Het neoliberalisme
Jaap Kruithof
Jaap Kruithof (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
EPO, cop. 2001 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 180 KRUI |
31/12/2002
Sinds de late Middeleeuwen ontstond het humanisme grotendeels als reactie op de horigheid aan de feodale structuren en het christendom. De nadruk lag vooral op de mens als autonoom wezen dat met zijn rede in staat is alle afhankelijkheden van een mythisch en onderdrukkend systeem te doorzien en te overwinnen. Zo groeide de droom van een humane samenleving met als leuze de trias van de Franse Revolutie: vrijheid, gelijkheid, broederlijkheid. De Vlaamse filosoof-emeritus (RU Gent) Jaap Kruithof maakt nu in een overzichtelijk boek een evaluatie van dit proces. Enkele items vallen duidelijk op. Allereerst confronteert hij de lezer met de strijd die het humanisme voerde tegen de godsdienst, met name het christendom als de onmiddellijke tegenspeler. Daarnaast laat hij zien hoe in het humanisme zelf zeer verscheiden standpunten spelen, soms zelfs interne tegenstellingen die een homogene ontwikkeling onmogelijk hebben gemaakt. Er ontstonden politieke tegenstellingen (liberalisme-socialisme), ideologische en nationale kampen en ook in de huidige tijd lopen de stellingen uiteen (Vietnamcrisis, Golfoorlog, zionisme enz.). Toch blijft Kruithof geloven dat -- ondanks een sterke actuele waardecrisis -- vanuit het humanisme een betere wereld gecreëerd kan worden. Daartoe is het nodig het antropocentrisme (de mens is maat van alle dingen) te overwinnen langs een socialistisch ecocentrisme (de mens is deel van een groter geheel), een authentieke religiositeit (dieper respect voor dingen en mensen) en een democratisch collectivisme. Dat is de basis voor een alternatieve visie die ingaat tegen het huidige neoliberalisme. In een laatste hoofdstuk geeft Kruithof in een haast stenografische stijl enkele perspectieven op arbeid, kapitaal, markt en overheid, en een wat vluchtige kritiek op het transhumanisme.
Het boek bevat, zoals de auteur zelf aangeeft, verschillende stukken tekst uit oudere publicaties, zij het meestal enigszins herwerkt. Maar daardoor krijg je als 'trouwe' lezer het gevoel van 'déja vu'. Het is eerder een compilatie van zijn denken voor wie hem nog niet gelezen heeft. Bij Kruithofs analyse horen toch wel enkele vraagtekens. Allereerst zijn kritiek op het christendom. Die kritiek klopt als je je beperkt tot het klassieke christendom en de machtsstructuren van de roomse kerk. Maar nergens nuanceert Kruithof. Hij houdt helemaal geen rekening met de basisbewegingen in de kerk (zowel vroeger als vandaag), zodat zijn analyse eenzijdig wordt, soms zelfs karikaturaal. Zo vervalt hij grotendeels in dezelfde 'kerkvijandigheid' als het klassieke humanisme zelf. Van een open denker als Kruithof mag je verwachten dat hij zou zoeken in hoever er in de hedendaagse christelijke bewegingen medestanders zijn voor het humane project en dat niet alleen in ethische kwesties. Een ander probleem is zijn standpunt ten aanzien van het postmodernisme. Deze actuele filosofische stroming wordt nogal vlug afgedaan als relativistisch, reactionair en nihilistisch. Ook hier zou een wat meer diepgaande analyse en kritiek welkom zijn, zodat wellicht duidelijk wordt dat ook het postmodernisme een humaan perspectief aan de orde stelt, bv. rond verscheidenheid, pluraliteit en verzet. [Willy Deckers]
F.M. Boon
Beschouwende bundel over het humanisme en de westerse cultuur. Humanisme is hierin een term met een brede betekenis; de ontwikkeling ervan en de uitwerkingen op de samenleving en het gehele leven op aarde komen aan bod en worden kritisch bezien. Humanisme is hierin het geheel van kleine en grote stappen die de mens maakt op de weg van ontvoogding in denken, handelen en zijn. Nadrukkelijk wordt doordacht welke plaats de mens zich ten opzichte van anderen, de natuur en andere levende wezens wel en niet mag toekennen op grond van zijn bewuste oordeelsvermogen. De auteur (1929, filosoof uit Vlaanderen die o.m. 'De Zingever' schreef in 1968) bepleit op heldere gronden een sociaal systeem waarin niet het menselijk ego, maar de hele wereld de kern is: het ecocentrisme, en daarbij een waarachtig democratisch collectivisme. Een fundamenteel en toch bijna steeds heel toegankelijk boek over een voor onze cultuur (zowel samenleving als individu) belangrijke thematiek. Kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.