IJstijd : roman
Maartje Wortel
Maartje Wortel (Auteur), Janine Hendriks (Illustrator)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Das Mag Uitgevers, 2016 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 13937 |
Annick Vandorpe
us/ug/31 a
Wie nooit eerder heeft gehoord van Tilburg aan zee, hoeft dit niet te wijten aan een gebrekkige geografische kennis. De stad Tilburg ligt nog altijd in hartje Noord-Brabant, maar in het verhaal van Maartje Wortel heeft diezelfde stad een zee. "Je moet er gewoon in gaan", zegt het hoofdpersonage. "In het verhaal en in de zee. (...) De zee is overal en vooral in Tilburg."
Wortel schreef Goudvissen en beton na een verblijf als writer in residence in Tilburg. Het verhaal 'overviel' haar bij wijze van spreken.
"Het boekje is ontstaan vanuit een gevoel", vertelt ze. "Ik was maar vier dagen in Tilburg, maar in die vier dagen is er van alles gebeurd. Ik begon te schrijven aan een soort verslag van mijn verblijf, maar ik gunde de stad een fictief verhaal. Doordat dit boekje niet gepland was en ook niet was aangekondigd, had niemand verwachtingen en voelde ik me vrijer bij het schrijven."
Goudvissen en beton is op vele vlakken een speciaal boekje. De vormgeving is bijvoorbeeld erg knap. De korte hoofdstukken zijn verlucht met abstracte illustraties van Janine Hendriks, die de tekst op een bijzondere manier weerspiegelen. "De tekeningen droegen ook bij tot mijn vrijheidsgevoel", zegt Maartje Wortel. "Als schrijver krijg je meer ruimte om gaten te laten vallen die op verschillende manier opgevuld kunnen worden door het beeld."
De vrouw die in Goudvissen en beton het woord voert, blijft onbenoemd en richt zich tot een eveneens onbenoemd jij-personage. Anekdotes over haar vader en moeder, haar jeugd en eerste passen naar de onafhankelijkheid verweeft ze met filosofische mijmeringen. Hoe ontstaat een thuisgevoel? Wat is toeval? Hoe valt te overleven met een trauma? Wanneer wil je iets echt en wanneer denk je dat je iets wilt? Hoe kan een einde een begin zijn?
"Ik geloof niet in inspiratie", verklaart de vertelster, "maar ik heb een tijdlang aan niets anders kunnen denken dan aan de oneindige lucht, hoe het kan dat alles wat ertoe doet toch altijd op oneindigheid neerkomt."
Waarom ze zich deze vragen stelt en wie de raadselachtige jij is die ze af en toe aanspreekt, wordt stukje bij beetje ontsluierd.
Sinds Maartje Wortel in 2009 debuteerde met de bundel Dit is jouw huis, kennen we haar als een auteur met een talent voor het ontleden van relaties en gevoelens, een afstandelijke en droogkomische toon en een uitgepuurde (of kale) stijl.
In Goudvissen en beton leren we een nieuw facet van de schrijfster kennen. Dit boekje is poëtischer en intiemer dan haar ander werk. Het voelt bijna alsof we recht in haar ziel kijken. Wortel ontkent dit niet. "In Tilburg ontmoette ik de illustratrice, op wie ik hopelijk verliefd word en ben. Ik schreef een verhaal, zij maakte er tekeningen bij en nu is er dit boekje."
In Goudvissen en beton wordt nergens letterlijk over verliefdheid gesproken, maar het gevoel doordrenkt het verhaal als een verrukkelijk verlangen naar oneindigheid.
Das Mag, 64 p., 4,95 euro.
Sofie Gielis
te/ep/02 s
Het verhaal ontstond tijdens een schrijversresidentie in Tilburg in het voorjaar van dit jaar. De stad is eerder een toevallige locatie dan een katalysator in dit verhaal. 'Tilburg, waar ze naartoe reed in haar blauwe auto zonder stuurbekrachtiging. Er kwamen drie verkeersboetes van', meldt Wortel in het colofon, met de voor haar typische als nuchterheid vertaalde humor.
Eigenzinnig liefdesverhaal
Die glimlachende nuchterheid krijgt hier een hoofdrol met een belangrijke bijrol voor diepgevroren romantiek. Goudvissen en beton vertelt eerder een idee dan een verhaal. Het is een lofzang op verbondenheid en herhaling. Verbondenheid is een levenshouding. De vader van het naamloze hoofdpersonage is een holist, hij 'is ervan overtuigd dat alles onlosmakelijk met elkaar verbonden is, zoals alle zeeën en oceanen hun eigen veranderlijkheid en complexiteit in zich hebben maar toch uit hetzelfde water bestaan'. Die instelling sijpelt door in zijn dochter, al geeft ze er haar eigen draai aan. 'Dat het niet om het lichaam gaat, maar om het dekbed dat opengeslagen achterblijft, de warmte en de vorm die iemand achterlaat. Dat bleek mijn eigen geloof.' Net als haar vader ontmoet ze iemand die in die vorm past. Door de grillige contouren heb je niet meteen door dat je een liefdesverhaal in handen hebt en toch is dat precies wat Goudvissen en beton is - een poging om de achtergebleven leegte in het dekbed te grijpen.
Het is een eigenzinnig verhaal, zoals dat ondertussen past in Maartje Wortels oeuvre. De ruwe aanpak sluit aan bij de verhalen in haar recentste bundel Er moet iets gebeuren. Al is dat niet over de hele lijn een compliment. De schijnbaar haastig verzamelde plots en staccato zinnen in die bundel zorgen voor een onaffe indruk. Voor de aandachtige lezer zitten er wel meer wortels onder het gras, maar uiteindelijk maakt haar verzameling korte stukken soms een kale en willekeurige indruk. Alsof een hoop voorzetten voor sterke verhalen toevallig tussen twee covers beland zijn.
Goudvissen en beton is gelukkig meer dan een voorzet. Hoewel het wellicht ook zou gedijen in een bundel, zijn de wortels wijd genoeg vertakt zodat het ook op zichzelf kan staan. En de illustraties die Janine Hendriks maakte rekken de tekst op. Alles is verbonden in een cyclische beweging en zo worden liefdesverhalen unieke variaties op eenzelfde blauwdruk. Goudvissen en beton valt niet helemaal rationeel te begrijpen. Het is een verhaal om op te drijven. Immers: 'De zee is overal. Vooral in Tilburg.' Maartje Wortel tekent de golven, maar je moet erin geloven om je te laten meevoeren door de stroom.
Das Mag, 59 blz., 4,95 € (e-boek 1,95 €).
Anneke van Ammelrooy
De ingrediënten voor dit typische Maartje Wortel-verhaal zijn een gevoelige vader die naar Tilburg trok omdat hij zich daar opeens thuis voelde, een overleden sterke, vaak bedrogen moeder en een beginnende liefde. Beschrijvend en poëtisch proza worden gemengd tot een ongrijpbaar verhaal dat er min of meer in slaagt gevoelens van leegte en vooral een gevoel van oneindigheid over te brengen - een oceanisch besef dat een mens ook kan ervaren in Tilburg. Het verhaal kwam tot stand naar aanleiding van Wortels verblijf als Writer in Residence tijdens het Tilburgse Tilt festival in 2016. Klein formaat, met illustraties van Janine Hendriks.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.