De stem van mijn moeder : roman
Abdelkader Benali
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Arbeiderspers, © 2022 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : BENA |
Maarten Steenmeijer
em/ec/03 d
Ilias is de zoon van Sophie en haar Marokkaanse partner Abdallah. Als hij 12 jaar oud is, komt hij om bij een busongeluk. Sophie wil het verlies niet verwerken, zo schrijft ze in haar rouwdagboek: 'Afval verwerk je. Een kind niet. En ik ga het ook geen plek geven want ik ga mijn kind niet achterlaten. En ik ga het ook niet loslaten want loslaten maakt me woedend. Welke ouder laat zijn kind los?'
Sophie wil geen afscheid nemen van haar zoon en dat hoeft ook niet want hij blijft bestaan. In haar dromen, maar ook in haar leven. Zoekt zij hem niet op, dan zoekt hij haar wel op en dan praat ze met hem, streelt ze hem. En de jongen leeft ook nog op een andere manier voort: in Paradijsvogel boven de Hoge Woerd, de roman die Abdelkader Benali schreef op verzoek van Ilias' echte moeder.
Net als Sophie schreef zij een dagboek. Dat vormde de basis voor Benali's roman, al heeft hij die niet in de vorm van een dagboek gegoten. Wel is zijn boek grotendeels geschreven vanuit het perspectief van Sophie. De hoofdstukken waarvoor dit niet geldt, missen een duidelijke eigen stem en dat draagt ertoe bij dat de opzet van het boek een nogal willekeurige indruk maakt. Waarom heeft de schrijver er niet voor gekozen om Sophie als enige verteller op te voeren? Iets anders had natuurlijk ook gekund: Abdallah een stem geven die gelijkwaardig is aan die van Sophie. Maar ook de kans om zijn roman meer structuur en samenhang te geven heeft Benali laten liggen.
Paradijsvogel boven de Hoge Woerd mag als geheel dan een beetje mank lopen, je komt onderweg wel veel passages tegen die je aanstreept. Omdat ze verrassend geformuleerd zijn, omdat ze tot nadenken nopen of simpelweg omdat je ze wilt onthouden. 'Ilias was vanaf het begin een politiek programma' is er zo een. Het is de korte, krachtige samenvatting van Abdallahs hoopvolle verwachting dat met de komst van zijn in Nederland geboren zoon het racisme uit zijn leven zal verdwijnen. Daardoor zou hij eindelijk zijn grote droom kunnen verwezenlijken om hier niet meer op te vallen en zou hij kunnen 'verdwijnen in het grotere geheel, onzichtbaar zijn'. Het busongeluk is daarom óók de doodsklap voor zijn integratieproject.
Maar zo nu en dan vertilt de schrijver zich ook en wordt zijn beeldspraak vleugellam, zoals in deze uitspraak van Sophie: 'Wanneer ik aan zijn hoofd begon te zeuren over wat er voor verbetering lag op de akker van het culturele misverstand (...).' Detonerend is ook de ruimte die Sophies oom Nico tegen het einde van de roman ineens krijgt om over zijn geloofscrisis in de jaren vijftig te vertellen.
Sommige passages smaken juist naar méér. Het terzijde over de Marokkaans-Nederlandse meisjes bijvoorbeeld die een lange neus naar hun familie trekken door op vrijdagmiddag stiekem feest te gaan vieren in een andere stad. Daar zou je wel een hele roman over willen lezen. Dat geldt ook voor het verhaal van Abdallahs jeugd in Marokko, waarvan we niet meer dan wat brokstukken te zien krijgen, waaronder de ultrakorte passage over de gruwelijke lijfstraf waaraan zijn vader hem onderwerpt: 'Hij bracht hem naar het open dakterras, de stah, deed de deur achter hem op slot en liet Abdallah in de zon branden. Er was nergens schaduw om in te schuilen.'
Zoals deze voorbeelden al suggereren, gaat Paradijsvogel boven de Hoge Woerd niet alleen over rouwen tussen twee culturen, maar ook over opvoeden, geloven, feesten, verliefd worden en communiceren in een biculturele context. Een rijkdom aan thema's dus, die in een strakker jasje ongetwijfeld beter tot hun recht waren gekomen.
★★★☆☆
De Arbeiderspers; 239 pagina's; € 21,99.
(jk)
te/ep/20 s
Al vanaf zijn debuut in 1997 is het werk van Abdelkader Benali sterk verbonden met de moderne samenleving. Niet alleen door zijn Marokkaanse achtergrond worden zijn boeken vaak betiteld als ‘migrantenliteratuur’, de ontmoeting van twee culturen is bijna altijd zijn hoofdonderwerp, zowel in zijn fictie als in zijn non-fictie. Zijn nieuwe roman ‘Paradijsvogel boven de Hoge Woerd’ kan een klassieke Benali genoemd worden: met een waargebeurd verhaal als uitgangspunt schreef hij een poëtische beschouwing over het verschil in rouwverwerking tussen een Nederlandse vrouw en haar Marokkaanse echtgenoot. Het onderwerp kreeg hij in de schoot geworpen toen een bewonderaar hem het dagboek toestuurde dat ze had bijgehouden nadat haar zoon was overleden bij een ongeval. Benali voerde gesprekken met haar en haar man, en kreeg carte blanche om hun verhaal op schrift te stellen. Het is geen verrassing dat ‘Paradijsvogel boven de Hoge Woerd’ dicht op de huid geschreven is. De intimiteit van het verdriet is sterk voelbaar, maar de vraag is wat de meerwaarde is ten opzichte van een integraal gepubliceerd dagboek. Benali’s toevoegingen bestaan uit voor de hand liggende analyses, houterige metaforen en opgelegde emotie – alles wat je bij zo’n diep persoonlijk verhaal juist niet wilt.
Bookarang
Een knap gecomponeerde roman over verlies, familie en liefde. Abdellah en Petra voeden hun zoon Ilias op met het beste van twee culturen, Marokko en Nederland. Oost en West raken in hem met elkaar verstrengeld. Dan wordt Ilias aangereden en overlijdt. Petra en Abdellah rouwen op een verschillende manier waardoor hun biculturele relatie onder druk komt te staan. Het verhaal speelt zich af in Marokko en Nederland. Gebaseerd op een waargebeurd verhaal. Op heldere toon geschreven. Geschikt voor een brede tot literaire lezersgroep. Abdelkader Benali (Ighazzazen, 1975) schrijft romans, poëzie, toneel en journalistiek werk. Onlangs ontving hij de Gouden Ganzenveer vanwege zijn grote betekenis voor het geschreven woord in de Nederlandse taal. Zijn recentste roman is 'De weekendmiljonair'.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.