Op zee : roman
Toine Heijmans
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij Pluim, 2021 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : HEIJ |
Jelmer Soes
Derde roman van schrijver, journalist en Volkskrant-columnist Heijmans (1969), die als romancier succes boekte met zijn verfilmde, vertaalde en prijswinnende debuut ‘Op zee’. Net als in die roman ligt ook nu een belangrijk thema in het afgesloten zijn van de wereld – ditmaal niet op volle zee, maar in het hooggebergte. Dat is de plek waar twintigers Walter en Lenny het liefst zijn. Vanuit het perspectief van Walter wordt hun fascinatie voor het bergbeklimmen beschreven: ze starten met het beklimmen van de pijlers van een Nederlandse brug, en eindigen hoog in de Himalaya. De ene levensgevaarlijke beklimming volgt de andere op, totdat door de jaren heen hun levens verschillende kanten opgaan en de twee uit elkaar groeien. Het boek begint en eindigt met een grote beklimming van Walter – zijn laatste, weet hij, want door een longembolie is het risico op zuurstofschuld voor hem te groot geworden. Een meeslepend verhaal, regelmatig onderbroken door boeiende uitstapjes naar beroemde klimverhalen. Een aanrader voor wie een fascinatie heeft met deze thematiek. Winnaar Nederlandse Boekhandelsprijs 2022.
Gerwin Van Der Werf
rt/aa/27 m
Twee jaar geleden ging er een foto viraal waarop honderden bergbeklimmers in de rij stonden voor de top van de Mount Everest. Het was een prachtig en absurd beeld: de hoogste berg als toeristische attractie, de commercialisering van het extreme, de drang om iets groots en betekenisvols te doen die strandde in een file van duizenden die net zo bijzonder willen zijn als jij.
Het was ook een bedrieglijk beeld, want we zagen een strakblauwe lucht en kleurige jassen die fraai afstaken tegen de witte sneeuw, maar we zagen niet het gevaar, de bevriezingen, de hoogteziekte en de doden.
In Zuurstofschuld, de nieuwe roman van Toine Heijmans, staat klimmer Walter op de top van een berg in de Himalaya. Het is niet de Everest, de berg krijgt geen naam, maar is wel hoger dan achtduizend meter en bevindt zich in Nepal.
Walter is een veteraan, been there, done that, hij maakt een uitgebluste, gedeprimeerde indruk: "Gefeliciteerd met mezelf dan maar: ik, de fanaat, heb opnieuw het niets bereikt."
Ondanks het sterke gevoel dat het allemaal niets betekent, dwingt zijn klim ieder mens tot het uiterste, dat maakt Heijmans ons in de eerste alinea meteen duidelijk: "die hele machinerie van tweehonderd botten en vijf vitale organen klappert en huivert als een overtuigd schip." Zoiets zie je niet op een foto.
Een verhaal dat op de top begint, dat moet wel een verhaal zijn dat ons vertelt dat het niet om die top gaat. Levend terugkeren, dat is belangrijker. Walter zegt het zelf, de top is 'het niets'. Maar wat beweegt deze oudere bergbeklimmer dan om toch zulke extreme omstandigheden op te zoeken? Daarover gaat deze roman. En daarvoor gaan we terug naar het begin van de expeditie, terug naar zijn jonge jaren.
Hij wordt gegrepen door het klimmen dankzij zijn vriend Lenny. Lenny is een hartelijke kerel, een fijn personage, maar niet direct iemand van wie je het klimmen zou willen leren. Hij is nogal roekeloos, impulsief, hij klimt technisch niet erg goed en bezit een flinke dosis doodsverachting. Met de bedachtzame en methodische Walter vormt deze Lenny een mooi koppel. Zuurstofschuld is dus ook een boek over vriendschap. Even vrees je dat het zo'n boek wordt over beproeving, heroïek, male bonding en extreme situaties als louterende ervaring. Maar nee. Toine Heijmans doet wat hij eerder in zijn succesvolle roman Op zee presteerde: hij breekt door de bovenlaag van vals sentiment heen, boort een diepere laag aan, een laag die al jaren in zijn brein lag te gisten.
Naast het verhaal over Walters klim naar de top en de vriendschap met Lenny, lezen we in Zuurstofschuld talloze historische verhalen over bergklimmers, mannen en vrouwen, van Toni Kurz die in 1936 stierf op de Eiger, hangend aan zijn eigen klimtouw, tot Alison Hargreaves, die in 1995 de Everest zonder extra zuurstof beklom (en stierf op de K2). Heijmans verweeft de geschiedenissen van deze klimmers met die van Walter: het lijkt losjes, bijna geïmproviseerd, maar het is vernuftig gedaan, de band met het verleden is op iedere klim voelbaar.
De top die Walter voor zijn laatste solotocht heeft uitgekozen moet, gezien de hoogte en het profiel, de Cho Oyu zijn. Dat is de berg waarop de bekende klimmer Ronald Naar stierf in 2011. Als Walter en Lenny op de noordwand van de Eiger in de problemen komen, klinkt het verhaal van Kurz als een echo langs de bergwand.
Al die bergen, al die klimmers, er zijn bibliotheken over volgeschreven en YouTube staat vol filmpjes. Heijmans weet dat heel goed en pretendeert daarom niet iets volledig origineels te vertellen, hij vertelt wel iets dat voor hemzelf overduidelijk noodzaak heeft.
Uit iedere pagina blijkt een grote kennis van het klimmen en een diep verlangen tot de kern te komen, al blijkt het de ui van Peer Gynt te zijn: je pelt steeds een laag af maar vindt geen kern, steeds een nieuwe laag. Dankzij zijn oprechtheid slaat Heijmans zijn ijsbijl door clichés en valse heroïek. De scènes in het hooggebergte, in de kou, de storm, de lawines, zijn ook nog eens razend spannend.
Proza dat ik in andere omstandigheden nogal gezwollen zou vinden, blijkt boven de zevenduizend meter volkomen overtuigend: "De barometer daalde angstaanjagend snel. Mijn hersencellen gingen andere verbindingen aan in deze luchtlaag, ze waren een onbetrouwbaar schakelbord. Maar wat ik voelde was zuiver. Alles was van een ongelooflijke zuiverheid, ook de ellende, de koppijn, het kotsen." Dat is dit boek ook, van een grote zuiverheid.
Pluim; 336 blz. € 22,50.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.