Over muziek
Henri Oosthout
Henri Oosthout (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Klement, 2010 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 151 OOST |
00/00/0000
Als iemand heden ten dage het label 'scepticus' krijgt opgeplakt, dan beantwoordt hij of zij vermoedelijk aan volgende beschrijving: hij of zij wil nauwelijks iets aannemen, is zowat altijd wantrouwig en is voortdurend geneigd achter alles iets te zoeken. Over dit soort 'sceptici' gaat Het schandaal van de filosofie niet. De vele denkers die in dit lijvige boek de revue passeren, zijn geen producenten van het soort vrijblijvende, tegendraadse 'meningen' waar dit tijdvak een patent op lijkt te hebben. Het sceptische denken dat het onderwerp van dit boek vormt, is de 'filosofische scepsis': een vorm van methodische twijfel die leidt tot de opschorting van onze oordelen. In dertig hoofdstukken licht Henri Oosthout de hoofdlijnen van dit denken toe; van oudheid tot heden. Zijn boek is een boeiend en uitermate erudiet overzicht geworden van de vele omzwervingen die de scepsis in de loop van de tijd heeft gemaakt.
De Griekse filosoof Pyrrho van Elis wordt gewoonlijk als de grondlegger van het sceptische denken aangezien. Zijn ideeën, die in dit boek omstandig aan bod komen, kennen we alleen via de geschriften van Timon, zijn leerling. Ook vóór Pyrrho al kenmerkt de wijsbegeerte zich door de sceptische houding van haar beoefenaars: de grenzen van wat kenbaar is worden afgetast, en dat onze zintuigen niet helemaal te vertrouwen zijn, is in het wijsgerige debat een onderwerp van belang. Uit de door Plato gestichte Academie ontstaat ook een beweging van sceptici. Deze filosofen menen hét criterium te hebben gevonden dat uit moet maken wat waar is, en wat niet. Voor de volgelingen van Pyrrho een teken dat we niet met volbloed sceptici te maken hebben, want: hoe kun je van een dergelijk criterium zo zeker zijn?
De misschien wel meest verreikende consequentie van het scepticisme is wat Kant 'het schandaal van de filosofie' noemt: het besef dat we niet anders dan op goed geloof moeten aannemen dat er buiten ons denken een materiële wereld bestaat en dat die ook andere denkende wezens zoals wij omvat. Een scepticus pur sang is bijvoorbeeld Montaigne. In diens befaamde torenkamer hing een bordje met het opschrift 'Ik schort op'. Ook Descartes, hoewel zelf niet meteen een scepticus, past een eeuw later de methode van de twijfel toe. Van het logische instrumentarium dat daaruit voortkomt, maakt de meer pragmatisch ingestelde Hume met zijn analyses brandhout: zijns inziens is het voldoende 'vertrouwen' te hebben in de natuur. Dat Kant daarop alsnog een aantal 'zekerheden' uit de brand probeert te slepen, heeft niet kunnen verhinderen dat de filosofie tot op de dag van vandaag balanceert tussen zekerheid en scepsis.
Critici hebben vaak gewezen op de uitzichtloze twijfel die het sceptische denken met zich brengt. Uit dit boek spreekt duidelijk dat het de meeste sceptici er nooit om te doen was het geloof in waarheden onderuit te halen, maar te voorkomen dat vermeende waarheden worden aanvaard zonder behoorlijke grond: de scepsis als medicijn tegen ongefundeerd dogmatisme. Het schandaal van de filosofie plaatst kanttekeningen bij de arrogantie van de rede en belicht het denkwerk waarmee het puik der filosofen heeft bijgedragen aan (onder meer) de strijd tegen morele zelfoverschatting en ideologische verstarring. Met dit boek komt de auteur ook de lezer tegemoet die zich verder in deze materie wenst te verdiepen: elk hoofdstuk besluit met een literatuurlijst die meer dan een opsomming is, want ook een en ander wil situeren en duiden. Oosthout sluit zijn voortreffelijk geschreven boek af met een lijst 'metasceptische overwegingen'. Het is aan de scepticus in de lezer om zijn of haar oordeel daarover al dan niet op te schorten. [Pieter Vandenbroucke]
Dr. D.G. van der Steen
Als er iets is waar een scepticus een hekel aan heeft, dan is het aan dogma's. En omdat de geschiedenis van het westerse denken bol staat van de wijsgerige, religieuze en wetenschappelijke pretenties, heeft de scepticus werk in overvloed gehad - en nog steeds. Dit boek is een bijkans ideale geschiedenis van die kant van de westerse filosofie die voortdurend vraagt of het allemaal wel klopt wat er wordt beweerd en wordt geloofd. Het leest bijna als een roman: in een rustig tempo trekken de grote sceptische filosofen voorbij, van de oude Grieken tot en met onze tijdgenoten, en telkens legt de schrijver eenvoudig en trefzeker uit waar het bij de denker in kwestie om draait. De vele verwijzingen staan in voetnoten; de index maakt het boek uitstekend bruikbaar niet alleen om te lezen, maar ook om na te slaan.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.