Dennie is een star
Maartje Wortel
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Bezige Bij, 2014 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : WORT |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Bezige Bij, 2014 |
VOLWASSENEN : ROMANS : WORT |
Sofie Gielis
ru/eb/21 f
Op zijn negentiende vond de moeder van James dat het tijd werd dat hij op eigen benen leerde te staan. Ze checkte hem in in een hotel en dat is een slordige tien jaar later nog steeds zijn uitvalsbasis. Hij is een verwend kind van dertig dat leeft uit een koffer, dure kazen en wijnen koopt via het internet en tegen beter weten in garnaalkroketten blijft bestellen die niet op de roomservicekaart staan, onder het motto: 'Als je lang genoeg om iets vraagt volgt op een dag het aanbod vanzelf.'
Maar meer dan garnaalkroketten vraagt James eigenlijk niet. Hij leidt geen leven, het overkomt hem. Alsof hij geen vinger in de pap heeft. 'Je wordt wat de mensen van je maken.'
En dat zijn in de eerste plaats zijn ouders. Vaders zijn in James' wereld afwezige, wereldvreemde figuren. Zowel zijn vader als zijn grootvader is een gepensioneerd militair. Zijn vader keerde afgestompt terug uit Bosnisch oorlogsgebied en lijkt niet te weten hoe hij met zijn zoon moet omgaan omdat zijn eigen opvoeding ook slechts uit een soort militaire dril bestond.
Niet dat moeders het zoveel beter doen. James' moeder is een drukbezette zakenvrouw die tijdslots in haar agenda plant voor telefoongesprekken met haar zoon. 'Mijn moeder heeft me geleerd dat volwassen worden hetzelfde is als niemand meer overhebben, ik weet niet zeker of dat haar bedoeling was.' Zijn hotelrekeningen worden betaald door mama, dus in zekere zin wordt er voor hem gezorgd, maar net dat onderhoud weerhoudt hem ervan om iets te doen met zijn leven.
Lethargie
James heeft het stilstaan geperfectioneerd, maar niet het nietsdoen tot kunst verheven, want de eenzaamheid en de herhaling, het steeds maar herlezen van dezelfde boeken en bijvullen van glazen wodka, zijn pijnlijk.
Zijn lethargie is deels gewoonte, deels liefdesverdriet. Een tijdlang had hij beter gezelschap dan de hotelkat: Marie, een meisje met letterlijk een hoek af (ze mist een hoektand) dat perfect bij hem lijkt te passen. Marie droomt ervan om te vluchten naar een onbewoond Zweeds eiland. James' goed bedeelde bankrekening maakt die droom waar, maar de afzondering blijkt hem meer te bevallen dan haar. Midden in de nacht vlucht ze en James is weer bij af: een Nederlandse hotelkamer, roomservice en dezelfde boeken.
Wat hem terug naar buiten lokt, is een aanbod waar hij niet om vraagt: Monica van uitgeverij Gibraltar wil dat hij een boek schrijft. Het aanbod maakt hem overmoedig. Hij koopt twee notitieboekjes, checkt uit en verhuist zijn koffer en de kat naar een betaalbare hostel. Klaar voor een nieuw hoofdstuk.
De titel van het boek verwijst naar de tijd die James met Marie doorbrengt op een onbewoond eiland, afgesneden van de wereld door bevroren ijs. Maar ook naar de dooi die inzet door het voorstel van Monica. Vindt James Dillard de weg naar het volle leven als zijn ijstijd voorbij is?
Boeken
IJstijd is niet enkel een boek over een schrijver, maar ook een boek over boeken. Marie leeft volgens een adagio van Sylvia Plath - 'Ik wil alles in één keer voor altijd doen en er dan voorgoed vanaf zijn'. Schrijvers als Anton Tsjechov en Richard Yates passeren de revue; James krijgt schrijftips en een schouder om op uit te huilen van Chuck Palahniuk, auteur vanFight club. Hoewel de meeste literaire verwijzingen zeker geen intellectueel gekoketteer zijn en passen bij het verhaal, is James' affaire (jawel, het blijft niet bij een schouder) met Palahniuk wat overdreven. Het is een symbolisch, homo-erotisch afscheid van Marie maar dat is een te uitvergroot symbool in James' stilstaande leven. Die voorliefde voor het status-quo wordt voortdurend onderstreept, onder meer door zijn lievelingsboekTrout fishing in America van Richard Brautigan: 'De personages in zijn werk ontwikkelen zich niet echt, net als in het echte leven. Het is zo'n bullshit als de figuren uit een boek iets leren.' Er gebeurt nadrukkelijk niets tot hij per toeval in bed belandt met een internationale bestsellerauteur.
James' avontuurtje met Palahniuk is wel, precies door de uitvergroting, grappig. En Wortel is goed in grappige observaties die de toon van het boek luchtig houden terwijl er toch iets wezenlijks verteld wordt. 'Er zijn mensen die zeggen dat het onmogelijk is om geen enkele gedachte te hebben, die mensen zijn vrouwen.'
Maartje Wortel heeft goed nagedacht en bevestigt haar talent met dit derde boek.IJstijd is een gelaagd, versnipperd verhaal over de leegheid van het bestaan en de filosofische (on)zin van vluchtwegen.
MAARTJE WORTEL
IJstijd.
De Bezige Bij, 240 blz., 17,90 ? (e-boek 9,99 ?).
De auteur: viel met haar debuut,Dit is jouw huis, op als literair talent. De verhalenbundel werd bekroond met de Anton Wachterprijs 2010. Ook haar tweede roman,Half mens, oogstte lof.
Het boek: een oblomoviaanse man wordt gedwongen in beweging te komen.
ONS OORDEEL: een gelaagd en amusant verhaal. Wortel bevestigt haar talent.
¨¨¨¨è
Sofie Gielis ■
31/05/2014
Binnen de Nederlandse literatuur staat Maartje Wortel bekend als een beloftevolle debutante. Ook in IJstijd brengt ze het er heel aardig vanaf. Haar werk is nog steeds niet vrij van beginnersfouten, zo liggen haar beeldspraak en stilistische keuzes er soms net iets te dik bovenop, maar daar staat tegenover dat de jonge auteur nu al een duidelijke eigen stem gevonden heeft, en dat is een knappe prestatie met zo’n bescheiden oeuvre.
Een typische Wortel herken je aan de droogkomische beschrijving van alledaagse, licht absurdistische situaties. De openingsscène van IJstijd is daarvan een goed voorbeeld: James Dillard, een rijke erfgenaam die zijn dagen slijt in hotelkamers, krijgt out of the blue een telefoontje van een uitgeefster: of hij zin heeft om een roman te schrijven? James kennen we al uit Half mens, waar hij een van de vertellers was. In IJstijd doet hij verslag van zijn op de klippen gelopen relatie met zijn grote liefde Marie. Zijn relaas wisselt af tussen gebeurtenissen in het heden en flashbacks naar het verleden. Frappant is dat de verteller in zijn taalgebruik geen onderscheid maakt tussen tegenwoordige en verleden tijd, als een traumapatiënt die er niet in slaagt het verleden te verwerken. Jammer genoeg verliest deze techniek aan subtiliteit doordat Wortel al in een vroeg stadium een nevenpersonage opvoert dat hiervoor een verklaring geeft, zo zegt James’ vroegere kinderoppas: ‘Jij doet net alsof het nog niet voorbij is door alles in de tegenwoordige tijd te laten bestaan.’
De vertelstijl benadrukt evenwel dat James vastzit in het leven. Hij laat zijn identiteit bepalen in plaats van deze zelf vorm te geven. Zijn relatie met Marie, die lijdt aan anorexia sinds haar ex-vriend aandrong op een abortus, houdt hem in dat opzicht een spiegel voor. Want waar James moeite heeft om de touwtjes in handen te nemen, daar wil zij de controle over haar leven en lichaam nooit meer opgeven – en dat terwijl ze dit juist nodig heeft. Uiteindelijk is het niet de relatie zelf die James’ leven richting geeft, maar de les die hij eruit trekt: door zijn passieve houding verliest hij de enige persoon die hem echt dierbaar is.
Een terugkerend thema in IJstijd is het ‘tussenmoment’, dat James omschrijft als ‘het punt ergens tussen raken en loslaten’. Dit ‘tussenmoment’ manifesteert zich op verschillende manieren. Enerzijds slaat het op zijn verbroken relatie met Marie, anderzijds op het vinden van zijn identiteit: pas nadat James een absoluut dieptepunt bereikt, begint hij zijn eigen leven vorm te geven. De beeldspraak in de roman draagt met wisselend succes bij aan deze thematiek.
Hoewel James begin dertig is, is zijn gedrag stereotiep voor iemand in de quarter life crisis. Diverse kantelmomenten sturen hem op zijn zoektocht naar een identiteit. Het lijkt erop dat hij die uiteindelijk ook vindt, want de slotwoorden – ‘James Dillard’ met een dikke streep erdoor – suggereren een wedergeboorte. Daarmee is IJstijd een typische ontwikkelingsroman, en het zou me dan ook verbazen als hij niet op de longlist van de Diorapthe Jongerenliteratuurprijs terechtkomt. [Kyra Fastenau]
Drs. H. Griffioen
James Dillard, een personage uit Wortels eerdere roman 'Half mens'*, is volgens zijn moeder, een zakenvrouw, te oud om nog volwassen te kunnen worden. Hij woont sinds zijn 19e op haar kosten in hotels. De vader, een getraumatiseerde Bosnië-veteraan, woont met diens eigen vader op Hawaï. James lijdt aan de ter ziele gegane relatie met Marie. De aantrekkelijke uitgeefster Monica vraagt hem een boek te schrijven. James kan Marie maar niet loslaten. Hij denkt aan het opwindende zwarte gat tussen haar gave tanden, haar uitspraken à la Sylvia Plath: ‘Ik wil alles in een keer doen en er dan voorgoed vanaf zijn.’ Deze opmerking van de schrijver Chuck Palahniuk strooit extra zout in de wond: degene van wie je houdt en degene die van jou houdt, kunnen nooit dezelfde zijn. James schrijft vanuit zijn ziel, maar Monica corrigeert hem: het gaat niet om wat de schrijver wil zeggen maar om wat mensen willen lezen. James’ ongebruikelijk leven is in dit verhaal aanleiding om pregnante vragen te stellen over binding, familie en identiteit, waarbij allerlei al dan niet directe citaten van schrijvers knooppunten vormen. Vrij kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.