Het einde van het Amerikaanse tijdperk : het buitenlands beleid van de VS en de geopolitiek van de eenentwintigste eeuw

Nu de oorlog in Irak zijn einde lijkt te naderen, vragen Amerikanen en Europeanen zich wellicht af hoe de transatlantische betrekkingen kunnen worden gerepareerd. Dat ze de moeite niet doen... De centrale vraag voor de Amerikaanse en Europese beleidsmakers is niet hoe de relatie te herstellen, maar of het einde van de alliantie de vorm zal aannemen van een vriendschappelijk uiteengaan of van een vechtscheiding". Niets helpt beter om een boek in de schijnwerpers te plaatsen dan een gewaagde stelling. Op het ogenblik dat de Verenigde Staten de enige wereldmacht zijn en Europa diep gefrustreerd toekijkt, voorspelt Charles Kupchan, hoogleraar Internationale Betrekkingen aan de Georgetown Universiteit van Washington, doodleuk het einde van het Amerikaanse tijdperk. Hij bewijst zijn stelling als volgt. Het liberale internationalisme dat sinds de Tweede Wereldoorlog het Amerikaanse leiderschap heeft geschraagd, is radicaal weggeveegd door het unilaterale, hegemoniale beleid van de huidige Amerikaanse regering. Bush werd tot die actieve buitenlandse politiek gedwongen, want hij was van plan een meer isolationistische koers te gaan varen. Parallel aan die daadwerkelijke unilaterale en onderliggende isolationistische tendens, neemt de Amerikaanse economische macht zienderogen af. De gezamenlijke rijkdom van de Europese Unie zal binnenkort die van de Verenigde Staten naar de kroon steken. Rusland zal economisch opveren en zijn plaats in het integrerende Europa innemen. Europa zal die toenemende economische macht op korte termijn willen omzetten in geopolitieke macht. Azië loopt niet ver achter: Japan klimt langzaam uit de recessie en de Chinese economie explodeert. In de plaats van op de lauweren te gaan rusten en te genieten van het "oneindige tijdperk van vrede onder dwang van één supermacht", zou Amerika zich beter voorbereiden op de ordentelijke overgang naar een multipolaire wereld "zolang het nog in de luxe positie verkeert om dat te kunnen doen". Kupchan staat vrij alleen met zijn Gibboniaanse stelling. Zelfs fanatieke Europa-minnaars menen dat hij de zaken toch iets te rooskleurig voorstelt. Niettemin is Het einde van het Amerikaanse tijdperk een knap, helder geschreven essay met veel historisch inzicht en met oog voor de structurele onderlaag van de geschiedenis. In het voorspellen van nieuwe tendensen daarentegen -- bv. zijn hele theorie rond de overgang van het industriële naar het digitale tijdperk als oorzaak van de Amerikaanse tanende almacht -- maakt Kupchan een minder solide indruk. [Gunter Bousset]