Hallo muur
Erik Jan Harmens
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Lebowski Publishers, 2021 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : HARM |
(ros)
em/ov/16 n
★★★½
Rigolettohof is de straat in Alphen aan den Rijn waar Erik Jan Harmens is opgegroeid. Daar vlakbij ligt het winkelcentrum Ridderhof, waar een schutter tien jaar geleden zes mensen en daarna zichzelf heeft gedood. In deze volgens de flaptekst 'extreem autobiografische' roman toont Harmens zich de verslaggever van zijn eigen malende, doordrammende 'hoofd vol rukwinden'. Vanbuiten is hij een milde man, maar daaronder kolkt het van trauma's, van obsessies, van autisme. Tientallen keren bezoekt hij in zijn hoofd, en ook een paar keer in het echt, de Rigolettohof uit zijn jeugd.
Zijn herinneringsproza heeft veel weg van een rite, het herhaalt zichzelf almaar en dreunt lijstjes op, van favoriete songs, van snelwegen en straten. Met zijn drukke brein lijkt Harmens de geestesgesteldheid van de dolle schutter te herkennen: 'Er is zoveel geluid en er zijn zoveel indrukken en alles stapelt zich op en wringt zich in elkaar en vlecht zich door elkaar en hecht zich aan elkaar en gaat in elkaar op om daarna weer in delen uiteen te splitsen.'
'Rigolettohof' is een benauwend boek, lang niet altijd aangenaam om te lezen, maar wel altijd begoochelend en indringend, net als Harmens' herinneringen. Een fraaie röntgenfoto van een rusteloos, overbelast, getraumatiseerd brein.
Jelmer Soes
Tweede deel in de serie die dichter en romancier Harmens aanduidt als de ‘Ware Grootte’-reeks. De titel slaat op de straatnaam van het ouderlijk huis van de auteur in Alphen aan den Rijn. De roman is dan ook eigenlijk één grote terugblik op zijn jeugd, beschouwd vanachter het stuur in zijn auto, ’s nachts op de parkeerplaats voor het huis, kijkend naar het raam van zijn oude slaapkamer. In een steeds herhalende, bezwerende toon schetst de auteur het gezinsleven, de ruzies tussen zijn ouders, de dag waarop zijn vader vertrok, de geestelijke verwaarlozing van de drie kinderen en de onlosmakelijke band die dat juist tussen hen creëerde. Daarbij loopt voortdurend de parallel met de Ridderhof, het winkelcentrum om de hoek waar in 2011 de in het boek nooit bij naam genoemde ‘spree killer’ zijn aanslag pleegde. Op beklemmende wijze vergelijkt de auteur zijn door prikkels vaak overlopende hoofd met dat van de aanslagpleger. Net als de vorige delen in deze reeks is ook deze roman een indrukwekkend literair werk, niet eenvoudig om te lezen maar absoluut onmisbaar.
Rob Schouten
em/ov/06 n
De roman Rigolettohof van Erik Jan Harmens gaat over de straat van die naam in Alphen aan den Rijn waar de schrijver is opgegroeid en waar hij indringende jeugdherinneringen heeft liggen. En over het naastgelegen winkelcentrum Ridderhof, waar tien jaar geleden Tristan V (zijn naam valt niet bij Harmens) zes onschuldige mensen doodschoot en daarna zichzelf.
Harmens schrijft, zoals het op de flaptekst heet, extreem autobiografische romans, en extreem zijn ook zijn gedachten, zijn fantasieën. Van buiten is hij een milde man maar daaronder kolkt het, van trauma's, van obsessies, van autisme.
'Er is zoveel geluid en er zijn zoveel indrukken en alles stapelt zich op en wringt zich in elkaar en vlecht zich door elkaar en hecht zich aan elkaar en gaat in elkaar op om daarna weer in delen uiteen te splitsen, en het gebeurt buiten je, maar ook binnen in je, en als het allemaal maar blijft overkoken is het pannetje op een gegeven moment leeg, leeg, leeg en kookt het droog en gaat het fikken.' Zo omschrijft hij de gesteldheid van de moordenaar van de Ridderhof maar ook die van hemzelf: dingen blijven maar hangen in zijn hoofd en dat terwijl het leven gewoon doorgaat.
In zijn verbeelding is het leven circulair in plaats van lineair en gaan gebeurtenissen almaar rond. Het is dit circulaire besef dat hij in zijn roman vormgeeft, tientallen keren bezoekt hij in zijn hoofd en ook een paar keer in het echt de Rigolettohof uit zijn jeugd en hoort hij weer de ruzies die zijn ouders maakten, de dag dat zijn vader het gezin verliet, de kleine en grote gebeurtenissen die hij daar als kind samen met broer en zus meemaakte, van de poepkleurige broek die hij naar school moest dragen tot zijn vader die bij de Flintstone chocoladehagelbus telkens yabbadabbadoeee riep.
En keer op keer richt hij zijn blik ook op de Ridderhof waar de Alphense spree killer zijn willekeurige slachtoffers omlegt.
Harmens is geen verhalenverteller, maar een verslaggever van zijn eigen malende, doordrammende brein; zijn proza heeft veel weg van een rite, het herhaalt zichzelf almaar, het dreunt lijstjes op, van favoriete songs, van de snelwegen en straten die je allemaal maar moet doorkruisen om ergens te arriveren, van alle mogelijke schizofrene seriemoordenaars. 'Een hoofd vol rukwinden' noemt hij zijn brein en dat is wel een treffende omschrijving.
Je zou zijn proza beter extreem autopsychografisch dan autobiografisch kunnen noemen, want niet zijn leven maar zijn verbeelding beheerst hem.
De Rigolettohof, de Ridderhof, het zijn beide 'schuldige landschappen' om met Armando te spreken (Harmens citeert hem), er hebben onuitwisbare gebeurtenissen plaatsgevonden en toch zijn ze gewoon doorgegaan en veranderd; dat penetrante besef beschrijft Harmens. Als kind wist hij naar eigen zeggen al dat hij het niet bij het leven zelf zou laten zitten 'Ik zou er anderen over vertellen, al wist ik nog niet dat het in de vorm van deze roman zou zijn. Wat ik wel wist is dat ik het zou opschrijven.'
Rigolettohof is, zoveel jaar later, een benauwend boek geworden, lang niet altijd aangenaam om te lezen, maar wel altijd begoochelend en indringend als Harmens' herinneringen zelf, een röntgenfoto van een rusteloos, overbelast, getraumatiseerd brein.
Lebowski; 256 blz. €22,99.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.