De mooiste gedichten
Rainer Maria Rilke
Rainer Maria Rilke (Auteur), Piet Thomas (Samensteller)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Ten Have, cop. 2004 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 7648 |
31/12/2004
Nog ben je niet koud. Het is niet te laat / om nog in je wordende diepten te duiken / waar men het leven vreedzaam ontdekt." Rilkes dichtbundel Das Stunden-Buch, ontstaan aan het eind van de 19e en het begin van de 20e eeuw, heeft veel weg van het laatmiddeleeuwse gebedenboek waarmee leken hun dag structureerden. Toch is er een verschil. Waar die getijdenboeken nog baadden in een theocentrische cultuur, nam de secularisatie in Rilkes tijd hand over hand toe. De dichter zag het als zijn taak, in afwisselende vormen en steeds nieuwe aanzetten, God opnieuw te benaderen, aan te spreken, uit te dagen en op de meest onverwachte plaatsen te vinden. Rilke kruipt in de rol van de iconen schilderende Russische monnik, van de kathedralenbouwer, de pelgrim, de reiziger die de deemoedige armoede van de grote stad ontdekt en haar een nieuwe betekenis geeft. Omdat 'god' altijd ontsnapt, wisselen de predikaten die Rilke aan hem toekent. Soms is hij een vaststaand gegeven waar de dichter als "een valk, het gerucht van een storm of een verheven gezang" rondcirkelt, soms wordt hij vermenselijkt, soms is hij iets wordends, een spiegelbeeld van het creatieve scheppingsproces. Als deze vroege bundel van Rilke nu nog aanspreekt, zal dat meer aan de inhoud dan aan de poëtische zeggingskracht liggen. Vormelijk liggen de gedichten vaak iets te gemakkelijk in het oor. Je begrijpt waarom Rilke zelf later sprak van "lyrische oppervlakkigheid". Als modern gebedenboek voor wie moeite heeft met theologische definities, blijft het zijn waarde behouden.
Piet Thomas heeft vroeger al zijn sporen verdiend als Rilkevertaler. Met zijn religieuze achtergrond en zijn gevoel voor psalmen, gebed en liturgie was hij de geschikte man om deze Rilke in het Nederlands om te zetten. Hij vindt de juiste toon, wijkt behoedzaam van de oorspronkelijke woordvolgorde af om het ritme of een rijmklank te behouden, durft bewust het origineel los te laten om de kern ervan te treffen. In heel wat gevallen stáát de vertaling er, haast even indrukwekkend als het origineel. De aanhef "Ich bin, du Ängstlicher" wordt bv. -- anders, maar even magisch -- "Jij bange, 'k ben er". De beroemde verzuchting "O Herr, gieb jedem seinen eigenen Tod" klinkt in vertaling even innig en overtuigend: "O Heer, geef ieder mens zijn eigen dood. / Het sterven dat juist uit het leven groeit / waarin hij liefde ervaren heeft en zin en nood." Met het Duitse origineel op de linkerbladzijde kan de lezer heen en weer lezen, wat bij een melodieuze dichter als Rilke ook aangewezen is. Uiteraard valt dan op dat vertalen ook verliezen is. Af en toe is het stijlregister iets te gewoontjes: "du großes Heimweh" wordt "jij reuzeheimwee", "jetzt ward mir erst der Werktag schlicht" nogal banaal "Pas nu vind ik de werkdag fijn". Sommige vertaalkeuzes zijn betwistbaar: het lidwoord "Ik ben [...] één van de vele monden slechts" veegt het in het Duits toch zeer opvallende bezittelijke voornaamwoord "meiner vieler Munde" onder de mat. Het vergezochte "Van volle liefdesnachten was hun haar" is eenvoudig "Vol van liefdesnachten was hun haar" en "de gouden hoek van het dak" zou als "nok van het dak" sterker overkomen. Maar dit zijn slechts schoonheidsfoutjes in een voor het overige uitzonderlijk sterke vertaling. [Erik de Smedt]
Dr. E.P. Verstegen
Van R. M. Rilke verscheen 'Het Getijdenboek', een vertaalde keuze uit zijn bundel 'Das Stundenbuch' (50 van de 137 gedichten). Het is jammer dat de bundel het moet stellen zonder inleiding, verantwoording of notenapparaat. Zelfs is niet vermeld uit welk van de drie delen, elk met eigen titel, de gedichten afkomstig zijn. Het is ook vreemd dat 'Du', wanneer God wordt aangesproken, met 'jij' wordt vertaald. De vertaler, prof. Piet Thomas, heeft geprobeerd iets te behouden van Rilkes prosodie, maar de rijmen zijn vaak geforceerd en veel versregels zijn detonerend, zoals 'Ik weet hoe menselijk ze Madonna's plannen' (i.p.v. zich voorstellen), 'Ik lees het wakker uit je woord' of 'Ik ben je kleed en ook je werf' ('Gewerbe' = bedrijf). Een kleine minderheid van de vertalingen is geslaagd. Al met al is Rilkes reputatie met deze vertaalde bundel nauwelijks gediend.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.