De verheerelyckte schoenlappers, of De gecroonde leersse : tot een vasten-avont-spel tooneelwijs opgestelt
Michiel De Swaen
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Athenaeum-Polak en Van Gennep, 2003 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : TONEEL : DESW |
31/12/2003
In 1674 publiceerde de Brusselse uitgever en schrijver Jan de Grieck De Heerelycke ende Vrolycke daeden van Keyser Karel den V. Het boekje maakt van keizer Karel V (bewind over de Nederlanden tussen 1515-1555) het voorbeeld van een verstandig en geliefd heerser, want Karel V stond te boek als een volkse vorst, die zich graag onder zijn onderdanen begaf en die vol grappen zat. In een van de verhaaltjes ziet Karel V een schoenlappersvrouw in Brussel op de markt een heerlijke kapoen kopen. Hij laat uitzoeken waar die vrouw woont zodat hij 's avonds aan kan schuiven. Hij klopt er aan met de vraag of zijn laarzen hersteld kunnen worden. De schoenlapper weigert, omdat hij net wil gaan feestvieren. Zijn houding verandert echter wanneer Karel trakteert op wijn. De volgende dag wordt de schoenlapper aan het hof ontboden. Als beloning vraagt hij toestemming om in het wapen van het schoenlappersgilde een gekroonde laars te voeren.
Van dit zeer beknopte verhaal maakte de Duinkerker stadsarts en rederijker Michiel de Swaen (1654-1707) een blijspel in vijf bedrijven. Op vastenavond van het jaar 1688 speelde de Duinkerkse rederijkerkamer dit blijspel, onder de titel De Gecroonde Leersse of de verheerlijkte Schoenlappers. Net als het carnavalsfeest toont het toneelstuk de omgekeerde wereld. De toeschouwers hebben al vrij snel een kennisvoorsprong op de schoenlappersfamilie, waardoor de toeschouwers zich superieur voelen en naar hartelust kunnen lachen om alle angstige gevoelens die de schoenlapper beklemmen. Dramatische ironie alom in dit toneelstuk, dat klucht en komedie aan elkaar weet te koppelen.
Hubert Meeus heeft een uiterst boeiende editie van deze 17e-eeuwse tekst weten te maken. Zijn beknopte toelichtingen bij de vijf bedrijven zijn noodzakelijk om de tekst ten volle te kunnen begrijpen. Over veel woorden zullen lezers in eerste instantie heen lezen, omdat zij denken de betekenis wel te kennen. Maar Meeus' aantekeningen zorgen dat zo'n lezer op zijn 'kortzichtigheid' gewezen wordt: zo licht hij het woord 'rotzak'uit het eerste bedrijf toe. Iedereen zal menen te weten wat dit betekent, en niemand (die niet bekend is met 17e-eeuwse literatuur) zal aankomen met de betekenis die het woord hier heeft: "iemand die aan een borstkwaal lijdt en daardoor veel moet hoesten". In het nawoord geeft Meeus kort maar krachtig aan in welke traditie De Swaen opereert. Voor een kleine 8 euro een paar uurtjes plezier: een cadeau (voor jezelf of een ander) dat het nuttige met het aangename verbindt. [Miriam Piters]
Dr. H.Chr. van Bemmel
'De Gecroonde Leersse' zoals de oorspronkelijke spelling van dit op vastenavond gespeelde spel luidt, is een laat-zeventiende-eeuwse klucht die door de Duinkerkse rederijkerskamer gespeeld werd. De auteur is de arts-literator Michiel de Swaen (1654-1707) die ook bekend is door zijn vertaling van Franse toneelstukken. In dit komische stuk grijpt De Swaen terug in de tijd en laat keizer Karel V vermomd optreden in een schoenlappersgezin, wat tot allerlei komische situaties leidt, maar ook aanleiding geeft maatschappijkritische geluiden te laten horen. De tekst is goed leesbaar doordat die in modern Nederlands is weergegeven. De vertaler Hubert Meeuws is hoofddocent Nederlandse literatuur van de Renaissance aan de Universiteit van Antwerpen. Het stuk werd door hen ook toegelicht en van verklarende noten voorzien. In zijn nawoord geeft hij de korte inhoud van de klucht weer en wijst hij op de vele komische momenten in het spel. Door dit alles is weer een goed leesbaar boekje aan de Griffioen-pocketreeks toegevoegd; vrij kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.