Tijd van woede : een geschiedenis van het heden
Pankaj Mishra
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Bakker, 2005 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 214.31 MISH |
31/12/2005
In De Boeddha in de wereld verweeft Pankaj Mishra zijn persoonlijke zoektocht naar de waarheid over de Boeddha. Met grote interesse en waardering voor het boeddhisme behoudt hij toch zijn kritische kijk en hij gaat de confrontatie met het westerse ideeëngoed aan. Mishra combineert met literair talent biografie, autobiografie, reisliteratuur en filosofisch werk tot een meeslepend verteld geheel. Een boek dat poogt de ziel van het boeddhisme te grijpen.
Alles begint met de verhuis van Pankaj Mishra naar Mashobra, een bergdorpje in de Himalaya. Dat is niet evident voor een jonge, gestudeerde Indiër uit de bruisende grootstad Delhi, die elke auteur genoeg stof kan leveren voor op z'n minst enkele romans. Maar Mishra wil het anders aanpakken. Hij kan voor een symbolisch bedrag een huisje huren met balkon en prachtig uitzicht op een vallei en de besneeuwde Himalaya-toppen en probeert te leven van de schamele opbrengst van zijn literatuurrecensies. En het kan geen toeval zijn dat zich onder zijn huisje de primitieve drukkerij bevindt van de eigenaar, die maandelijks een tijdschrift in het Sanskriet uitgeeft.
In zijn huisje zit Mishra de hele ochtend te lezen tot de warmte van de zomerzon hem aangeeft dat het tijd is om te lunchen. Mashobra ligt dicht bij Simla, ooit een residentieel stadje voor de Britten. In de bibliotheek ontdekt Mishra hoe het eerste westerse beeld van het boeddhisme werd gecreëerd door een nationalistische Hongaar, een Engelse dierenarts op zoek naar raspaarden en een Franse botanist. Dat beeld is ontnuchterend voor wie vandaag sympathiseert met de diepzinnige oosterse filosofie. Het wordt immers beïnvloed door de achtergrond van de avonturiers, drie vertegenwoordigers van grote imperiums, en het toont hoe de modale Indiër, Nepalees of Tibetaan zich bezighoudt met eten, werken of opvoeding en heel wat minder met meditatie en tempelbezoek. Maar deze mannen slagen er in de eerste helft van de 19e eeuw wel in vele oude manuscripten naar Europa te sturen, waar ze vertaald en bewaard worden. Op basis daarvan ontstaat uiteindelijk een homogener en fundamenteler beeld van het boeddhisme.
Hoe meer hij leest, hoe meer Pankaj Mishra beseft dat hij de Boeddha en zijn leer onmogelijk enkel op basis van lectuur kan doorgronden. Het noodzaakt hem zelf de plaatsen te bezoeken waar Boeddha is geweest of waar het boeddhisme is gegroeid en nu nog leeft. In zijn verhaal volgt hij nu een vaster omlijnd patroon. Eerst vertelt hij wat de Boeddha in de beschreven levensfase meemaakte, om hier daarna verder over na te denken, belangrijke concepten toe te lichten of te vergelijken met andere denkers. Dat geeft een goed beeld van Boeddha's leven, de boeddhistische basisbeginselen, de betekenis van sommige rituelen, de ontwikkelingen na Boeddha's dood en de hedendaagse beleving in verschillende stromingen. Maar zijn blik beperkt zich niet tot het boeddhisme en het Oosten. Ook westerse filosofen als Descartes, Marx, Rousseau en vooral Nietzsche krijgen hun plaats. Het derde hoofdstuk draagt de titel 'De dood van God. De overwinning op het nihilisme', het voorlaatste hoofdstuk omvat naast bedenkingen over de groei van het boeddhisme in diverse werelddelen ook een beschrijving van de evolutie in het denken van Pankaj Mishra zelf. Het valt een Indiër heel moeilijk Nietzsche te begrijpen. Het geloof in historische vooruitgang en moderne wetenschap een vorm van nihilisme noemen, is voor hem een contradictie. Mishra zal Nietzsche, en bij uitbreiding Europa's 19e eeuw, pas jaren later ten volle vatten.
Na een aarzelend begin reist de auteur steeds enthousiaster door de noordelijke Indische archipel. Het brengt hem naar steden als Kapilavastu of Bodh Gaya en verder tot in Pakistan en Kashmir, waar hij ook geconfronteerd wordt met politiek-religieuze twisten. Zo vinden ook politieke aspecten een plaats in dit boek en fundamentele bedenkingen over kerk en staat. Inspiratie vindt hij opnieuw bij westerse denkers uit de 19e en 20e eeuw met een duidelijke maatschappijvisie -- Smith, Marx, Valéry, De Toqueville, Weil. Op een fijnzinnige manier confronteert hij hun inzichten met de boeddhistische levensvisie. Uiteindelijk belandt hij in Londen en raakt de cirkel min of meer rond. Zijn eerste ingrijpende stap voerde hem van de Indische metropool Delhi naar het buitenleven, tien jaar later zet hij de stap naar een overweldigende westerse grootstad.
Voegt De Boeddha in de wereld iets toe aan de stroom van publicaties die het Westen al ruim dertig jaar overspoelt? Zeker. De auteur volgt hoofdstuk na hoofdstuk de ontwikkeling van Siddhartha Shakyamuni tot Boeddha en stipt aan waar de legenden al te ver van de plausibele historische verklaringen afstaan. Onderzoek van historische bronnen stelt hem ook in staat te achterhalen aan welke invloeden Boeddha blootstond en met welke levensbeschouwelijke stromingen hij in contact kwam.
Dit is een werk voor all-rounders en de sterkte van het boek kan eventueel ook zijn zwakte zijn: voor wie houdt van verhalen is het mogelijk iets te essayistisch, wie op zoek gaat naar levensbeschouwelijke literatuur krijgt wat te veel historische uitleg of autobiografische elementen, wie het boek leest om zijn historische kijk op het boeddhisme houdt misschien minder van de filosofische bespiegelingen. De kans is echter groot dat je gaat houden van dit originele, geëngageerde en erudiete boek, waarvan de lectuur een grote sympathie opwekt voor de Boeddha en voor zijn bescheiden biograaf, Pankaj Mishra. [Dirk Magerman]
J. Hodenius
Deze uitgave bevat de fascinerende zoektocht van de bekende Indiase schrijver naar de veelvuldige betekenis van het boeddhisme in de hedendaagse wereld. Het is het resultaat van tien jaar reizend vorsen, vanaf een retraite in een dorp aan de Himalaya, toen hij zich wel realiseerde dat Boeddha een van de grootste Indiërs was, maar dat hij het moeilijk vond om te zeggen waarin zijn ideeën verschilden van een Gandhi, Tagore of Krishnamurti. Wat volgt is een als reisverslag vermomd breedgewaaierd onderzoek naar het boeddhistisch cultuurgoed met naast persoonlijke tevens historische, politiek-economische (Marx), filosofische (van Heraclitus via de Stoïcijnen tot en met Nietzsche) en modern-wetenschappelijke accenten (quantummechanica). Niet alleen herontdekt hij als Indiër veel onbekende aspecten van zijn land en zijn geschiedenis, maar plaatst in zijn gedetailleerd en beeldrijk verslag veel zaken in de juiste, vaak pragmatische context en relativeert daarmee veel mythevorming rond de historische boeddha. Een gefundeerde, zeer prettig leesbare en bijna ideale introductie tot het (modern) boeddhisme voor de geïnteresseerde leek. Met noten en verklarende woordenlijst.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.