De automobielclub van Caïro
Alaa Al Aswani
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
De Geus, cop. 2011 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : ALAS |
15/01/2013
Alaa Al Aswani (1957) is wellicht de bekendste Egyptische schrijver van het ogenblik. Zijn roman Het Yacoubian (2002), een kritisch en carnavalesk panorama van de moderne Egyptische samenleving, werd ook internationaal een bestseller. In Egypte werd het boek verfilmd en tot een televisieserie verwerkt. Al Aswani volgde een opleiding tot tandarts in Chicago, maar besloot naar Egypte terug te keren. De sociale kant van zijn beroep is ongetwijfeld een belangrijke bron van inspiratie voor zijn schrijverschap. Vorig jaar verscheen de vertaling van Eigen vuur (2004), een bundel kortverhalen waarvan vooral ‘Het Isam Abdelatiedossier’ de aandacht trok. In dat verhaal komt een personage aan het woord dat een vernietigende kritiek geeft op de Egyptische samenleving. Het boek werd onmiddellijk door de Egyptische overheid gecensureerd. In het woord vooraf valt Aswani scherp uit naar ‘het corrupte culturele establishment in Egypte’. De titel van het verhaal ‘Het moment dat een mens breekt’ is emblematisch voor veel van Aswani’s helden. Ze worden vaak fijngemalen in de dode tradities en het corrupte politieke systeem in Egypte. Aswani is een scherpe observator van sociaal onrecht: ‘Waar in de middenklasse een dikke buik beschouwd wordt als een ziekte die je met diëten en training moet bestrijden, en waar handelaren hem zien als een onmiskenbaar teken van welstand waarvan je wenst dat hij er altijd zou zijn, is het bij de arme mensen zo dat hun buiken uitpuilende gezwellen zijn die ze zonder bijzondere reden dragen.’
Naast tandarts en schrijver is Al Aswani ook politiek actief. Zo is hij medeoprichter van de politieke beweging Kefaya (‘Genoeg’), die het voorbije decennium een belangrijke rol speelde in de opbouw van het protest tegen Moebarak, dat begin 2011 tot diens vertrek leidde. In Over Egypte: reflecties op het ontstaan van de revolutie zijn de politieke commentaren verzameld die Al Aswani in de Egyptische krant Shorouk publiceerde. Hij schreef deze politieke commentaren tussen 2008 en 2010, in de periode dus die voorafging aan de Arabische lente. Voor velen kwamen die opstanden totaal onverwacht. Zelfs kenners van de Arabische wereld waren verrast door de gebeurtenissen in Tunesië en onmiddellijk daarna in Egypte. Wie de commentaren van Al Aswani leest, beseft echter dat er in Egypte al jarenlang iets aan het broeden was. Niet toevallig eindigt hij ieder krantenstuk met dezelfde zinsnede die een soort van rijm wordt: ‘Democratie is de oplossing’. In tegenstelling tot vele anderen geloofde Al Aswani wél in de mogelijkheid van een opstand tegen het regime: ‘Ik was er zeker van dat de revolutie aanstaande was. Veel van mijn Egyptische en buitenlandse vrienden waren dat niet met me eens en beschuldigden me van misplaatst optimisme en een onrealistische vorm van romantiek. Geen moment verloor ik mijn vertrouwen in het volk, hoewel het niet gestaafd werd door enig bewijs’, schrijft Al Aswani in zijn inleiding. Al Aswani begreep ook dat de opstand niet geweldloos zou zijn: ‘rechten worden niet verleend maar veroverd’, schrijft hij met veel wijsheid en inzicht in het wezen van de politieke strijd, want wat ‘Egyptenaren vragen is niet een beperkte wijziging in de politiek maar een allesomvattende, radicale hervorming.’
In zijn commentaren schetst Al Aswani Egypte als een land in een oceaandiepe politieke, sociale, economische, religieuze en culturele crisis. De kwestie van de erfopvolging (waarbij de zoon van Moebarak vooruit werd geschoven als de volgende president), het machtsmonopolie van de familie Moebarak, de wijdverspreide corruptie, het repressieve politieapparaat, de werkloosheid, de enorme armoede, het verval van de gezondheidszorg en het onderwijs, de radicalisering van de islam, de verzuring van het openbare leven: het is geen fraai beeld dat Al Aswani van zijn land schetst. De Arabische titel van zijn bundel commentaren luidt niet toevallig: ‘Waarom komen Egyptenaren niet in opstand?’
Vanuit de huidige situatie — anderhalf jaar na de val van Moebarak — vallen enkele meningen bijzonder op. In vele stukken spreekt hij zijn lof uit over de morele integriteit, de intellectuele capaciteiten en de leiderskwaliteiten van Mohamed El Baradei. Hij schrijft hem ook een grote vertrouwdheid met het Egyptische volk toe. Op zijn beurt zou het volk veel vertrouwen hebben in hem. In de periode 2008-2010 is El Baradei voor Al Aswani de geschikte opvolger voor Moebarak. Toch is El Baradei intussen volledig van het politieke toneel verdwenen. Na de val van de dictator was er slechts één politieke groep goed georganiseerd: de Moslimbroeders. Zij zijn als grote overwinnaars uit de bus gekomen. Met de verkiezingen heeft zich een tweede belangrijke religieuze groepering gemanifesteerd: de extremistische salafisten. De liberale partijen hinken op dit ogenblik ver achterop in het Egyptische politieke landschap. Het is daarom opvallend dat Al Aswani in zijn commentaren uit 2008-2010 de politieke rol van de Moslimbroeders lijkt te minimaliseren. In november 2009 schrijft hij: ‘De Moslimbroederschap is, als het gaat om aantallen en invloed, niet in staat een meerderheid te verwerven in wat voor vrije verkiezingen dan ook maar, waar mensen opkomen om te stemmen.’ Hij voegt hier verder nog aan toe: ‘Democratische hervormingen zijn voldoende om religieus extremisme te doen verdwijnen.’ Is Al Aswani hier veel te naief geweest? Nam hij in zijn opvatting over de populariteit van El Baradei en van de Moslimbroeders zijn dromen voor werkelijkheid? Het is wachten op een volgende bundel commentaren om te zien hoe hij zijn positie heeft bijgesteld. [Erwin Jans]
Paulien Andriessen
Deze novelle, over een Egyptische jongeman die zeer kritisch is over de machthebbers en de corruptie in Egypte, was verboden door de Egyptische censuur, omdat men meende dat Al Aswani (1957) net zo over Egypte dacht als de hoofdfiguur, dat hij en zijn fictieve romanfiguur dus dezelfde waren. Na de novelle volgen vijftien korte Egyptische verhalen, met personages die worstelen met frustraties in hun leven. 'Eigen Vuur' volgt na de succesvolle roman 'Het Yacoubian'. Daarna verscheen 'Chicago', ook weer een geslaagde roman. Leuk voor wie van korte verhalen houdt, vanwege de sfeervolle beschrijvingen en het inkijkje in de Egyptische samenleving, maar voor romanliefhebbers blijven 'Het Yacoubian' en 'Chicago' de hoogtepunten uit Al Aswani’s werk. Al Aswani werkt nog steeds als tandarts in Cairo. Kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.