Doen en laten : een keuze uit de gedichten
Judith Herzberg
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij De Harmonie, 2019 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : POEZIE : HERZ |
O.W. Dubois
Judith Herzberg (1934) heeft een groot aantal dichtbundels op haar naam staan. Van haar poëzie is gezegd dat vooral in het bundeltje 'Beemdgras' (1968) angst, onzekerheid en het vertekende en bijblijvende van de herinnering vaak authentiek, eenvoudig en ontroerend gestalte krijgen. In dit nieuwe bundeltje valt, naast een fijnzinnige waarneming, vooral verwondering over het leven op, waarop soms in weemoed wordt teruggeblikt. In 'De oude man en zijn handen': 'Moeizaam sleept hij zich de gang door / van zijn lange nacht, / wakker, luistert hij en wacht (...) Kinderhanden jongenshanden / mannenhanden / in één late blik gevangen / zien elkaar bij avond aan'. Andere gedichten roepen de oorlog in herinnering. In 'Canadezen, 1945': 'Plataan jij stond al / voor het raam toen ik / nog niet wist hoe je heette. / Trots was ik pas / toen ik je blad zag / op die epauletten / en iemand me daarbij vertelde / dat dat de vlag was / van de helden'. Een mooi bundeltje.
Janita Monna
em/ec/07 d
'Wat is er aan de hand en kunnen we daar een sticker op plakken?" Ze zei het echt, de hulpverlener. Een sticker. De 21-jarige Jason had er liefst dertien opgeplakt gekregen, 'dertien diagnoses gek', waardoor niemand hem meer kon helpen. Na het zien van de aangrijpende eerste uitzending van het programma 'Tygo in de psychiatrie' , overviel me een ontstellend gevoel van machteloosheid. Waarom al die labels? Wat kun je zeker weten?
Kort daarna las ik 'Vormen van gekte', nieuwe poëzie van Judith Herzberg. Open regels, geen oordeel. Is niet veel van wat we dagelijks zonder nadenken doen goed beschouwd best vreemd? "praten tegen poezen / is een vorm van gekte / tegen leguanen ook // trouwen / is een vorm van gekte / wantrouw ook".
Herzberg is een dichter van de twijfel en daarmee van de behoedzame formulering. Ja, het gaat in haar werk over grote onderwerpen. Leven en samenleven, liefde, dood, oorlog. Maar ferme uitspraken daarover vind je niet, wel tal van zinnetjes die even tot nadenken stemmen: "Juist // Het geen / vuist willen / maken / vereent."
Het is een soort schuifelen in taal, een heel precies, ritmisch schuifelen. Voetje voor voetje langs de afgrond scheren en daar dan een laagje klankrijke taal overheen leggen, zo licht dat het bijna zweeft.
Ze kreeg er de hoogste literaire eer voor. De P.C Hooftprijs, de Prijs der Nederlandse Letteren. Prijzen overigens zonder nominaties, iets waar ze in deze bundel venijnig naar uithaalt, naar dat wedstrijdelement in poëzie. Om enkele regels verder te constateren dat in haar eigen lichaam dan weer wel flink gevochten wordt: "Maar in en om mijn lijf / woedt strijd / het donker glanzend haar / heeft het al afgelegd / tegen het grijs, / wordt matter."
De dichter wordt ouder, en dus gaat het ook over herinneren en over de drang om vast te houden, een landschap waar je aan voorbij loopt, bijvoorbeeld, en dat uiteindelijk blijkt 'Hoe kieskeurig het onthouden' is. Al zijn er ook dingen die altijd blijven, in leven en in werk. De oorlog. De onderduik: hoe toen, in 1944, een naam, 'mijn echte naam', een 'gevaarlijk woord' was.
Herinneringen aan het nieuws over de man die in de VS vanuit een hotelkamer lukraak schoot op willekeurige festivalbezoekers, lijken doorgesijpeld in deze regels: "Ik dacht niet aan mijn moeder / toen ik de stengun plaatste / in het open raam." Een monoloog van de moordenaar waarin de man even weer zoon is.
De openheid van haar taal, met de onopvallende woorden, de natuurgetrouwe dialoogjes, de veelzeggende, niet afgemaakte zinnetjes ('Waar is - / O nee dat heb / hé daar / maar wacht -'), biedt ook plaats voor een soms pijnlijke humor. Nu en dan worden observaties niet meer dan een grapje, lijken de woorden net te makkelijk om een idee geplooid.
Maar vaker is Herzberg bedachtzaam. Geen vuist, maar twijfel. En ruimte.
"hopen / is een vorm van gekte / wanhoop ook".
De Harmonie; 48 blz. € 17,50.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.