Het leven is droom
Pedro Calderón de la Barca
Pedro Calderón de la Barca (Auteur), Erik Coenen (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Papieren Tijger, cop. 2013 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 13045 |
30/09/2013
De theoretici van de Duitse romantische school, de gebroeders Schlegel, âontdektenâ de Spaanse Gouden Eeuw, die zowel de zestiende als de zeventiende eeuw beslaat. Niet alleen prezen ze Cervantes hemelhoog, maar ook Calderón de la Barca, en in het bijzonder zijn dramaâs, viel die eer te beurt. Als we de Schlegels volgen in hun interpretatie, dan hielden de genoemde Spaanse meesters vast aan de heroïsche geest van de middeleeuwen. Een interpretatie moet natuurlijk worden gedeconstrueerd, en het door de romantiek opgelegde literair-politieke paradigma gefalsifieerd. Maar als we het toneelstuk A secreto agravio, secreta venganza (geschreven omstreeks 1628) in de vormvaste en zeer geslaagde vertaling van Erik Coenen lezen, komen we met het begrip âeerâ als sociale realiteit toch heel ver. Al moet ik er onmiddellijk bij vertellen dat de auteur ons hier met een wel heel tragisch opgevatte eer confronteert. We moeten ons als lezers in de tijdgeest plaatsen: het nieuwe, gecentraliseerde Spaanse staatsapparaat moest komaf maken met de vrijstelling tegenover de wettelijke verantwoordelijkheid die de adel nog altijd opeiste. In Calderóns toneelstuk De burgemeester van Zalamea (1836) bijvoorbeeld keurt de Kroon de terechtstelling goed van een edelman door de dorpelingen die hij misbruikt had. Eerder, in Lope de Vegaâs Fuenteovejuna (1612-14), bleek ook Don Juan niet meer boven de wet te staan. De erecode moest door het staatsgezag worden vervangen. En ook Cervantes gaf een totaal nieuwe invulling aan het concept van de held. Don Quichot is daar een universeel voorbeeld van.
In deze traditie lijkt Calderóns stuk Geheime wraak voor een geheime krenking een uitzondering te vormen. Het âeredramaâ wordt nogal eens de âSpaanse Othelloâ genoemd. De Portugese edelman Don Lope de Almeida huwt na een episch leven de Castilliaanse Doña Leonor. Maar de eer, jawel, roept hem naar Afrika. Bij Alcazarquivir wacht de Portugese adel een afslachting. Omdat er gedurende zijn afwezigheid een Castilliaanse edelman in zijn huis rondwaart, vermoedt Lope het ergste: overspel. En dat kan de hoorndrager niet ongestraft laten. Toch weer een kwestie van gewroken eer dus. Ook al laat Calderon doorschemeren dat het overspel niet echt voltrokken is. Hier treedt inderdaad de ridderlijke orde op: geschonden eer moet je persoonlijk herstellen door een bloedige wraak. Maar Lope verhult zijn erewraak. Was dat omdat het ridderideaal politiek niet meer geschraagd werd? Of hebben we hier te doen met een poëtische werkelijkheid die zich weinig gelegen laat liggen aan wat nieuwe sociale wetmatigheden voorschreven? Die vragen staan niet in de weg dat het stuk uitzonderlijke theatrale kwaliteiten heeft, Shakespeare waardig, ook in de taal. Ãn in de vertaling. Vertaler Coenen is niet aan zijn proefstuk toe. Hij heeft het voor barokke auteurs en publiceerde al een meesterlijke vertaling van Calderóns bekendste stuk, Het leven is een droom.
[Bart Vonck]
Maarten Steenmeijer
Pedro Calderón de la Barca (1600-1681) bepaalde met Lope de Vega het zeventiende-eeuwse Spaanse toneel, dat toonaangevend was in Europa en nog altijd gekoesterd wordt. Dit toneelstuk is een zogenaamd 'drama de honor' (eerdrama). De Portugese edelman Don Lope de Almeida vermoedt dat zijn vrouw Leonor een verhouding heeft of zal krijgen met de man met wie ze oorspronkelijk zou trouwen, maar die zij dood waande. Alleen al het vermoeden van overspel is voldoende voor Don Lope om zijn vermeende concurrent en zijn vrouw in alle discretie om te brengen. Zo wil hij voorkomen dat het gerucht de ronde gaat doen dat hem de hoorntjes zijn opgezet. Zo ver strekt het Spaanse eergevoel: het hang niet zozeer af van de werkelijke gebeurtenissen, maar van wat de buitenwereld aanziet of wil aanzien voor de werkelijke gebeurtenissen. Erik Coenen, die al twee Calderón-vertalingen op zijn naam heeft staan (waaronder Calderóns hoofdwerk 'Het leven is droom'), maakte een zorgvuldige Nederlandse vertaling, die hij voorzag van een informatief nawoord. Daarin spreekt hij de hoop uit dat dit toneelstuk in Nederland opgevoerd zal gaan worden. Aan zijn vertaling zal het niet liggen.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.