Het voorval : novelle
Annie Ernaux
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Prometheus, 2013 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : OVER LITERATUUR-SCHRIJVERS : NEDERLANDS 851.6 MART |
31/05/2013
In Als je weg bent onderneemt Marja Pruis, criticus bij De Groene Amsterdammer, een zoektocht naar de in 2009 overleden schrijfster en filosofe Patricia de Martelaere. Het uitgangspunt van dit boek ligt bij Pruis’ particuliere fascinatie. Voor De Martelaeres literair en essayistisch werk, waarin thema’s als het verlangen, de dood en de passie op een koele en hardnekkige, maar emotioneel geladen manier vorm krijgen. Voor de wijze waarop zij zichzelf en haar privéleven afsloot van de media — een leven dat voor Pruis een extra mysterieuze dimensie krijgt wanneer blijkt dat De Martelaeres eerste man tijdens een boottocht naar Dover spoorloos verdween.
In eerste instantie hoopt Pruis via besprekingen van De Martelaeres oeuvre en door gesprekken met intimi, collega’s en kennissen, greep te krijgen op de ‘grote schaduw’ die ‘amorf en reusachtig als een walvis […] net onder het oppervlak [van dat oeuvre] zwemt’. Die hoop geeft ze echter al snel op, niet het minst omdat De Martelaeres nabije omgeving zuinig is met private informatie. Pruis vraagt zich vervolgens af ‘of het niet een misvatting is dat pas met het boven water halen van het geheime leven je iets essentieels over iemand op het spoor bent’. Ze verlegt haar aandacht naar ‘de schil, of het omhulsel’, datgene ‘waarom je überhaupt in iemand geïnteresseerd geraakt’. Het aftasten van die schillen zorgt er zonder meer voor dat je het werk van De Martelaere (opnieuw) ter hand zult nemen. Tegelijk is Als je weg bent een wel zeer disparaat werkstuk geworden waarin nogal veel aan de oppervlakte blijft.
Op het vlak van de biografie houdt Pruis sterk vast aan het overgeleverde beeld van De Martelaere als een intellectuele, koele en door de dood geobsedeerde vrouw. Uit allerlei gesprekjes blijkt dat De Martelaere ook kon ‘genieten’ of ‘meisjesachtig’ en ‘ontzettend grappig’ kon zijn, maar Pruis doet hiervan verslag op een vervelende idolate toon alsof die eigenschappen haar nog mysterieuzer maken, en niet tot de normaalste dingen ter wereld horen. In de bespreking van haar literair werk slaagt Pruis erin enkele lijnen aanschouwelijk te maken, en enkele goede interpretaties te brengen. Even vaak blijven haar beschouwingen echter steken op het niveau van de parafrase (waarbij het dikwijls vervelend onduidelijk is waar Pruis’ stem overgaat in die van De Martelaere), en maakt Pruis nogal snel speculatieve en (al te) eenvoudige vergelijkingen tussen De Martelaeres leven en werk: haar plotselinge openheid over ‘een vroegere liefdesverhouding’ (waarvan de ware toedracht verborgen blijft) illustreert voor Pruis bijvoorbeeld ‘de pijn in haar romans’. Je had gewild dat Pruis dergelijke (sensationele) beweringen achterwege had gelaten en haar fascinatie niet slechts tot bewondering had geleid. Zo had ze misschien de walvis, de duistere schaduw in het werk van De Martelaere en in haar eigen fixatie kunnen aftasten. [Hans Demeyer]
G. de Haan
Het is een bijna onmogelijke opgave een biografie te schrijven over een schrijfster als Patricia de Martelaere (1957-2009), die bewust haar persoonlijke leven heeft afgeschermd. Pruis toont zich nadrukkelijk bewust van deze paradox. Toch slaagt ze er in om het persoonlijk leven van De Martelaere in verband te brengen met de motieven die naar voren komen in haar lezingen, essays en romans: de drang om te schrijven, om lief te hebben, om vrij te zijn, de zelfmoord, het verlangen te schrijven, om te zwijgen, om te ontsnappen, om te leven, om te sterven. Daarnaast bespreekt ze de moeilijkheden om een uitgever te vinden, het gebrek aan erkenning voor haar bijdrage aan de literatuur en de rust die ze vond in het taoïsme. Het boek is voorzien van een chronologisch overzicht en een literatuurlijst. Marja Pruis is literatuurredactrice bij De Groene Amsterdammer. Voor haar bundel 'Kus me, straf me' won zij in 2013 de Jan Hanlo Essayprijs. Het schrijven van een biografie waarin het onderwerp aan de beschrijving ontsnapt, is een eerbetoon aan De Martelaere's denken. Enige kennis van filosofie is gewenst.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.