Herinneringen
Alexis De Tocqueville
Alexis De Tocqueville (Auteur), Patrick Stouthuysen (Redacteur)
2 exemplaren
Beschikbaarheid | Uitgave | Volume | Plaats in de bib |
---|---|---|---|
Magazijn |
Acco, 1993 |
2 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 331.12 TOCQ |
Magazijn |
Acco, 1993 |
1 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 331.12 TOCQ |
15/09/2012
In deze beroerde economische tijden woedt het debat over de rol van de overheid volop. Ook de rechterzijde beseft nu dat ongebreidelde deregulering en een zwakke overheid hebben geleid tot een casinokapitalisme dat ons economische systeem aan de rand van de afgrond heeft gebracht. Guy Verhofstadt — ooit voorstander van een maximale terugdringing van de staat — stelt nu dat we enkel uit deze crisis kunnen geraken met een gecontroleerde, goed georganiseerde vrije markt. In zijn ogen heeft de bankencrisis geleerd dat markten zichzelf niet kunnen reguleren en dat overheid en politici een cruciale rol spelen om het evenwicht te behouden en 'wild kapitalisme' te vermijden. Parallel is er ook volop discussie over de rol van de overheid bij het emanciperen van de onderklasse. In hoeverre moet de overheid een sturende rol spelen bij de toeleiding naar werk en welvaart? Hoe zwaar moet individueel talent en doorzettingsvermogen wegen bij de verdeling van de rijkdom? In dat debat wordt er opvallend vaak verwezen naar de invloedrijke historische figuur Alexis de Tocqueville, Frans politiek filosoof, socioloog, jurist, historicus en staatsman (1805-1859), theoretische grondlegger van de democratie en van het moderne politieke liberalisme, vroege criticus van de massacultuur en vroege voorvechter van de vrouwenemancipatie. Het Nederlandse toonaangevende weekblad De Groene Amsterdammer zette De Tocqueville in april 2011 op de cover onder de kop 'Het ideaal van zelfredzaamheid. De actualiteit van Alexis de Tocqueville'. Het uitgangspunt luidde als volgt: 'Liberalen als Marc Rutte claimen de belangrijkste denker over de democratie Alexis de Tocqueville, omdat deze zo’n groot belang hechtte aan de zelfredzaamheid van burgers. Maar de Fransman had ook oog voor de nadelen van de vrije markt'.
Niet toevallig verschijnen er nu in ons taalgebied twee boeken van De Tocqueville. Uitgeverij Lemniscaat publiceert de volledige versie van het standaardwerk Over de democratie in Amerika (1835/1840), intussen aan zijn derde druk toe. De 1165 bladzijden tellende publicatie kan met recht en reden het etiket 'integraal' claimen. Ze bevat het eerste boek van Over de democratie in Amerika (1835), het tweede boek (1840), de eindnoten bij en tekstvarianten van beide boeken, de motivatie van de teksteditie, een handleiding bij het notenapparaat, een verantwoording van de — overigens uitstekende — vertaling, een indrukwekkende nabeschouwing van tachtig bladzijden van De Tocqueville-specialist Andreas Kinneging, een bibliografie en een register.
Alexis de Tocqueville — op dat ogenblik rechter van instructie in Versailles — bezocht in 1831 en 1832 bijna een jaar lang samen met zijn vriend Gustave de Beaumont de Verenigde Staten om er het gevangeniswezen en de samenleving te bestuderen. Hoewel van adellijke afkomst, was De Tocqueville er toen al van doordrongen dat het democratiseringsproces in Frankrijk onomkeerbaar en onvermijdelijk was. Tijdens zijn reis door de Verenigde Staten raakte hij gefascineerd door het Amerikaanse systeem dat de vrijheids- en gelijkheidsgedachte tot symbiose bracht. Hij zag het democratische systeem in de VS als een model voor het postrevolutionaire Frankrijk en Europa. In 1835 — op amper dertigjarige leeftijd! — schreef hij het eerste deel van zijn standaardwerk De la démocratie en Amérique; in 1840 volgde het tweede luik. In het eerste — analytische en zakelijke — werk wordt de goede, bloeiende (Amerikaanse) variant van de democratie beschreven, waarin de sociale gelijkheid — hét wezenskenmerk van de democratie — niet ten koste van de vrijheid gaat. Het tweede — meer abstracte en filosofische — deel schetst de minder goede, lethargische (Franse) variant van de democratie, met weliswaar gelijkheid, maar geen vrijheid meer. Zowel rechts als links erkennen tot op heden de monumentale verdienste en tijdloosheid van De Tocquevilles magnum opus. Hij wordt bewonderd door wie zich zorgen maakt over de nivellerende werking van de democratie, maar ook door wie de democratie wil verdiepen. De conservatieve rechtsfilosoof Andreas Kinneging stelt in de nabeschouwing dat De Tocqueville het beste boek ooit over democratie heeft geschreven. Hij spaart de loftrompet niet: 'Tocquevilles meesterwerk maakt deel uit van de relatief kleine verzameling van Grote Boeken — denk aan de Odyssee van Homerus of Oorlog en Vrede van Tolstoi — die deze kwalificatie allemaal hebben gekregen om één en dezelfde reden: ze helpen ons een dieper inzicht te krijgen in de mens en de wereld. Daarom zijn ze "een bezit voor altijd".' Maar ook Jet Bussemaker van de PvdA erkent dat De Tocqueville haar inspirator is bij haar politiek handelen. Volkskrant-recensent Martin Sommer brengt een eresaluut en geeft de ultieme raad mee aan de lezer: 'Sla het boek open en u bent meteen verkocht […] Ach, je kunt wel blijven citeren. Koop dat boek en denk zelf'. [Gunter Bousset]
Dr. B.J.S. Hoetjes
Een complete, wetenschappelijk verantwoorde tekstuitgave/vertaling van het boek, dat de Franse aristocraat, filosoof en politicus De Tocqueville (1805-1859) schreef naar aanleiding van zijn reis naar de Verenigde Staten in 1831-1832. Hij bespreekt de Amerikaanse samenleving, cultuur, zeden en staatsinstellingen. Het is een klassiek en belangrijk werk over de relatie tussen democratie, standengelijkheid, vrijheid en aristocratie in de negentiende eeuw. Deze thema's beperken zich niet tot de Verenigde Staten, maar strekken zich ook uit tot de politieke ontwikkeling van andere westerse naties. Volledig en omvangrijk werk (notenapparaat, bibliografie, verantwoording), met een uitgebreide en lezenswaardige nabeschouwing door de Leidse politicoloog Kinneging. Door aard en omvang (ruim elfhonderd pagina's) niet geschikt voor vlotte lezing door een breed publiek, maar als naslagwerk voor een hooggeschoold publiek (wetenschappers, journalisten, studenten) interessant. Deze uitgave van dit magnum opus is mede van belang omdat in Nederland vrijwel geen Frans meer wordt gelezen.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.