De schuilplek
Egon Hostovský
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Zirimiri Press, 2024 |
VERDIEPING 3 : NIEUW DUIZENDZINNEN : HOST |
Peter Swanborn
us/ug/24 a
In Zbecnov, een grensstadje in de bergen van Oost-Bohemen, valt weinig te beleven. Elke avond komen de paardenkoper, de kousenmaker en de barbier in het plaatselijke café bijeen om onder het genot van vele pinten schraal bier de gebeurtenissen van de dag door te nemen. Dat is het zo'n beetje. Tot op een nacht een boerderij in de fik wordt gestoken en er aanplakbiljetten verschijnen waarop wordt gedreigd met nog meer branden. Het slaperige stadje is plots in rep en roer.
Zo valt te lezen in de satirische roman De brandstichter van de Tsjechische schrijver Egon Hostovský (1908-1973). Van Hostovský verschenen eerder in vertaling de huiveringwekkende novelle De schuilplek en de tragikomische roman Vreemdeling zoekt kamer, allebei met flair vertaald door Edgar de Bruin. Bijzondere boeken, waarin de Joodse Hostovský zijn vlucht voor de nazi's als uitgangspunt nam. De brandstichter stamt van voor die tijd en verscheen oorspronkelijk in 1935, toen Hostovský nog in Praag woonde.
Niet dat er in dit boek geen gevaar dreigt. Als de bewoners van Zbecnov met een hand boven de ogen naar de bergen kijken, hebben ze hun mening snel klaar: 'Vanaf de grens zal nooit iets goeds komen!' In hun zoektocht naar de identiteit van de brandstichter stuiten ze dan ook snel op een Pruisische dronkenlap die na een vechtpartij in het café wraak heeft gezworen.
Dat café, 'waar de echo van de levende geschiedenis' te horen valt, wordt gerund door Josef Simon, een 60-jarige goedzak die niet bepaald gelukkig getrouwd is met een veel jongere vrouw die opmerkelijk genoeg naamloos blijft. Ze hebben twee kinderen, Eliška en Kamil, en met name de laatste wordt door Hostovský scherp getekend. Een halsstarrige puber die onder zijn uiterlijk lijdt en 's nachts wakker ligt van alle spoken die zijn 15-jarige puberbrein bevolken. Je ziet hem zo voor je.
Maar ook de strijd tussen Eliška en haar moeder is er een van alle tijden, vooral doordat de dochter maar niet kan begrijpen waarom haar moeder zo haatdragend is. Dat heeft natuurlijk alles te maken met de ervaringen die de moeder zelf in haar jeugd heeft opgedaan, maar daarover krijgen we maar mondjesmaat wat te horen. Hostovský is een schrijver die zijn kruit niet ineens verschiet.
De spanningen in het gezin vormen een parallel met de spanningen in het stadje, want wie is toch die brandstichter? Iedereen is op een gegeven moment wel verdacht en ook Kamil lijkt een geschikte kandidaat te zijn, met zijn pyromane dromen en zijn Herostratos-achtige verlangen om een daad te verrichten die hem voor eens en altijd tot een bekendheid zal maken.
Dat vuurtje wordt nog verder opgestookt als Eliška's vriendin Dora twee weken komt logeren. Dora blijkt een heuse onruststoker met haar 'zwarte ogen met kleine vlammetjes in duizelingwekkende diepten'. Kamil wordt smoorverliefd, zij wijst hem uiteraard af, waarna Kamil niet anders kan dan wraakzuchtig concluderen: 'Dora is vuur!'
Na deze hartenkreet, die even goed een verdachtmaking is, meent Hostovský's verteller: 'Waarheid en onzin. Waarheid in onzin. De werkelijkheid die onophoudelijk door je vingers glipt.' Hostovský duikt hier naar een diepere laag en wijst op de absurditeit van het leven. Een uitspraak die dit verhaal tot een parabel maakt over de filosofische vraag of we de werkelijkheid wel echt kunnen ervaren én kennen.
Tegen het eind van het boek komt Hostovský hier nog een keer op terug. Dan stelt hij: 'Kan ze wel ooit gevonden worden? Een toverspreuk, een bezweringsformule tegen het kwaad? Kan de ellende overwonnen worden door die te doorgronden?'
Daarmee lijkt de 27-jarige Hostovský een voorschot te nemen op wat hem, en velen met hem, te wachten stond en waar hij in zijn latere boeken zo meesterlijk over schrijft. Over de dreiging van geweld, de hysterische massa op zoek naar een zondebok, over uitsluiting en vernietiging.
Het is de kracht van Hostovský dat hij altijd met humor en lichtheid over dit soort ongrijpbare zaken is blijven schrijven, hoe slecht de vooruitzichten ook waren. Zo ook in deze fantasierijke en zeer lezenswaardige roman.
Uit het Tsjechisch vertaald door Edgar de Bruin.
Zirimiri; 208 pagina's; € 22,50.
Bookarang
Een indringende literaire roman over een reeks onverklaarbare branden in een Tsjechisch grensstadje tijdens het interbellum. 1935. In Zbečnov in Oost-Bohemen leidt iedereen zijn eigen leven. Josef Simon woont er met zijn gezin en beheert de De Zilveren Duif, een herberg met een bonte clientèle. De rust in het dorp wordt verstoord door een reeks onverklaarbare branden, die argwaan en verdrongen emoties bij de bewoners oproepen. In de herberg wordt gespeculeerd over de dader; langzaam wordt de sfeer grimmiger. De roman is doortrokken van het onbehagen van het interbellum en vormt een voorteken van de tragedie die zich enkele jaren later zou aandienen. Poëtisch en eigenzinnig geschreven, met nadruk op het perspectief van de twee puberkinderen van Josef Simon. Met name geschikt voor een literaire lezersgroep. Egon Hostovský (1908-1973) was een wereldberoemde Tsjechische schrijver en vertaler. Hij schreef vele boeken, waaronder ‘Vreemdeling zoekt kamer’ en ‘De schuilplek’. Zijn werk wordt in meer dan twintig landen uitgegeven. 'De brandstichter' werd oorspronkelijk gepubliceerd in 1935.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.