De vuurzeevlieg en andere dierenverhalen
Toon Tellegen
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Querido, 2007 |
VERDIEPING 2 : BABILLE : NATUUR : VERHALEN : TELL |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Querido, 2007 |
MAGAZIJN : SCHOOLCOLLECTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : TELL |
31/12/2007
Het einde van de dieren?
"[...] waar iemand woonde ? men zei: de boktor ? die alle dieren altijd beter maakte, al waren zij nog zo ernstig gewond, ziek of dood." Zo werd terloops de boktor geïntroduceerd in Er ging geen dag voorbij (1984), de eerste dierenverhalenbundel van Toon Tellegen. In latere bundels kwam de boktor zo af en toe eens voorbij als de Gobelijn van dienst, die de meeste gekke wensen van de dieren kon inwilligen. Staat de boktor bij Tellegen voor de aannemer, de politicus of zelfs een god die het leven van anderen 'fikst', maar ook wel eens klaagt dat men te veel beroep op hem doet? De boktor zucht en klaagt vaak bij al die groteske en grillige wensen van de dieren. Hij sluit zijn handel ook wel eens, totdat het volgende dier komt aankloppen, want een nee krijgt hij niet over zijn lippen. De boktor wordt verscheurd door zijn almacht, en dat innerlijke conflict staat voorop in de nieuwe dierenbundel van Tellegen.
In de eerste verhalen herhaalt de schrijver de contouren van die onaangename almacht. De boktor maakt weer allerlei fantastische zaken om aan de diepste verlangens van de dieren tegemoet te komen: een vrolijke bui voor de immer zwartgallige tor (die de bui doorgeeft aan de nog bitterere galworm) of allerlei nieuwe lichaamsdelen voor de kwal die zich daarmee eindelijk "welomschreven" voelt. Zoals dat gaat, levert die vervulling niet altijd volledige genoegdoening op, of is ze maar kortstondig. De klimgrage olifant vraagt een boom waar hij niet uit kan vallen maar besluit toch dat vallen er op de een of andere manier bijhoort. De boktor ergert zich opnieuw aan al die wensen. In latere verhalen graaft Tellegen dieper en gaat de boktor de confrontatie aan met zichzelf: wie ben ik, waarom doe ik dit allemaal en wat heeft het voor zin? De god twijfelt en gaat ten onder. Hoewel hij zich ervoor schaamt dat hij stopt met maken en denken, trekt hij zich steeds meer terug, maakt zijn huis onbereikbaar en hangt bordjes op met zinnen als "Het is mooi geweest" en "Ik kan niet eens bestaan". Op de prent van Mance Post ? die in deze bundel opnieuw met linoleumsnedes en stroken papier met de textuur van vloeipapier werkt ? zie je het beestje somber voor zich uit staren in een donker huisje omgeven met ondoordringbaar struikgewas.
Ook in de vorige dierenbundel van Tellegen (De eenzaamheid van de egel ? De Leeswelp 2006, p. 102) stond een vertwijfeld dier centraal, maar de egel zag aan het eind toch een lichtpuntje. Hier ontbreekt het, en omdat de boktor zo'n cruciaal dier is, verliezen de dieren hun verlangens en "hun bestaan mocht geen naam meer hebben". Lezen we hier het einde van Tellegens dierenuniversum wanneer hij besluit met de zinnen: "De wind ging liggen, want er werd geen brief meer geschreven en er viel verder ook niets meer te waaien. De zon ging onder en of hij ooit weer op zou gaan was niemands zorg"?
Dat einde is misschien ook in zicht omdat je in deze bundel toch wel ervaart dat Tellegen in herhaling valt en niet meer de sprankelende kwaliteit van zijn mooiste dierenverhalen bereikt. Dat merk je het meest in de verhalen over de hazelmuis die afwisselen met de verhalen over de boktor. De hazelmuis is op zoek naar zijn verjaardag, komt daarbij allerlei vertrouwde dieren en thema's van Tellegen tegen, en zal uiteindelijk genoegdoening krijgen van de boktor. Het thema verjaardag en de figuur van het zoekend dier klinken vertrouwd voor de Tellegenlezer, en het moet gezegd dat deze reeks verhalen weinig nieuws brengt. De schrijver is nochtans een meester in het variëren op een bepaald thema, maar in deze verhalen ontbreekt het te veel aan boeiende variaties, aan die alle logica tergende vragen en paradoxen van de dieren en aan de typische verwondering over de betekenis van bepaalde woorden. Er komen nog veel aardige zinnen voor, en mooie verhalen over bv. de slak die zich opwindt over de schildpad, een snelheidsmaniak in zijn ogen, of over de uil die al zijn brieven verscheurt, waarop de boktor ze terug ineen puzzelt, maar met een verrassende fout aan het eind. Maar dat zijn slechts sporadische elementen, te weinig voor een auteur als Tellegen. Tesamen met de sombere stilstand die bereikt wordt in het verhaal van de boktor, kun je je afvragen hoe Tellegen nu verder moet met zijn dierenverhalen. Al weet je bij hem natuurlijk nooit. Het kan. Of misschien ook niet. [Chris Bulcaen]
Hannelore Rubie
De boktor heeft het druk! Hij kan alles maken en veel dieren doen dan ook steeds een beroep op hem. Dit levert 'de vragers' een boel wijze lessen op: slak doet jaren met een uur, uil beseft dat hij zichzelf misschien moet herzien en kwal is trots dat anderen hem typeren als 'welomschreven'. Een ding kan boktor echter niet maken: dat de anderen hem met rust laten en niets meer van hem willen…! Ondertussen is hazelmuis steeds op zoek naar zijn verjaardag, die moet toch ergens zijn… en stel je voor dat hij zijn eigen verjaardag mist! Aan het einde van dit prachtige verhaal, geschreven in korte hoofdstukken, komen boktor en hazelmuis elkaar tegen en is de cirkel rond. Op eigen wijze neemt de veel vertaalde en veel bekroonde auteur (1941) de lezer mee door de filosofische levensvragen van het (dieren)leven. In prachtig Nederlands leveren de ervaringen van alle dieren iets op. De illustratrice (1925) knipt en plakt, tekent en schetst al deze mogelijke antwoorden in prachtige prenten. Tekst en prenten gaan als een organisch geheel hand in hand in deze mooi ingebonden, luxe uitgevoerde uitgave. Droom en realiteit gaan samen en laten de lezer achter met de gedachte 'niets menselijks is ons vreemd'. Aanrader voor iedere lezer die wil leren van het leven! Vanaf ca. 12 jaar.
Diane Thoné
ua/an/22 j
De boktor kan alles maken: hoge bomen waaruit je zacht kan vallen, vleugels voor wie nooit gevlogen heeft, … Altijd opnieuw komt er wel iemand langs, die wil dat hij iets maakt wat hij nog nooit gemaakt heeft. De boktor wordt er moe van, vreselijk moe. Hij wil zo graag dat het ophoudt. Hij kan alles maken, maar niet iets wat ervoor zorgt dat niemand meer iets van hem wil, dat iedereen hem gerust laat. En dan is er nog de hazelmuis, die zo graag eens jarig wil zijn en geen idee heeft hoe dat voelt. Ze trekt de deur achter zich dicht en gaat op zoek, totdat ze uiteindelijk bij de boktor belandt. Deze verhaaltjes zijn Tellegen op z’n best: ze kabbelen zachtjes voort, gaan over van alles en toch ook weer over niets. Geen enkel verhaaltje bevat een expliciete levensles, en toch stemmen ze tot nadenken. Er spreekt soms weemoed uit, ja soms zelfs wanhoop, maar zich erin wentelen doen ze niet, mede door de immer aanwezige milde vorm van humor. En ze komen nog meer tot hun recht als je het boek in kleine stukjes degusteert. Ondanks het feit dat de verhaaltjes zich afspelen in Tellegens fantasiewereld, zijn ze heel herkenbaar, misschien nog meer voor volwassenen dan voor kinderen. Ook dit is weer een echte aanrader.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.