Bij eb is je eiland groter : gedichten
K. Michel
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij Augustus, 2020 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : POEZIE : MICH |
Geertjan De Vugt
em/ec/19 d
In 2016 besloot de Europese Unie het plastic tasje in de ban te doen. Dat gebeurde op een haast typisch Europese manier. Afzonderlijke landen konden hun eigen manier kiezen om het gebruik van de plastic rommel terug te dringen. De Europese leiders wilden nog niet aan een totaalverbod, liever stuurden ze op goed gedrag. Nederland opteerde voor een verbod op gratis tasjes en deed dat vast niet om poëtische redenen. Vraag je de eerstvolgende keer dat je er een in de hand neemt eens af hoeveel poëzie er schuilgaat in een plastic tas, zelfs als die helemaal leeg is. Of neem & rol door, de nieuwe, alweer zevende bundel van K. Michel ter hand en verdiep je in de poëzie van een plastic tasje.
In het openingsgedicht 'Smalle brief', dat speelt tegen de achtergrond van de kredietcrisis, die 'zich overal gelden laat', duikt de tas al snel op: 'de plastic/ fruitzakken van onze straatmarkt die opbollend/ voorbijzweven als Thaise gelukslampionnen'. Enkele gedichten later treft de plastic zak een minder fortuinlijk lot. Als op een strand een zandkasteel gebouwd moet worden, dreigt de tas vol water het leven te laten: 'tijdens/ het teruglopen voelen hoe het bollende/ plastic onder spanning staat en beseffen/ dat het mogelijk niet lang meer duren zal/ tot de handvatten los worden getrokken/ of de bodem openscheurt'.
Gaandeweg, zij het haast ongemerkt, wordt de plastic tas de protagonist van deze bundel. Enkele gedichten verder gaat de dichter in de vroege ochtend de straat op en ziet 'plastic zakken zweven/ als kwallen laag boven het asfalt' van de stad. Tot slot duikt de tas, we kennen inmiddels het materiaal waarvan die gemaakt is, nog eens op. Of beter, ze valt om. Fruit, groenten en noten rollen over de grond. Vliegen, scheuren, omvallen, het behoort allemaal tot de poëzie van de tas.
K. Michel had geen beter beeld kunnen kiezen om de crises van dit tijdsgewricht te vatten. Meer nog dan de gevleugelde aluminium koker van het vliegtuig is het plastic tasje het symbool van een goedkoop hyperconsumentisme én een desastreuze omgang met de wereld. Dat eerste wordt expliciet genoemd. 'Alle wegen leiden naar de kassa', lezen we op enkele plekken, al is het niet de pecunia maar zijn het vooral lettergrepen die rinkelen in de poëzie. Het tweede is verholener. Toch speelt klimaatverandering een rol, zoals het dat ook al deed in Michels bundel Waterstudies uit 1999. Ruim twintig jaar later wordt de plastic soep niet minder dik opgediend.
De stapeling van verrassende beelden waarom Michel bekendstaat, doet in & rol door soms hilarisch aan, soms verdrietig en immer kritisch. Soms is de logica ver te zoeken. Of het nu achteloos of juist consciëntieus gebeurt, wie z'n producten in een tas werpt weet: alles wordt door elkaar gehusseld. Datzelfde lijkt nu en dan het geval in deze bundel. Binnen één gedicht gaat het van het heelal naar een supermarkt in coronatijd, een parkeerterrein, een strandbal (plastic gevuld met lucht) en tot slot naar pratende dolfijnen. Dat is misschien wat veel van het goede. Of is de wereld echt zo absurd? Want al gaan we van crisis naar crisis, alles moet wel door blijven rollen. Of waaien - zoals dat vermaledijde tasje, dat vooralsnog aan de klauwen van de Europese moloch weet te ontsnappen.
***
Atlas Contact; 64 pagina's; € 19,99.
Wijnand Steemers
K. Michel (Tilburg, 1958). Ex-redacteur van Raster. Hij schreef diverse bundels, waarvan er vijf werden bekroond, die zijn verzameld in ‘Speling zoeken’* (2016). Daarna verscheen nog ‘Te voet is het heelal drie dagen ver’** (2016). In '& Rol door' laat hij woelige buiten- en binnenwerelden speels in elkaar overvloeien. Rijke gedichten waarin het vanzelfsprekende curieus en het ongewone vertrouwd wordt. Uit het titelgedicht: 'Goed advies: / struikel je voorover, hou je dan slap / en rol dóór’. Door ‘goeie fouten’ te maken krijgen realiteit en poëzie nieuwe glans. De lezer stapt als het ware in ‘verkeerde’ (taal)treinen en bereikt andere doelen dan verwacht. Ook uit het titelgedicht: ‘Pas als de draden in de war raken / en je op je gezicht valt besef je / toch ook een marionet te zijn.’ Met reeksen als: 'Rode draden', 'Kintsugi', 'Op Af', 'Arcadische motieven' en 'Langzame bankrover', waarin de dichter, bedachtzaam jonglerend, zichzelf en dus de lezer met zijn associatiesprongen deconditioneert.
Janita Monna
em/ov/28 n
Als de feiten in de echte wereld onder hoogspanning staan, dan is het tijd om K. Michel te lezen. 'De Rijn komt bij Lobith/ ons land binnen/ Limburgse klei heet löss/ Kaas is geschifte melk' - dat weet iedereen. Nog een paar: dieren ruiken beter dan mensen, 'maar niet één kan schoenveters strikken'. En dan begint de poëzie. Met die veters komt de verbeelding op gang, en daarvoor zijn Michels gedichten één groot pleidooi. Een feit, iets zichtbaars, iets hoorbaars - een flard uit de radio, de roep van een vogel, de woorden 'duwen deur klemt' - en het gaat stromen, langs ideeën, dromen, fantasieën. Alles beweegt in Michels nieuwe bundel, ook de titel: & rol door.
Koppeltje duikelen, zandkastelen bouwen; K. Michel is een dichter die nooit is opgehouden met spelen. In regels waarin iets kwajongensachtigs klinkt, vertelt hij van vroeger en hoe hij met vrienden het 'machtig stralend' logo van een bank aan en uit kon laten knipperen. Of hoe hij eigenlijk 'loser' had willen worden, maar na vluchtige carrières als 'ontbijtober' en 'fuckupkundoloog' in de dichtkunst belandde.
Dat soort spel zit overal in zijn proefondervindelijke poëzie, waarin met gretige nieuwsgierigheid alles - ja, alles - wordt bevraagd. Opgewekt, niet omdat het leven nu zo luchtig is, maar om aan zwaarte te ontsnappen, toont Michel hoe uit 'goeie fouten' waardevolle lessen te trekken zijn: 'Soms moet je de weerstand van de wereld testen/ door een vaas om te duwen.' Kleine misstappen als een oefening voor een leven waarin alles van waarde zo aan diggelen ligt.
'De meeste dingen / kun je maar één keer breken / ja, behalve beloftes... stilte... dun ijs... / en natuurlijk je hart / maar verder alles alles alles.'
Poëzie kan de scherven bijeenrapen, iets heel maken, taal en verbeelding als 'goudlak' tussen de brokstukken aanbrengen - 'kintsugi' heet dat aan elkaar lijmen van kapot keramiek in Japan. Ook Michel verstaat die kunst: van het leven dat als zeep door de vingers glipt, maakt hij glimmende bellen. In glasheldere taal jongleert hij met motieven, beelden, vorm en rijgt zo acrobatische gedichten aaneen vol ongekende feiten, dromen, vrolijke maatschappijkritiek en verbazend rake vuistregels: 'Het blijft belangrijk, vrienden, om (...) al je meningen/ te veranderen in aria's van een degenslikker'.
Atlas Contact; 64 blz., € 19,99.
Janita Monna schrijft wekelijks over poëzie voor Trouw.
Goeie fouten
Strand. De zon scheen en ik probeerde mijn schaduw
te betrappen, lukte niet - wat wil je: drie - maar zo
kwam ik wel bij een ijscokar, later bij oude bunkers
schommels, meisjes, scooters, de hele kermis rond.
Het maken van goede fouten. Rode draad en roeping.
Zelfexpressie begint met op je duim slaan, toch.
Toonladders. Les voor het leven. Research loont.
Soms moet je de weerstand van de wereld testen
door een vaas om te duwen. De term overreactie
kende ik toen niet, anders had ik dat luid gespeld
tegen mijn rood aangelopen ouders. 'Niet leuk.'
Nee, nooit leuk doen. Recht vooruit. Blik op de bal.
Scherven lezen. Ja, wat je heel noemt is relatief.
Neem nu glas, of water in de vorm van een ijsberg
de berg smelt, verdampt en wordt een wolk.
De wind ruimt naar het westen. Ik sta op het strand
en zie in de wolk de neus van Pinokkio. Voorwaarts.
Met kruimels is niks mis. Hoe zoek je anders je weg.
Volgens Anne vind je daar waar niemand iets deelt
nergens kruimels. Rijke wereld, cleane wereld. Leuk?
Iedere eerste maandag van de maand als het luchtalarm
wordt getest, drommen in Artis de wolven samen
en huilen met de sirene mee, hun koppen bij elkaar,
zelf gezien, midden in de stad de roep van het open veld.
Bergkloof. De avond viel en ik probeerde onze positie
te bepalen. Zie je die twinkelende warme lichtjes?
Ja, wat is daarmee? Volgens de kaart en het kompas
bevinden wij ons nu - ik wees - bij dat dorpje ginds.
Nee, niet leuk doen, gewoon je slagschaduw volgen
en nooit wanhopen. Leuk ligt in het kanton Wallis
in het dal van de Rhône. Leuk telt 3.724 inwoners.
Bezienswaardig zijn Schloss Leuk, Rathaus Leuk
en het knekelhuis onder de Sankt Stephanskirche.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.