Belgium Bordelio : gestalt 2017 : 22 Belgische auteurs. volume 2
Jan H. Mysjkin
Antoine Wauters (Auteur), Katelijne De Vuyst (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij Vleugels, 2022 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : WAUT |
Marijke Arijs
2/ei/14 m
Syrië is 'een reclame voor de dood', schrijft Antoine Wauters in Mahmoed of het wassende water. De jongste jaren is het uitzichtloze Syrische conflict in het Westen een beetje op de achtergrond geraakt en de Franstalige Belgische auteur vond dat daar verandering in moest komen. Zijn intrigerende roman, helemaal geschreven in vrije verzen, verscheen eind augustus 2021, kreeg veel aandacht in de Franstalige pers, werd genomineerd voor tal van grote literatuurprijzen en sleepte uiteindelijk de Prix Wepler en de Prix Marguerite Duras in de wacht.
De schrijver liet zich dankbaar inspireren door de documentaires van de Syrische regisseur Omar Amiralay over de Tabqa-stuwdam, waarvoor een heleboel dorpen onder water zijn gezet. In een scène uit A flood in Baath Country vertelt een oude man in een bootje hoe het Assadmeer zijn hele leven heeft verzwolgen. Wauters zag er meteen brood in voor een roman. De barrage bij Raqqa is een plek met een hoge symbolische lading voor het regime. Hij werd eind jaren 60 gebouwd, als pijler van de socialistische omwenteling, en werd de inzet van een niet-aflatende strijd. Tegenwoordig wordt het gebied gecontroleerd door de Syrische Democratische Strijdkrachten en de Koerden, maar tot 2017 voerde IS er de plak. De jihadisten hadden de dam volgestouwd met explosieven. Het waterpeil steeg, omdat er geen onderhoud meer mogelijk was, zodat een zondvloed dreigde. Vandaar het wassende water uit de titel, dat bijzonder bruikbaar is als allegorie.
Op zoek naar verloren tijd
Het hoofdpersonage, Mahmoed Almasji, woont in een hutje bij het stuwmeer en blikt, roeiend in zijn sloep, terug op zijn lange leven en op de recente geschiedenis van Syrië, want die twee zijn onlosmakelijk verbonden. De oude dichter gaat iedere dag duiken in het water waarin zijn geboortedorp is verdwenen. Daar, in de groengouden lichtbaan van zijn zaklantaarn gaat hij op zoek naar de verloren tijd. Op de bodem verrijzen de verzonken huizen, het dorpscafé en de minaret van de grote moskee, en de herinneringen aan vroeger borrelen onweerstaanbaar op. Aan zijn tweede vrouw Sarah, die van Russische dichters hield, aan zijn eerste vrouw Leila, die stierf in het kraambed, en aan zijn drie kinderen, die ten strijde zijn getrokken en van wie hij sindsdien niets meer heeft vernomen. Sindsdien is de oude Almasji moederziel alleen met zichzelf en met zijn droeve gedachten. Ooit was hij een gevierd dichter, maar nu is zijn bestaan net zo verwoest als zijn land. Als taalleraar werd hij gedwongen de lof te zingen van het regime, tot hij er schoon genoeg van kreeg om de corruptie en de machtsgeilheid in stand te houden, in opstand kwam en achter de tralies verdween. Ondanks het geleden leed verstaat hij de kunst om van de kleine dingen des levens te genieten. Ooit geloofde hij rotsvast in de macht van het geschreven woord, maar daar is hij van teruggekomen. Woorden, vindt hij, zijn 'vlindernetten voor verloren zaken' en schrijven is 'als een sloep tussen geheugen en vergetelheid'. Zijn geestelijke vader schijnt daar anders over te denken. Wauters beschouwt het ophalen van herinneringen als een politieke daad. Zowel IS als Assad probeert de geschiedenis uit te vlakken en hun eigen visie op de gebeurtenissen op te dringen, maar Mahmoed redt het verleden van de vergetelheid.
Behalve een reeks verrassende poëtische vondsten vallen in zijn betoog ook minder geslaagde beelden te rapen. Een moedervlek 'opent haar ogen', Mahmoed schaamt zich voor 'de angst op hete kolen' die hij is geworden en wanneer hij een sjaal van zijn vrouw omslaat, wordt die om een duistere reden beschreven als 'een graanzolder' voor zijn gedachten.
Mahmoed of het wassende water is een hoogst originele roman in vrije verzen, waarin royaal uit het werk van Syrische dichters wordt geput, want in een ouderwetse opdeling in genres gelooft de Belgische schrijver niet. Alleen poëzie is in staat een leefbare werkelijkheid op te roepen, vindt Wauters. Want woorden kunnen de wereld misschien niet verbeteren, maar ze kunnen het kwaad wel even op afstand houden.
Vertaald door Katelijne De Vuyst, Vleugels, 152 blz., 23,95 €. Oorspr. titel: 'Mahmoud ou La montée des eaux'.
Wineke De Boer
rt/aa/19 m
Die andere oorlog, in Syrië, lijkt hier nu ver vandaan en bijna vergeten. De Luikse schrijver en dichter Antoine Wauters (1981) brengt hem bij je terug, dichterbij dan je lief is. Zijn roman in verzen Mahmoud of het wassende water is het afgelopen jaar met twee prijzen bekroond. Het is een ingetogen maar indringende tekst, juist doordat hij is opgebouwd uit sterke, associatieve beelden.
In een land dat 'een reclame voor de dood' is, leeft een oude man aan de rand van het kunstmatige meer in de Eufraat, het Assad-meer. Het is een dichter, daarom heeft hij drie jaar in de gevangenis gezeten. Daarna de oorlog. Hij brengt zijn dagen door in zijn roeiboot. Als hij zich sterk genoeg voelt, duikt hij. Onder het water ligt zijn kindertijd - voor het meer moesten 11 duizend gezinnen verhuizen. Boven water wordt er nog altijd gevochten en verliest hij zich in zijn herinneringen. Hij praat. Zijn kinderen zijn vertrokken, ze wilden meevechten tegen Assad. Het is een diep treurig verhaal over de machtswellust van dictators die een land en zijn bewoners kapot heeft gemaakt.
Uit het Frans vertaald door Katelijne De Vuyst. Vleugels; € 23,95.
Redactie
Een poëtische roman over de Syriër Mahmoed. Mahmoed roeit alleen in een boot. In de diepte ligt zijn ouderlijk huis, dat verzwolgen werd door het Assad-stuwmeer. Hij sluit zijn ogen voor het gerommel van de oorlog, duikt in het water en ziet zijn hele leven weer voor zich: zijn kinderen voor ze vertrokken om te vechten, zijn vrouw, de gevangenis, zijn eerste liefde, zijn dromen van vrijheid, zijn gedichten. ‘Mahmoed of het wassende water’ is in een bijzondere en indringende vorm geschreven, vanuit het perspectief van de hoofdpersoon, met korte zinnen en veel witruimte. Een klein pareltje, uitermate geschikt voor een literaire lezersgroep. Antoine Wauters is een Belgisch auteur en scenarioschrijver. Met 'Mahmoed of het wassende water' won hij de Prix Wepler 2021 en de Prix Marguerite Duras 2021. Het boek is onderdeel van de Franse reeks van Uitgeverij Vleugels.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.