Het humanisme : over de klassieke erfenis, de interne verdeeldheid, de toets van de praktijk en de actuele waardecrisis
Jaap Kruithof
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
EPO, 2002 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : SOCIALE WETENSCHAPPEN : 331.25 KRUI |
31/12/2000
De wereld is volgens Jaap Kruithof op alle vlakken in de greep van het neoliberalisme en dat is volgens hem een kwalijke zaak. Kruithof werkt zijn centrale stelling uit in 14 hoofdstukken. Hij vertrekt van het algemene (het wereldkader, de markt, privatisering, democratie), gaat dan naar het meer specifieke (nieuwe politieke cultuur, nationalisme, fort Europa, veiligheid, individualisme, entertainment, televisie) om opnieuw te besluiten met het algemene (beschouwingen over ideologie en ethiek, orde en strategie). In een eerste hoofdstuk analyseert Kruithof de fenomenen van mondialisering en globalisering. Enkele honderden economische megaconcerns domineren volgens hem de hele wereldeconomie. Tegen die enorme (en nog steeds toenemende concentratie van) economische macht zijn overheid en politici niet opgewassen. Kruithof onderscheidt vier basiskrachten die het systeem voortstuwen: de economische macht (kapitaalaccumulatie), de territoriale macht (controle van het grondgebied waarop de accumulatie plaatsvindt), de ideologische macht (zingeving, maatschappijvisie, ethiek), de culturele macht. Kruithof schetst in grote lijnen een historisch overzicht van de ontwikkeling van het kapitalisme sinds de 15de eeuw. Hij geeft daarbij heel wat cijfermatige gegevens, maar praktisch zonder bronvermelding. Kruithof geeft ook een lijst met transnationale corporaties (de dominante megaconcerns die als economische grootmachten de wereld beheersen). Hij schetst vervolgens hoe overheid en politiek doorheen de geschiedenis hun controle op de economie verloren ("tegen kapitaalvlucht heeft de overheid geen verweer".) Bovendien leidt de neoliberale kapitalistische evolutie tot een polarisatie van arm en rijk, waarbij de armoede steeds toeneemt. Een ander gevolg is de toenemende werkloosheid en uitsluiting van steeds meer mensen uit de "normale" samenleving. Andere kwalijke gevolgen van de neoliberale wereldorde zijn onveiligheid, criminaliteit, verrechtsing. In een tweede hoofdstuk gaat hij dieper in op het verschijnsel van de markt. Vervolgens neemt hij de toenemende privatisering onder de loep. Ook deze tendens leidt er volgens Kruithof toe dat de uiteindelijke macht op wereldvlak zich verlegt naar de megasystemen en banken, waartegen klassieke natiestaten vrijwel machteloos staan. Kruithof heeft het over "de kantelende machtsverhoudingen tussen staat en markt". Een volgend groot thema dat hij onder het ontleedmes neemt, is de democratie. Hij beschrijft o.m. een aantal fundamentele principes die hij als basiskenmerken van de representatie in een democratische gezagsstructuur ziet. Ook heeft hij het uitvoerig over input (het geheel van factoren dat een beslissing veroorzaakt) en output (welke gevolgen heeft ze en voor wie?). Na deze algemene beschouwingen komt hij tot wat hij in wezen onder politieke democratie verstaat. Dat brengt hem tot zijn volgende thema, de zgn. Nieuwe Politieke Cultuur en het kernbegrip ervan, de burger. Kruithof heeft er geen al te hoge dunk over. Vervolgens analyseert hij het nationalisme via drie kernbegrippen: volk, natie en staat. Een volgend hoofdstuk behandelt de problematiek van migranten en van het asielbeleid. Kruithofs standpunt terzake is radicaal: "Geen sluiting van onze grenzen voor onschuldige migranten. Mensen zonder papieren hebben recht op steun". Een ander maatschappelijk pijnpunt dat hij ontleedt, is de hele problematiek van (on)veiligheid. Hij karakteriseert onze samenleving als "een risicomaatschappij waarin veel onzekerheden de geesten bezighouden". Kruithof onderscheidt vele types van onveiligheid: ecologische, economische, politieke, sociale, culturele, ideologische. Individualisme is het onderwerp voor het volgende hoofdstuk. Neoliberalisme heeft, aldus Kruithof, de ontwikkeling van twee menstypen bevorderd: het individu als egoïstische calculator en de gehoorzame volgeling, het kuddedier in slechte zin. Ook de wereld van entertainment en televisie ontsnappen niet aan de greep van het neoliberalisme: "Geef de massa brood en spelen [...] De filosofie van het hedonisme is erin geslaagd tallozen te benevelen". Kruithofs verontwaardiging en woede over het neoliberalisme is groot. Zo groot dat hij dikwijls geen oog meer heeft voor nuances en in sommige passages van zijn boek haast tot een zwart-wit schets komt. Toch is zijn boek belangrijk, omdat zijn woede oprecht is en hij het hele gamma van maatschappelijke pijnpunten op een rij zet. Het zou echter aan kracht hebben gewonnen indien het iets genuanceerder en meer gestructureerd was gebracht. [Jan Geeraerts]
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.