L'âge de détruire
Pauline Peyrade
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Uitgeleend
|
Uitgeverij Vleugels, 2023 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : PEYR |
Dieuwertje Mertens
i /un/03 j
Marguerite Duras (1914-1996) schreef: 'De moeder is geloof ik altijd, of bijna altijd, in iedere jeugd, in elk bestaan na die jeugd, het toonbeeld van gekheid.' En inderdaad, verknipte moeders zijn een dankbaar onderwerp in de (Franse) literatuur, ook voor Pauline Peyrade in The Age of Destroying.
Waarom is deze Franse roman onder een Engelse titel in het Nederlands vertaald? Waarom niet gewoon 'Het tijdperk van verwoesting'? Vertaalster Kiki Coumans zal hier - waarschijnlijk in overleg met de auteur - op zijn uitgekomen omdat het Franse woord âge wel een Engelse, maar geen Nederlandse pendant kent: age betekent zowel 'leeftijd' als 'tijdperk' en 'generatie'. Aangezien deze roman over een intergenerationeel trauma handelt vanuit het perspectief van zowel de jonge als volwassen Elsa, komt dit het dichtst bij de vertaling van L'âge de détruire.
De roman valt in twee delen uiteen, waarin respectievelijk een jonge en een volwassen Elsa aan het woord zijn. De opgroeiende Elsa beschrijft aan de lezer hoe ze zich staande probeert te houden naast haar moeder. Een vader is niet in beeld.
Stapelbed
The Age of Destroying begint met een observatie van moeder die een appartement bezichtigt. Het plafond heeft waterschade, maar toch zal moeder het kopen. Ze wil haar eigen moeder ontstijgen. Dat is heel belangrijk. Het maakt haar op een verbeten manier trots.
In oktober 1993 trekken ze in de woning in. Elsa's moeder heeft een stapelbed in haar kamer geplaatst. 'Voor wie?', denkt Elsa boos. Ze heeft toch geen broertjes of zusjes? Bovendien komt er nooit iemand over de vloer. Daar zou nu ineens verandering in komen? Elsa probeert haar afkeer van deze levensverandering voor haar moeder te verhullen.
Vanaf dat moment vermoedt de lezer al dat er 'iets' met moeder aan de hand is. Het op een afzonderlijke pagina uitgelichte dialoogje versterkt de indruk dat moeder emotioneel wankel is: 'Elsa? / Slaap je? / Ja. / Ik ben het, mama. / Dat weet ik. / Zeg eens dat je van me houdt.' Dergelijke verzoeken van moeder keren terug in de roman.
Door de dialogen op een verder witte pagina uit te lichten, lijkt het alsof de auteur met grote fluorescerende pijlen een dramatische leesaanwijzing geeft: kijk hier hoe moeder uitdrukking geeft aan de wederzijdse afhankelijkheid met haar dochter.Peyrade begon haar carrière als toneelschrijfster. Die achtergrond zie je terug in de opzet van haar roman. Ze schreef een monoloog (in de tegenwoordige tijd) in scènes. De vertelster zoomt in op bepaalde objecten (rekwisieten) die een centrale rol spelen, zoals de zeemeerminpop die ze van oma kreeg en die haar moeder haat, moeders gouden ringen vol edelstenen, die vroeger aan oma's vingers prijkten, en het stapelbed. Rond deze objecten ontvouwt zich het drama. Iedere nacht staat moeder jammerend aan het stapelbed, klauwend naar Elsa, die in het bovenste bed onder de vochtplekken slaapt en haar moeders graaiende handen probeert te ontwijken. Moeder kán niet alleen slapen. De situatie leidt tot gewelddadige smeekbedes. Elsa belandt in het onderste bed, waar moeder haar soms misbruikt.
Tijdens deze nachtelijke scènes in de donkere kamer wordt alles een beetje vaag, zoals ook in horrorverhalen gruwelijke details met opzet niet worden geëxpliciteerd om de verbeelding te prikkelen. Maar het huiveringwekkendst is dat de naargeestige gebeurtenissen worden opgevolgd door niets-aan-de-handmomenten. Daarin gaat de verwoesting schuil: het tijdelijke bedaren, waarvan niet duidelijk is hoelang het zal duren.
De tragiek van trauma
Gelukkig is haar nieuwe vriendinnetje Issa er. Zo heeft Elsa iedere dag toch iets om naar uit te kijken. Als ze aan Issa denkt, gaat de lyriek met haar aan de haal, wat wel de tekst maar niet per se de geloofwaardigheid van de jonge vertelster ten goede komt: 'Er komen beelden in me op die niet de goede zijn. Haar op haar mond kussen, haar in mijn armen nemen. Dat is niet hoe we zijn, Issa en ik. (...) Het is een rondedans, een zwerm vogels die verdwijnt in de wolken. Het is een panter met een vacht zo diep als de hemel (...) Ik neem haar in me op, verraden en onderworpen.'
Als Issa een keer komt logeren, kent Elsa geen andere manier om haar liefde te tonen dan zoals haar moeder bij haar doet in de nacht. Ze verandert van een slachtoffer in een dader. Dat is de tragiek van trauma.
In het tweede deel woont de volwassen Elsa op zichzelf. Op die manier heeft ze geprobeerd afstand tussen haar en haar moeder te creëren. Ze gaat bij haar langs om haar 30ste verjaardag te vieren: ze drinken champagne, ze spelen dat het samenzijn feestelijk is.
Haar moeder overhandigt haar een cadeau: het zijn diezelfde ringen die haar een litteken in het gezicht hebben gegeven toen haar eigen moeder haar sloeg. Het is een gruwelijke scène, die laat zien hoe deze vrouwen vastzitten in hun verstikkende verbond. De slotzinnen onderstrepen nogmaals wat de lezer al had begrepen: 'van generatie op generatie'.
(dme)
i /un/06 j
Verknipte moeders zijn een dankbaar onderwerp in de literatuur, ook voor de Franse debutante Pauline Peyrade, die met 'The Age of Destroying' de Prix Goncourt du Premier Roman heeft gewonnen. De roman - eigenlijk een monoloog in scènes - valt in twee delen uiteen, waarin respectievelijk een jonge en een volwassen Elsa aan het woord zijn. De opgroeiende Elsa beschrijft voor de lezer hoe ze zich staande probeert te houden naast haar moeder. Een vader is niet in beeld. Het op een afzonderlijke pagina uitgelichte dialoogje versterkt de indruk dat de moeder emotioneel wankel is: 'Elsa? / Slaap je? / Ja. / Ik ben het, mama. / Dat weet ik. / Zeg eens dat je van me houdt.'
De vertelster zoomt in op rekwisieten die een centrale rol spelen, zoals de zeemeerminpop die Elsa van haar oma heeft gekregen en die haar moeder haat. En het stapelbed, waar Elsa's moeder elke nacht jammerend en graaiend naar haar dochter tast. Elsa belandt van het bovenste in het onderste bed, waar de moeder haar soms misbruikt. Tijdens die nachtelijke scènes wordt alles vaag. Maar het huiveringwekkendst is dat de naargeestige gebeurtenissen worden opgevolgd door niets-aan-de-handmomenten. Daarin gaat de verwoesting schuil: het tijdelijke bedaren, waarvan niet duidelijk is hoelang het zal duren.
Bookarang
Een aangrijpende psychologische roman over de kleine wereld van een kind dat probeert te overleven naast een emotioneel wankele moeder die veel fout doet. De lezer volgt dochter Elsa terwijl zij haar leven beschrijft, waarin schijnbaar normale episodes worden afgewisseld door misbruik door haar moeder in het stapelbed dat ze samen delen. De roman is geschreven in een indringende stijl vanuit de blik van het kind. Het perspectief van Elsa wordt afgewisseld met korte, directe dialogen tussen moeder en dochter. Vooral voor literaire lezers. Pauline Peyrade (1986) is een Franse (toneel)schrijver en regisseur. Met haar debuutroman 'The age of destroying’ won ze de Prix Goncourt du premier roman 2023. Dit boek maakt deel uit van de ‘Franse reeks’ van uitgeverij Vleugels.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.