Ik kom terug : roman
Adriaan Van Dis
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij Augustus, 2017 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : VAND |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij Augustus, 2017 |
VOLWASSENEN : ROMANS : VAND |
Maria Vlaar
i /un/02 j
Eliza Doolittle is in My fair lady het simpele bloemenmeisje met volks accent, dat onder de vleugels van haar beschermheer professor Higgins uitgroeit tot een dame van stand. Adriaan van Dis (70) heeft in In het buitengebied vijf Doolittle-verhalen tot een roman gesmeed.
In het verhaal 'Rivka', strategisch in het midden geplaatst, is hij zelf Eliza. Als jongeman afkomstig uit een getraumatiseerd Indisch gezin valt hij als een blok voor de veel oudere joodse Parisienne Rivka, een steenrijke vrouw met een oorlogsverleden. Ze rijdt in 1968 met hem naar de Praagse Lente en leert hem hoe hij zich gedragen moet bij Salvador Dali of Christian Dior: 'Dames in het lang, heren in smoking. Mijn corduroy broek en jasje staken er akelig bij af.' Hij laat zich door haar onderhouden en wordt door haar gevormd: 'Het was een leerschool, meer dan liefde'. Zij heeft hem de poseur gemaakt die hij voor veel tv-kijkers nog altijd is, lijkt Van Dis te willen uitleggen, maar onder de vermeende snob zit nog steeds de gekwetste en onzekere jongen. Rivka is over de 90 als ze Van Dis voor de laatste maal komt opzoeken, in zijn huis dat 'haar invloed, haar smaak' ademt. Het afscheid is ontroerend en ontluisterend tegelijk en doet denken aan Van Dis' prachtige en oprechte requiem voor zijn moeder Ik kom terug.
Doodsangst
In dat huis op een godvergeten plek in een buitengebied heeft Van Dis zich teruggetrokken toen hij vanuit zijn woonplaats Parijs remigreerde. Ver van Amsterdam en de televisie- en schrijverswereld, in de eenzaamheid tussen de geiten en sporadische buren, probeert hij een depressie te lijf te gaan. Daarvoor heeft hij ontmoetingen met 'de ander' nodig: de Doolittle-figuren die hij op zijn beurt probeert te kneden en vormen. De eerste is een Japanse robotvrouw die hij online leert 'kennen': 'Can you help a lonely man?' vraagt hij. Ze komt bij hem in huis wonen om te leren mens te zijn. Hij is eerst enthousiast over deze beeldschone vrouw die hem begrijpt en ondersteunt. Maar gaandeweg verlangt hij 'naar haar pijn, naar iets menselijks'. Zelf 'ruikt hij de dood' en juist in de doodsangst wil een mens begrepen worden. Hij gaat haar straffen, om haar angst bij te brengen, in de hoop dat ze daarna liefde kan gaan voelen. Maar hoe menselijker ze wordt, hoe vervelender.
Ook in de drie andere verhalen treedt het alter ego van Van Dis op als een professor Higgins die de mensheid wel even zal verbeteren door één specimen manieren te leren, zoals hij die van Rivka leerde. Een buurjongen uit een asociaal probleemgezin leert hij tafelmanieren: 'Hij streelde het tafelblad en schoof een boek naar zich toe: 'Ik wil ook een tafel.' Een aanstellerige cultuurminnares met geld die 'kunst ademt', laat zich door de schrijver het hoofd op hol brengen: 'Breken wou ze, de vrijheid zoeken.' En een asielzoeker uit het opvangcentrum gaat klusjes voor hem doen: 'Een man die zichzelf negro noemde en mij boss - woorden die ik keurig verfoeide.' De schrijver verleidt hem met geld, een trui, rode schoenen om hem zijn vluchtverhaal toe te vertrouwen.
Pose
Tussen de verhalen vlecht Van Dis soms heel poëtische intermezzi over zijn eenzaamheid, zoals over een geit die met haar tong over zijn rug gaat, 'precies op het plekje dat ik niet aanraken kan, het eilandje tussen mijn schouderbladen, daar waar mijn eenzaamheid jeukt.' In dialoog met het personage 'Binnenstem' komen al zijn slechte eigenschappen boven: zijn ijdelheid, zijn fetisjisme, zijn melancholie. Binnenstem probeert hem zelfs aan te zetten tot zelfmoord. De depressie keert alles wat het leven de moeite waard maakt in zijn tegendeel en dompelt de schrijver terug in zijn kwetsbare jeugd, alle beschaving, Doolittle-avonturen en kunst die hij zich later eigen maakte ten spijt. In het buitengebied is een fraaie poging om dat onder woorden te brengen - jammer dan ook dat Van Dis het nodig vond in een epiloog uit te leggen dat de schrijver uit het boek niet hijzelf is, waardoor de oprechtheid toch een pose lijkt te worden.
Atlas Contact, 140 blz., 18,99 €.
C.C. Oliemans
Deze 'roman in verhalen' is meer een novelle over vijf ontmoetingen die de ik-figuur (een schrijver) heeft wanneer hij ergens op het platteland aan een rivier is gaan wonen. Hij probeert zich af te sluiten van 'de wereld die in brand staat', maar de mensen daaruit komen toch gewoon bij hem binnen. Zo lezen we hoe hij een Japanse robotpop met kunstmatige intelligentie in huis neemt, hoe hij contact krijgt met de eenzame zoon van een asociaal gezin, hoe zijn vroegere vrijgevochten en twintig jaar oudere vlam nog éénmaal bij hem op bezoek komt, hoe hij terechtkomt in het milieu van de chique vrouw van een landjonker en hoe hij plotseling bezoek krijgt van een getraumatiseerde Afrikaanse asielzoeker die een baan als tuinman bij hem wil. Vijf niet oninteressante vignetten van personages uit het leven van vroeger en nu, samengebracht onder de paraplu van de hoofdpersoon, en (zoals bij deze schrijver gebruikelijk) goed en secuur geschreven. De auteur (1946) ontving in 2015 de Constantijn Huygens-prijs voor zijn gehele oeuvre.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.