Churchill

Deze biografische schets, geschreven door een Duitser in 1967 (twee jaar na de dood van de Britse staatsman), heeft nog niets aan degelijkheid en inzichten ingeboet en dat is in de eerste plaats te danken aan de gebalde structuur, die zich beperkt tot de hoofdpunten en krachtlijnen in het leven van Churchill, evenals aan de dynamische stijl en de literaire kwaliteiten van de biograaf. Sommige critici zijn van mening dat vanwege zijn beknoptheid Churchill geen aanspraak kan maken op de benaming 'biografie', en dat was ook niet echt de intentie van Haffner. Deze schets van Churchills levensloop, die vertrekt bij enkele summiere beschouwingen bij Churchills vader Randolph Churchill, staat veeleer in dienst van het oordeel en het inzicht dat de auteur zich vormde met betrekking tot zijn onderwerp als man van historische betekenis. Het boek combineert twee kenmerkende kwaliteiten van Haffners werk: een meeslepende verteltrant en een heldere analyse die resulteert in dwingende conclusies. In beide opzichten loopt het vooruit op Haffners meesterwerk Kanttekeningen bij Hitler (1978) en de vergelijking tussen Hitler en Churchill komt soms expliciet aan bod in de tekst van deze studie. Expliciet maakt Haffner deze vergelijking als hij zich de bedenking maakt hoe de geschiedenis over hen zou hebben geoordeeld indien ze vóór het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog waren gestorven. Hoe dan ook blijkt uit zijn visie dat beiden waren voorbestemd tot het hoogtepunt van hun potenties in een crisissituatie. Hitler evenwel ging eraan ten onder en sleepte de Duitse natie met zich de dieperik in, Churchill daarentegen groeide en redde Groot-Brittannië van de ondergang.

Churchill is niet voorzien van voetnoten of bronverwijzingen, maar het leidt geen twijfel dat de auteur zich in zowat alle bestaande bronnen en documenten over en omtrent Churchill heeft verdiept en bovendien gefascineerd werd door diens persoonlijkheid, alvorens deze schets aan te vangen. Dat deze levensschets blijk geeft van Haffners bewondering voor de Britse oorlogspremier is zeker, maar bovendien lukt het de auteur dankzij zijn stilistisch meesterschap om aan Churchills buitengewone levensloop nog een extra dimensie toe te voegen, die de lectuur van dit werk maakt tot een intellectueel feest. Churchill is voorzien van een tijdtafel en een personenregister. Het nawoord van Bart Tromp situeert op heldere wijze dit boek in het oeuvre van Sebastian Haffner. Geschiedenis getapt uit vaten van hoge gisting. [Staf Schoeters]