En je zult spinazie eten : aan tafel bij Spinoza, filosoof van de blijdschap
Jan Knol
Jan Knol (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Wereldbibliotheek, cop. 2007 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : FILOSOFIE : 155.2 SPIN |
31/12/2007
Er is vandaag veel aandacht voor de filosofie van de grote humanist Spinoza (1632-1677). Zijn geschriften zijn echter behoorlijk moeilijk en ontoegankelijk. Daarom kunnen we ons erover verheugen dat de Nederlandse theoloog Jan Knol nu een boekje over Spinoza publiceert dat eenvoudig van opzet en bovendien vlot geschreven is. Knol gaat uit van de talrijke gelijkenissen en voorbeelden waarvan het werk van Spinoza rijkelijk voorzien is, en dat is een originele aanpak. Als theoloog is hij uiteraard vooral geïnteresseerd in de centrale stelling van Spinoza over de identiteit tussen God en Natuur ("Deus sive Natura"), in Spinoza's tijd een baanbrekende maar ook schokkende stelling. Spinoza gelooft wel in God, maar hij beklemtoont dat wij Hem helemaal verkeerd begrijpen omdat we ons beperken tot antropomorfe voorstellingen. Hij accepteert daarbij dat we zulke beelden voor God gebruiken, maar we moeten ons er dan goed van bewust zijn dat het slechts om beelden gaat. Voor Spinoza is God zuivere natuur met twee aspecten: geest en materie, die beide gelijkwaardig zijn en elkaar niet beïnvloeden. God of Natuur is op elk moment schepping. Elk ding drukt Gods wezen op een bepaalde wijze uit, en dat leidt naar een grote verscheidenheid die toch geen afbreuk doet aan de eenheid. Alles is wat het is, en is dat noodzakelijk. Ook God zelf is onvermijdelijk gebonden aan de regels van de Natuur, zo niet zou God een innerlijke contradictie zijn. De vraag hierbij is: bestaat er dan nog vrijheid? Hoe kan je vrijheid verbinden met determinatie door een keten van oorzaken? Spinoza geeft ons hiervoor interessante wegen langs zijn drie soorten kennis: verbeelding, ratio en intuïtie. Uit deze visie leidt hij allerlei inzichten af over denken, samenleven en moraal.
Naast deze filosofische beschouwingen geeft Jan Knol ook een korte biografie van Spinoza en hij eindigt zijn boekje met een lichtvoetig geschreven gesprek tussen Spinoza en Jezus, waarin de overeenkomsten en verschillen tussen beiden (misschien al te makkelijk) worden weergegeven. Duidelijk wordt hierin de idee van Spinoza over het onderscheid tussen dynamische kracht van de religie en de instellingen die de religie later tot systeem maken.
Knol weet de lezer te overtuigen hoe belangrijk de visie van Spinoza kan zijn voor onze tijd, zeker nu we te maken krijgen met heel wat interreligieuze vragen. De kwestie hierbij is niet welke religie de juiste is, maar hoe ze met elkaar verbonden zijn en tot gesprek kunnen komen over God (of noem het de Natuur). Voor wie geïnteresseerd is in de religieuze vraagstellingen bij Spinoza, biedt dit boekje ongetwijfeld een goede inleiding. [Willy Deckers]
Dr. Taede A. Smedes
De Verlichtingsfilosoof Spinoza (1632-1677) wordt meestal als een ketter neergezet. De theoloog Knol laat zien hoe ongenuanceerd dat beeld is. De auteur bespreekt aan de hand van gelijkenissen en fragmenten uit Spinoza's werk eenvoudig en zeer aansprekend hoe Spinoza dacht over God en het ontstaan van godsdienst, het universum, de verhouding van lichaam en geest, de vrije wil, de elementen van menselijke kennis en de staat. Heel het denken van Spinoza draait om God, die in alle dingen is en waaruit alle dingen voortkomen. De fragmenten zijn voorzien van bronvermelding, zodat ze in Spinoza's werken teruggezocht kunnen worden. Knol geeft tevens een kleine schets van Spinoza's leven en in een fictieve samenspraak van Spinoza en Jezus maakt hij contrasten en overeenkomsten tussen Spinoza's denken en het christendom goed helder. Dit boek is geschikt als inleiding in Spinoza's filosofie voor een zeer breed lezerspubliek. Bovendien kan het de komende jaren goed dienst doen als aanvulling bij de filosofielessen over religie op het vwo.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.