Montaigne : een kennismaking
Michel de Montaigne
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Boom, 2009 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 155.2 DEMO |
00/00/0000
Het is geen zeldzaamheid dat een pagina op een social networking-site de bezoeker laat weten dat iemand ettelijke honderden 'vrienden' heeft. Het is verleidelijk om daaruit te concluderen dat het begrip 'vriendschap' in onze tijd enigszins is uitgehold. Wie kennis wil nemen van 'klassiekere' vormen van vriendschap kan terecht bij Montaigne, de grote denker uit de renaissance. Zijn bespiegelingen over dit onderwerp behoren tot de hoogtepunten van de essaybundel Over vriendschap, die een selectie bevat uit diens Essais. Uitgeverij Boom presenteert de beschouwingen in een handzaam boekje, uitgegeven in de reeks 'Kleine Klassieken', die zich kenmerkt door de sobere en aantrekkelijke vormgeving.
Wie het titelessay van deze bundel leest, zal moeten besluiten dat wat Montaigne onder 'vriendschap' verstaat van een heel andere orde is dan de invulling die er in onze tijd vaak aan gegeven wordt. De auteur hangt zijn betoog op aan een hartstochtelijk portret van zijn levenslange vriendschap met Etienne La Boétie, net als hij een humanist van het eerste uur. Montaigne schrijft dat hun vriendschap 'zo totaal en volmaakt was, dat je iets dergelijks in de literatuur [...] niet gauw zult tegenkomen'. Elders tekent hij op dat de natuur de mens heeft voorbestemd voor 'het sociale', dat 'zijn hoogste vervolmaking [vindt] in de vriendschap'. Voor Montaigne is de ware vriendschap niet minder dan een 'allesomvattend samengaan': de eensgezindheid tussen echte vrienden is er een van 'één ziel in twee lichamen'. In het daaropvolgende essay, 'Over de kunst van het gesprek', toont Montaigne zich van zijn beste kant. Het voeren van een gesprek is zijns inziens 'de meest vruchtbare en natuurlijke oefening voor onze geest'. Op scherpzinnige wijze overtuigt hij de lezer van het belang om in de eerste plaats de waarheid na te streven. In welke handen die waarheid zich bevindt, is daarbij van ondergeschikt belang. Montaignes eruditie is indrukwekkend. Aanhoudend doorspekt hij zijn betoog met een veelheid van citaten. Vooral de klassieke auteurs van stoïcijnse, scepticistische en epicuristische signatuur, die hem zo vertrouwd waren, passeren de revue. Hoewel niemand de luciditeit van Montaignes betoog zal betwijfelen, moet wel worden vermeld dat moderne lezers de essays stilistisch vaak aan de weerbarstige kant zullen vinden. Wie niet vertrouwd is met dit soort teksten, zal wel eens de tanden stukbijten op Montaignes veelgelaagde en almaar uitdijende volzinnen, die de gedachtegang van een zoekende, zelfreflecterende geest weerspiegelen. Soms is de samenhang wat zoek doordat Montaigne zijn essays geregeld omwerkte door kortere en langere uitweidingen toe te voegen. Hoewel Montaignes verfrissende denktrant een nieuwe tijd aankondigt, is hij natuurlijk ook een kind van zijn eigen tijd. Dat laat zich voelen in een aantal beweringen die de eigentijdse lezer de wenkbrauwen zullen doen fronsen. In het titelessay, bijvoorbeeld, laat Montaigne uitschijnen dat vrouwen uitgesloten zijn van de 'heilige (vriendschaps)band' die tussen mannen kan bestaan. Hun 'normale vermogens' (sic) zouden daarvoor niet toereikend zijn. Niettemin is Over vriendschap een goede kennismaking met of herontdekking van het hoogst persoonlijke en lenige denkwerk van deze zestiende-eeuwse pionier van het essay. [Pieter Vandenbroucke]
Wim Fiévez
Het zestal essays waaruit het boekje bestaat, is een selectie uit het omvangrijke en fascinerende oeuvre van de Franse laat-renaissancistische denker Michel de Montaigne (1533-1592). De essays zijn goed gekozen omdat ze precies de geestesgesteldheid uitdrukken waarom Montaigne zo beroemd is. Hij twijfelt aan het menselijk vermogen tot kennis, aan de kracht van het woord en de logica om zekerheid en orde te brengen. Politiek en taal zijn nutteloze instrumenten om de onbestendigheid van het sociale leven terug te dringen. Veel verstandiger is het daarom om je terug te trekken in het privéleven, met boeken en vrienden. De grond van het menselijk zelfrespect is niet de ratio, maar wat de mens deelt met de dieren. De vrees voor de dood verdrijft men niet met het lezen van filosofische verhandelingen, maar met de kleine dagelijkse oefeningen. Een juweeltje, met fraaie taal en troostrijke conclusies. Uitgave in pocketformaat; kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.