Donderhart : roman
Thomas Blondeau
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Bezige Bij, 2013 |
VOLWASSENEN : ROMANS : BLON |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
De Bezige Bij, 2013 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 10664 |
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Enkel raadpleegbaar |
De Bezige Bij, 2013 |
WEFLA MAGAZIJN : ENKEL NA MAGAZIJNAANVRAAG : BLON |
31/10/2013
‘Wat wou u eigenlijk met dit boek,’ wordt schrijver Raf Fauchery gevraagd op het einde van Het West-Vlaams versierhandboek, de derde roman van Thomas Blondeau. Raf refereert aan een toevallig liftgesprek tussen Sting en Ringo Starr: ‘Maak je geen illusies, we doen het allemaal voor de meisjes’. Het antwoord is — zoals veel in dit boek — tongue-in-cheek, al raakt het tegelijk aan het opzet en een van de twee centrale thema’s in de roman: hoe de liefde versieren en hoe om te gaan met haar verlies? Raf is een in het buitenland wonende schrijver die hoopt zijn liefdesverdriet en de daaruit volgende existentiële crisis te overwinnen door naar zijn geboortedorp in West-Vlaanderen terug te keren. In de ‘roerloosheid’ van het dorpje wil hij ook een boek schrijven, ‘Het West-Vlaams versierhandboek’. Het schrijven is op die manier helend, maar is tegelijk opnieuw een middel om te verleiden.
Met zijn roman refereert Blondeau aan een steeds sterker wordende (Anglo-Amerikaanse) trend waarbij de literatuur banden aangaat met populaire zelfhulpboeken: de pragmatische tips worden omhuld met het aura van de literatuur en haar transformatieve kracht. In de acht hoofdstukken van het versierhandboek, die geïntegreerd worden in de opeenvolging van korte paragrafen en notities, zijn echter weinig tips & tricks noch verlichtende reflecties te vinden. De eerste hoofdstukken bevatten knullige en puberale anekdotes, terwijl de latere hoofdstukken steeds meer opschuiven naar niet al te liefdevol opportunisme. Deze verhalen staan in contrast met de ‘obsessieve idealisering’ van de (ge)liefde in de gedichten van Dante en Petrarca. Die zouden we, aldus Raf, ‘verantwoordelijk [moeten] houden voor eeuwen aan frustratie, verdriet en zelfmoord’. Die uitspraak slaat evengoed terug op Raf, die zich zowel distantieert van zijn omgeving als zijn zelfhaat erop projecteert. Zelf benaderde hij de liefde ook ‘à la façon de Dante’: ‘het najagen van ideaalbeelden, de totalitaire verleiding en zo’.
Het tweede centrale thema van het boek berust ook op noties van liefde en idealisme: de afsplitsing van het dorp van de rest van Vlaanderen, en dit onder de impuls van Goeminnes retoriek. Goeminne is een honderd kilo wegende dikzak die Rafs spiegel en tegenpool vormt: hij lijdt eveneens aan liefdesverdriet, maar waar Rafs crisis tot (gevoelens van) eenzaamheid, verbittering en impasse leidt, pleit Goeminne volop en onbeschaamd retorisch voor ‘liefde op het niveau van de gemeenschap’ als meest ‘solide verbindende factor’: ‘Schaam je niet voor de liefde die je voelt.’ Die liefde mag in het verleden tot verschillende drama’s hebben geleid, dat betekent voor Goeminne niet dat je je daarom moet ‘overgeven aan liefdeloze onverschilligheid’ — een karakterisering die meteen aan Raf doet denken.
Hoewel beide centrale verhaallijnen in de grond interessante gelijkenissen en verschillen vertonen, slaagt Het West-Vlaams versierhandboek er nooit echt in die tot een boeiende ontwikkeling te laten komen. Dat komt voornamelijk door de combinatie van overdrijving en ironie. Blondeau heeft de neiging om alle pathetiek en hyperbolische uitspraken op een of ander niveau te ironiseren. Zo wordt de retoriek van een autonome gemeenschap meteen gecounterd door die woordenpraal in een nietszeggend dorpje te laten plaatsvinden. Dat zorgt er echter voor dat elke mogelijke kritiek op een conservatief en nationalistisch denken, al bij voorbaat tandeloos is. Waarom eerst iets belachelijk uitvergroten, om vervolgens het centraal personage toch ‘de behoefte’ te laten voelen ‘om deze mensen aardig te laten overkomen’? Was het niet belangwekkender geweest om deze retoriek en haar aanhangers eerst met empathie en kritisch sérieux te behandelen, om daarna mogelijk tot de karikatuur en misplaatste pathetiek in de retoriek te komen? Wanneer Raf spreekt over de afsplitsing als ‘(t)ijdverdrijf voor debielen,’ dan kan ik dat immers enkel en alleen lezen als een opmerking over iets debiels dat door de schrijver verzonnen is, en niet op iets dat zich vandaag in verschillende Europese landen afspeelt. Dit is jammer, niet het minst omdat Blondeau bijvoorbeeld in Goeminnes toespraken knap toont op welke pilaren diens retoriek steunt. De roman weigert echter een reflectie te bieden op ideeën van gemeenschap en al dan niet ontspoord individualisme en onverschilligheid, noch op de aantrekkingskracht van dergelijk gedachtegoed vandaag. En dat terwijl een hoofdpersonage met een identiteitscrisis zich daartoe uitstekend leent.
Ook in die andere verhaallijn laat Blondeau zich kennen als iemand met een scherp oog voor bepaalde fenomenen. Zo reflecteert Raf over de ontnuchterende werking van ‘de herinneringenkringloop van het internet’ waarop al onze slordige, stuntelige kussen en kalverliefdes blijven rondzweven. Dergelijke observaties blijven echter vaak steken in terzijdes die in hun geheel en interactie nooit uitgroeien tot een dissectie van hedendaagse liefde. Zo gaat het ook in dit voorbeeld erom dat ‘dat ongevraagde bewijsmateriaal’ vraagtekens moet plaatsen bij ‘onze gevoelens voor de huidige liefde’. Dit is mogelijk het cynisme van de depressie, maar op die manier blijft alles aan de oppervlakte. Rafs denken maakt dan ook geen noemenswaardige evolutie. Liever laat hij alles op zich afschampen om zo te blijven vasthouden aan een pragmatisch denken waarin wat werkt goed is: ‘Dat retoriek nog steeds stemmen op kan leveren komt hopeloos gedateerd op me over. Ik ben meer geïnteresseerd in iemand die de auto kan besturen in plaats van hem te verkopen’.
De vraag wat de auteur wou met deze roman, kwam voor mij dan ook niks te vroeg. Als de ironie slechts betrekking heeft op wat de roman eerst zelf pathetisch of overdreven poneert, is het immers de vraag wat er überhaupt gezegd wordt. Raf weet het alvast ook niet: het boek dient niet louter als versiermiddel, voegt hij aan zijn initieel antwoord toe, om vervolgens niet uit zijn woorden te komen. Het West-Vlaamse versierhandboek is zo een (interessant) mislukte roman waarvan de bijwijlen knappe aforismen, de stijlbeheersing en de passages waarin Blondeau clichés en pathetiek wel krachtdadig en overtuigend inzet, het afleggen tegen de ironie, de pathetiek, de rommelige plot en de opvatting dat onze huidige inrichting en kennis van de wereld best voldoet. [Hans Demeyer]
Jelmer Soes
Derde roman van de Vlaamse auteur en bloemlezer (1978-2013), waarin Raf, ook schrijver, terugkeert naar zijn verlaten, verpauperde West-Vlaamse geboortedorp om er in alle rust te kunnen werken aan een nieuw boek. Onder leiding van de zonderlinge, moddervette Goeminne die de rol van nationalistische goeroe speelt, heeft het dorp zichzelf echter zojuist afgescheiden van de rest van het land, en streven de bewoners nu naar zelfvoorzienendheid. Raf raakt ondertussen in de ban van notarisdochter Serena, en schrijft door aan zijn ‘versierhandboek’, waarin hij terugblikt op zijn eerdere mislukte liefdes. Hij wordt met rust gelaten, totdat dorpsbewoners erachter komen dat hij daarnaast ook in niet bepaald positieve zin over hen schrijft. De meer dan honderd korte hoofdstukken, opgedeeld in verschillende verhaallijnen in het heden en verleden, en afgewisseld met spitsvondige voetnoten, maken het boek eerder tot een aaneenschakeling van wervelend proza dan tot een consistent geheel. Evengoed is het een plezierig prikkelend literair werk van een auteur die zijn kwaliteiten andermaal bewijst. Normale druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.