Spinoza's intuïtie
Jan Knol
Jan Knol (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Wereldbibliotheek, 2006 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : FILOSOFIE : 155.2 SPIN |
31/12/2006
Hoewel het 'spinazie eten' uit de titel oorspronkelijk een schertsende parodie op 'Spinoza heten' was, heeft Jan Knol de filosoof niet geparodieerd. Wel heeft hij haast spelenderwijs Spinoza's ingewikkelde Ethica, die gebaseerd is op definities, axioma's, stellingen en bewijzen, herschreven en toegankelijk gemaakt. Het resultaat is een eenvoudig werkje met filosofisch-theologische en psychologisch-ethische opvattingen die nog altijd zeer zinvol zijn.
Spinoza gelooft niet in een persoonlijke God, maar neemt aan dat het universum en God één zijn, dat alles wat bestaat tot één goddelijke, onvergankelijke substantie behoort. Die ene substantie heeft twee attributen, materie en geest, en drukt zich uit in eindeloos veel verschijningsvormen, waaronder de mensen. Die verschijningsvormen hebben altijd hun oorzaak, maar uiteindelijk is God de oorzaak van alles. Het besef deel uit te maken van dat eindeloze, eeuwige geheel, maakt ons echt gelukkig en laat ons toe onze problemen te relativeren. Wilsvrijheid is een illusie, maar wie alles als een noodzakelijke evolutie van het perfecte geheel accepteert, is écht vrij en kan zijn negatieve hartstochten de baas. Spinoza's ethiek kent geen goed of kwaad, en aanvaardt vanuit de natuurwet zelfs het recht van de sterkste, hoewel hij het toch verstandiger vindt dat niet te gebruiken, en liever behulpzaam en tolerant te zijn.
Spinoza bleef niet van tegenslagen gespaard, maar vond via de filosofie een middel om zijn tegenspoed te aanvaarden, zijn gemoedsrust te bewaren en blij en gelukkig te leven. Zijn filosofie is nauw verwant met het stoïcisme, dat ook de Logos en de natuur liet samenvallen, en ook vanuit de rede (maar dan als criterium van het zedelijk goede) vrijheid tegenover hartstochten propageerde. Spinoza geeft trouwens ook enkele praktische middelen om de negatieve hartstochten "de baas te blijven".
Jan Knol heeft die filosofie zeer bevattelijk gepresenteerd en met alledaagse, maar goed gekozen voorbeelden verduidelijkt. Ook wijst hij erop dat elementen van die leer overeenkomen met wat Paulus (tot de Atheners) en de mystici over God zeiden, en met wat Freud over de hartstochten dacht. Ten slotte geeft deze interessante uitgave nog genietbare 'nagerechten', met o.m. lovende uitspraken over Spinoza, en van de filosoof zelf, definities over allerlei begrippen en (erg positieve) citaten over Christus. [Jef Ector]
Drs. J. Kleisen
Jan Knol, theoloog en filosoof, vat hier Spinoza's 'Ethica', zijn belangrijkste werk, samen. Spinoza maakt duidelijk hoe wij onszelf geluk en blijdschap blijvend eigen kunnen maken: door ons het inzicht te verwerven dat wij deel zijn van God, ofwel "de natuur" (evenals God is dit alles wat bestaat; buiten God, die onpersoonlijk is, bestaat niets), en door Hem lief te hebben met een intellectuele liefde. In zijn uiteenzetting gaat Spinoza uiterst systematisch tewerk. Hierdoor vinden velen hem moeilijk. Knol maakt het zo eenvoudig, dat zelfs jongeren vanaf zestien jaar zich met vrucht in Spinoza kunnen verdiepen. Voor Spinoza heeft God twee kanten: materie en geest, die parallel naast elkaar bestaan en beide eindeloos veel verschijningsvormen hebben, zoals mensen en dingen. In zijn systeem behoren wetmatigheid en noodzakelijkheid tot de kernbegrippen. Knol vertelt het allemaal in begrijpelijke taal, korte hoofdstukken en korte zinnen. Hierdoor heeft het boek een zeer grote bruikbaarheid.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.