relatie tot haar ware proporties herleid. Tijdens hun laatste ruzie slaat Abdoh zijn minnaar tot bloedens toe en laat hem dood achter. Alleen Soead en Zaki lijken hun onderlinge tegenstellingen in sociale hiërarchie, klasse en leeftijd te overstijgen.
Al Aswani zet zijn personages op een zeer menselijke wijze neer en hij diept de karakters voldoende uit, zodat ze de stereotypen van hun symbolische rol overstijgen. Zo is er veel begrip voor Taha's psychologische evolutie waarbij zijn gebroken ambities en gevangeniservaringen hem ertoe brengen een aanslag tegen een hooggeplaatste veiligheidsagent te plegen. Het cliché dat militante moslims er een preutse huwelijksmoraal op na houden, wordt doorprikt door de sensuele beschrijvingen van de seks binnen het huwelijk van Taha en Radwa, een moslimzuster en weduwe van een martelaar uit het trainingskamp: "Die eerste nacht was de seks eenvoudig en spontaan. Het was alsof Radwa al jaren zijn echtgenote was. Als een roos opende zij zich door de aanraking van zijn vingers en hij gaf haar meer dan eens water, zodat haar dorst volledig gelest raakte. [...] Hij omhelsde haar slanke en zachte en lichaam, kietelde het met zijn kussen en zijn brandende ademtochten tot zijn zoetheid overkookte en in haar omhelzing alle gevoelens van hem afvloeiden die hij bezat". Bij de uitwerking van Hatims karakter daarentegen vervalt de auteur herhaaldelijk in clichés over homoseksuelen in het algemeen: "Zelfs in zijn slaapkamer met zijn minnaars voelt Hatim zich niet geroepen ordinair en vrouwelijk door het leven te gaan, zoals veel homoseksuelen op een gekunstelde manier doen. Hij poedert zijn gezicht niet, draagt geen damesnachtjapon noch omgordt hij zich met namaakborsten."
Het beeld dat Al Aswani schetst van de Egyptische maatschappij aan het begin van de jaren '90, in de schaduw van de Koeweitcrisis, is weinig opwekkend. Machthebbers en zakenlui worden gedreven door geld, macht en corruptie en de gewone Egyptenaar delft het onderspit. Zij moeten dagelijks strijd leveren om te overleven, vinden ondanks hun diploma's geen werk en worden door de regering in de steek gelaten. Diezelfde machthebbers zien er geen graten in om de islam zodanig te manipuleren dat hun praktijken door 'islamitische argumenten' ondersteund worden. Zo bogen door de staat gecontroleerde moslimgeleerden zich op argumenten uit de sharia om het standpunt van de Arabische machthebbers te verdedigen dat de aanwezigheid van Amerikaanse strijdkrachten in de Golf noodzakelijk is om Koeweit te bevrijden van de Iraakse bezetting. Op persoonlijk niveau, trouwt Azzam in het geheim met Soead op raad van zijn sjeik, die er overigens geen graten in ziet om, in het belang van Azzam, abortus te verdedigen.
Deze roman, die in 2002 in het Arabisch verscheen, heeft heel wat stof doen opwaaien in Egypte. Dit heeft enerzijds te maken met de controversiële thema's die bespeeld worden: corruptie, machtsmisbruik, de hypocrisie van sommige moslimvertegenwoordigers en sociale tegenstellingen, en in het bijzonder de openlijke en sensuele beschrijvingen van seksuele relaties en homoseksualiteit. De controverse werd echter nog verder aangewakkerd door de vermenging van realiteit en fictie. Het Yaqoubiangebouw bestaat echt en Alaa Al Aswani heeft er zelfs enkele jaren een tandartsenpraktijk gehad. Een aantal personages vertonen opmerkelijke gelijkenissen met bewoners van het pand en met prominente Egyptenaren. Toen het boek in 2006 werd verfilmd met een aantal Egyptische sterren in de hoofdrol, dienden verscheidene parlementsleden een verzoek in om bepaalde scènes uit de film te knippen. [Helge Dani]
Redactie
Deze roman volgt de levens van de bewoners van een flatgebouw in Caïro, zoals de godsdienstige zoon van de conciërge, de harde zakenman, de intellectuele homo, de nouveau riche die een parlementszetel koopt, en de armoedzaaiers die op het dak wonen. Corruptie, machtsmisbruik, religieus fanatisme, onderdrukking van vrouwen, de schrijver stelt het allemaal aan de kaak. Aan de hand van deze flatbewoners krijg je een onthullend kijkje in de Egyptische samenleving. Al Aswani (1957) is tandarts en heeft een praktijk in Caïro. Hij schrijft vlot en geestig, in korte hoofdstukken, vol actie en drama. Egyptische taferelen beschrijft hij sfeervol. Dit boek was jarenlang een bestseller in Egypte, ondanks Al Aswani’s aanvallen op de dictatuur van Mubarak; het is in Egypte verfilmd als 'The Yacoubian building'. Zeer kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.