Het literatuurcongres : roman
César Aira
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Koppernik, © 2023 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : AIRA |
Marijke Arijs
em/ov/10 n
Behalve een van de origineelste is César Aira (1949) ook een van de productiefste auteurs die het Spaanse taalgebied rijk is. De Argentijn publiceert sinds de jaren 90 maar liefst twee tot vier boeken per jaar, heeft intussen meer dan honderd titels op zijn naam staan en is een van de raarste snijbonen die de Zuid-Amerikaanse literatuur ooit heeft gekend. Zelf typeert hij zijn romans als dadaïstische sprookjes, maar eigenlijk vallen ze in geen enkel hokje te plaatsen. Het zijn geen zorgvuldig gepolijste verhalen, maar knotsgekke intriges waarin alles aan het toeval en de improvisatie wordt overgelaten.
Wie Aira wil lezen, moet beschikken over een solide gevoel voor humor, bestand zijn tegen een forse dosis absurdisme en niet terugschrikken voor ingewikkelde theoretische redenaties. Sciencefiction, soapseries en B-films, het maakt allemaal deel uit van het spel. Er wordt gegoocheld met genres en subgenres en de personages reizen geregeld af naar het negentiende-eeuwse Argentinië, waar nogal wat schilders en naturalisten ronddolen, want daar heeft de schrijver een zwak voor.
Drie jaar geleden verscheen bij Koppernik Een episode uit het leven van een landschapsschilder , een eigenzinnige reconstructie van de reis van de Duitse kunstenaar Johann Moritz Rugendas (1802-1858) over de Argentijnse pampa. In De haas stuurt Aira een Engelse naturalist naar die onafzienbaar lege vlakte die erom smeekt gevuld te worden met verhalen. De roman, die van 1991 dateert en tot zijn beste werk wordt gerekend, is nu voor het eerst naar het Nederlands vertaald.
Verdubbeling
Eerst gaan we op bezoek bij de negentiende-eeuwse dictator Juan Manuel de Rosas, maar dit historische personage verdwijnt al gauw naar de achtergrond voor de eigenlijke protagonist van deze geschiedenis: Clarke, zwager van Darwin en natuuronderzoeker van beroep. Rosas stelt de man een paard ter beschikking, Repetido genaamd. Dat is Spaans voor 'herhaald', of 'dubbel', en bij Aira is zulks geen onbelangrijk detail, want de intrige hangt van herhalingen en verdubbelingen aan elkaar.
Na een bezoek aan een schilder trekt Clarke de woestenij in, samen met een zwijgzame gaucho - een nomadische veehoeder - en een praatzieke leerling-aquarellist, en gaat hij op zoek naar de mythische 'legibreriaanse haas'. Het onvindbare beest, dat aan een droom van de auteur zou zijn ontsproten, kan niet alleen rennen maar ook vliegen, neemt in de loop van het verhaal de gekste gedaanten aan en doet vaag denken aan het witte konijn van Alice in Wonderland. Is het een werkelijk bestaand dier of een legende? Is het een diamant, een familie-erfstuk of een ordinaire metafoor? Het is maar hoe je het bekijkt. De werkelijkheid is per definitie onbetrouwbaar, de dingen zijn nooit wat ze zijn en het raadsel wordt gaandeweg alleen maar groter.
Deze hele geschiedenis is zo ongerijmd dat iedere poging om ze samen te vatten tot mislukken gedoemd is. Op zijn tocht over de pampa ontmoet Clarke de raarste snuiters. De ene indianenstam houdt er een onbegrijpelijke taal op na, de andere leeft ondergronds, gaat zich te buiten aan promiscue gedrag en ruilt steenkool voor drank. Met opperhoofd Cafulcurá, die in Aira's romans wel vaker wordt opgevoerd, voert onze held geleerde gesprekken over semantische kwesties en over de taal van de Mapuche-indianen waarin woorden dubbele en heel uiteenlopende betekenissen hebben. Tegen wil en dank raakt hij betrokken bij de lokale politiek. Wanneer er een stammenoorlog uitbreekt, bestaat zijn strategie erin het vijandelijke leger te omsingelen aan de hand van een 'Grote Sinusoïde' en ervoor te zorgen dat het 'de absolute tangens' bereikt. Uiteindelijk, 'overvoerd met indianen en malligheid', houdt de protagonist zijn avontuur voor bekeken, maar dan moet de spectaculaire grand finale nog komen.
In dit compleet van de pot gerukte indianenverhaal krioelt het van de tweelingen, dubbelgangers, adoptiekinderen, gaucho's en indianen. Er is sprake van een blauwe steen, een magisch eendenei en een eenzame ruiter die om de haverklap aan de horizon verschijnt. Tijdlagen schuiven over elkaar heen en niets is wat het lijkt in dit bizarre wonderland, waar het onmogelijke steevast werkelijkheid wordt. Want, om met het hoofdpersonage te spreken, per slot is het romaneske element het enige echt nuttige in het leven, 'doordat het gewicht geeft aan de nutteloosheid van alles'.
Vertaald door Adri Boon, Koppernik, 248 blz., € 24,50
Oorspr. titel: ' La liebre '
Bookarang
Een absurdistische roman over een onderzoeker die op zoek gaat naar een fabelachtige haas. In de negentiende eeuw trekt Clark, een Engelse natuuronderzoeker en de zwager van Darwin, door Argentinië op zoek naar een zeer zeldzaam dier, de legibrerische haas. Hij wordt vergezeld door een baquiano (gids) en een jonge aquarellist. Hun reis begint in Salinas Grandes en eindigt in Sierra de la Ventana. Ondanks diverse waarnemingen en aanwijzingen is de haas niet gemakkelijk te vinden; woorden blijken in Mapuche- en Voroga-talen meerdere betekenissen te hebben en bovendien moet er ook nog een vermist opperhoofd worden opgespoord. Sfeervol en met humor geschreven. Met name geschikt voor literaire lezers. César Aira (1949) is een beroemde Argentijnse schrijver en vertaler. Zijn werk wordt in meerdere landen uitgegeven en won verschillende literaire prijzen, zoals de Manuel Rojas Ibero-American Narrative Award en de Roger Caillois Prix. 'De haas' werd oorspronkelijk gepubliceerd in 1991.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.