Creation Lake : roman
Rachel Kushner
Rachel Kushner (Auteur), Lidwien Biekmann (Vertaler), Maaike Bijnsdorp (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij Atlas Contact, 2018 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : KUSH |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij Atlas Contact, 2018 |
VOLWASSENEN : ROMANS : KUSH |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij Atlas Contact, 2018 |
VOLWASSENEN : ROMANS : KUSH |
Persis Bekkering
2/ei/19 m
Vóór haar gevangenschap werkte Romy Hall als lapdanseres in Club Mars. Niet de beste stripclub in San Francisco, ook geen middelmatige: 'echt de slechtste en beruchtste, de smerigste tietentent die er bestaat'. Het was extreem, 'en in die zin grappig en bijzonder', voegt ze ook nog toe, alsof ze het over bungeejumpen heeft. Die vergelijking gaat op voor Romys hele levensstijl: aan de onderkant van de samenleving, maar in ultieme vrijheid. Tot ze wordt veroordeeld voor moord, de straf is twee keer levenslang. Ze wordt naar Stanville gestuurd, in de roman de allerergste vrouwengevangenis van de Verenigde Staten, en zal daar vermoedelijk nooit meer uitkomen. Duizenden vrouwen zitten hier voor zware misdaden opgesloten, en al die vrouwen bevechten elkaar.
Voor haar nieuwe roman Club Mars (originele titel The Mars Room) heeft de Amerikaanse Rachel Kushner zich grondig verdiept in het penitentiaire systeem. De auteur van het energieke De vlammenwerpers (2015), waarin de kunstwereld van New York in de jaren zeventig en het militant-linkse politieke milieu van Italië het decor waren, presenteert nu een schijnbaar eindeloze hoeveelheid verhalen en details uit de wereld van verslaafde hoeren, criminelen en hun bewakers. Op een of andere manier krijg je er geen genoeg van om dat allemaal te lezen, allereerst omdat het zo laconiek en humoristisch wordt geserveerd: 'Als je had gedoucht, had je in Club Mars al een streepje voor. Als er geen spelfouten in je tatoeages zaten, dan was je hot. Als je niet vijf of zes maanden zwanger was, dan was je de topmeid van de avond.' ('It-girl', staat er in het origineel voor 'topmeid', wat een beetje oubollig klinkt.)
Zelfs in de grootste troosteloosheid van de gevangenis, de isoleer- en dodencellen, vindt Kushner fascinerende microgeschiedenissen. Romy en haar celgenoot Sammy kunnen in de isoleercel via het luchtrooster praten met de onderbuurvrouw in de dodencel, de legendarische Betty LaFrance, die haar levensverhaal uit de doeken doet. Zij stuurt hun via de afvoerpijp van de wc spullen, zoals afschuwelijke zelfgestookte drank en een foto van zichzelf, waarop ze naakt onder een gigantische berg bankbiljetten ligt.
Maar Club Mars is even vaak schrijnend, soms zelfs hartverscheurend. Op de dag van aankomst in Stanville bevalt het tienermeisje Button van een baby, en niemand mag haar helpen. De bewakers behandelen haar als oud vuil. Het excuus bij dergelijke onmenselijke behandelingen is steeds: jij hebt ervoor gekozen een misdaad te begaan, had je maar voor je kind moeten kiezen.
Uit alles blijkt hoe overdadig en verstikkend het systeem van regels en formaliteiten is in de Amerikaanse gevangenis, en hoe die regels ervoor zorgen dat de gevangenen hun menselijkheid verliezen. Het verhaal wordt soms onderbroken door een opsomming van de absurde regels die er in de bezoekersruimte op bordjes hangen, of in de rechtszaal: 'Geen high fives.' 'Huilen dient tot een minimum beperkt te worden.'
Het is Kushner er duidelijk om te doen de onrechtvaardigheid en hypocrisie van het penitentiaire systeem aan te kaarten. Door te laten zien hoe de meeste gevangenen al bij hun geboorte verloren en kansarm waren, omdat ze in een wereld van misbruik en geweld opgroeiden. Dat de roman zich in het tijdperk-Bush afspeelt, is ook tekenend. 'Er waren grootschalige daden van geweld: de dood van tienduizenden Irakese burgers in één jaar door een misleidende oorlog van leugens en gekluns, een oorlog die misschien wel nooit zou ophouden, maar volgens de openbare aanklager waren de echte monsters tieners zoals Button Sanchez.'
Hier wordt de kritiek erg expliciet, en er zijn naarmate het slot nadert meer momenten waar Kushner met haar verontwaardiging de vertelling in de weg zit. Ze vertelt echter zo overtuigend, zo aangrijpend en duizelingwekkend, dat dat soort uitspraken helemaal niet nodig is om je van het onrecht te doordringen. Club Mars is een haarscherp portret van Amerika.
****
Vertaald uit het Engels door Lidwien Biekmann en Maaike Bijnsdorp. Atlas Contact; 368 pagina's; € 21,99.
Sam De Wilde
2/ei/15 m
RACHEL KUSHNER Club Mars
*****
Het probleem met lezen was dat het zo onophoudelijk was. Dan wist je je aandacht zo lang vast te houden tot je een hele alinea gelezen had, en dan kwam er gewoon nog één en bleven ze maar komen.' Het is één van Rachel Kushners eigen personages dat zich een weinig enthousiaste lezer toont, maar voor alle duidelijkheid: hij heeft het in bovenstaand citaat niet over de roman waarin hij figureert. Hoewel `Club Mars' hier en daar werd weggezet als tranerige literatuur zonder plot maar mét een boodschap, is de opvolger van Kushners bejubelde roman `De vlammenwerpers' een weergaloos werk waarin het blijven komen van de alinea's alleen maar kan worden toegejuicht. Dat Kushners derde geen plot zou hebben, zoals enkele Amerikaanse recensenten meenden vast te stellen, valt overigens nogal mee. Zijn de ideeën dan niet belangrijker dan het verhaal in dit boek over een vrouw die twee keer levenslang plus zes jaar vastzit in een Californische gevangenis?
Natuurlijk wel, maar wie een eenvoudig verhaaltje wil, moet maar ergens een plekje aan een gezellig kampvuur zoeken. Wie zich liever warmt aan de wild flakkerende vurigheid waarmee Kushner de literatuur bedrijft, moet zich zo snel mogelijk laten opsluiten met `Club Mars'. De titel verwijst naar de stripclub waarin hoofdpersonage Romy Leslie Hall haar boterham, en op goede avonden ook het beleg erop, verdiende als lapdanseres. Op het moment dat de lezer haar leert kennen, zit Romy echter op een transport naar de vrouwengevangenis van Stanville. Alleen al die veertig pagina's lange busrit is een kortverhaal waar andere schrijvers een arm (of laten we zeggen een been, de stakkers moeten tenslotte nog schrijven) veil voor zouden hebben. Kushner gebruikt het gevangenenvervoer niet alleen om nevenpersonages als de zwarte transgender Conan en de christelijke kindermoordenares Laura Lipp te introduceren. Ze duikt ook in het verleden van haar hoofdfiguur, evoceert het San Francisco van de jaren 80 en introduceert Romy's zoon Jackson, haar stalker Kurt Kennedy en haar minnaar Jimmy Darling. Andere personages, zoals de corrupte flik en parttimehuurmoordenaar Doc, krijgen hun eigen vertelperspectief en daar loopt het heel af en toe fout.
Hoe verder Kushner afdwaalt van het verhaal van haar antiheldin, hoe essayistischer en cultuurkritischer haar roman wordt. Daar is niks op tegen, maar technisch verloopt het niet altijd even vlekkeloos. Gevangenisleraar Gordon Hauser lijkt enkel te bestaan om gefilosofeer over essayist Henry David Thoreau en de terrorist Ted Kaczynski in de roman te smokkelen. En Romy lijkt bij momenten een stuk platvloerse white thrash, terwijl ze in andere passages de slimste en meest gecultiveerde lapdanseres uit de geschiedenis van het betaald billenschudden lijkt. Tegelijk is het net op de momenten dat de auteur de innerlijke logica van haar personages loslaat om uit te weiden over de `Solero-kleurige zonsondergangen' van Los Angeles en aforistische stellingen te poneren als `Gekken verliezen hun doortraptheid pas op het allerlaatst', dat je de literaire ambitie voelt waarmee Kushner het Amerikaanse gevangenissysteem onder de loep neemt. Want dat is `Club Mars' ook: een zich onbeschaamd in de traditie van schandaalwroeters als Upton Sinclair plaatsende aanklacht tegen een onmenselijk rechtsstelsel. Wat Sinclair aan het begin van de vorige eeuw met `The Jungle' betekende voor de werkomstandigheden in de vleesindustrie van Chicago, zou Kushner met `Club Mars' kunnen betekenen voor de al even lamentabele leefomstandigheden in de gevangenissen van the land of the free. Met haar beeldende taal en hartverscheurende frasen als `de elektrische treurigheid van felle plafondverlichting' bewijst de Amerikaanse romancière in ieder geval dat sociale betrokkenheid geen synoniem voor fletse literatuur hoeft te zijn. Deze roman schrijnt als een verse schaafwond.
Marnix Verplancke
i /un/20 j
Omdat Kurt Kennedy, aka Kennedy the Creep, haar maar bleef stalken, zelfs nadat ze naar een andere stad was verhuisd, sloeg Romy Hall hem met een breekijzer het hoofd in. Haar pro-Deoadvocaat was een dronkenlap die haar niet vertelde dat ze minder straf zou krijgen als ze de misdaad bekende, dus bleef ze halsstarrig volhouden dat Kurt het uitgelokt had, waarna ze twee keer levenslang kreeg. En zes jaar erbovenop omdat haar kleuter Jackson bij de daad aanwezig was en ze zijn leven in gevaar had gebracht. Daarom wordt ze naar Stanville gebracht, een stadje dat zijn identiteit te danken heeft aan zijn gevangenis waar 3000 vrouwen zitten.
Rachel Kushners Club Mars is het schrijnende relaas van achterstelling, armoede, kansloosheid, seksueel geweld en heel veel wanhoop die in druggebruik uitmondt, en hoe dat van generatie op generatie doorgegeven wordt. Typerend is bijvoorbeeld het levensverhaal van Sammy, die ook in Stanville zit. Haar misdaad was dat ze als kind in bed plaste, om warm te blijven in de ijskoude trailer van haar moeder die alle geld opdeed aan drugs. Een buurvrouw zag de uitslag van de urine op Sammy’s benen, schakelde de sociale dienst in en het meisje werd in een instelling geplaatst. Op haar twaalfde kwam ze vrij en ging ze tippelen voor haar moeder. Verslaving, misdaad en gevangenis volgden, en het hopeloze draaideursysteem: ‘Ze wist dat haar vrijlating nooit een definitief vertrek was, meer een soort vakantie.’
Romy Hall, genoemd naar Romy Schneider, komt uit een gelijkaardig milieu. Ze groeide op in een achterbuurt van San Francisco, waar meisjes op straat verkracht werden en wanneer ze naar de politie gingen die het nog een keertje overdeed. Ze was een tijdje callgirl voor ze het leven als lapdancer in Club Mars verkoos, een verlopen tent waar je een streepje voor had als je gedoucht had en er geen spelfouten in je tatoeages stonden. Daar was Kurt op haar gevallen en hij had haar niet meer losgelaten.
In Stanville lopen een aantal mensen in en weer uit het leven van Romy, onder wie Gordon, een wat zonderlinge lesgever in de gevangenis. ‘Hoeveel is vier plus drie?’ is het eerste wat hij tegen haar zegt, waarop zij: ‘Zit je me nou te fucken?’ In contrast met zijn gesloten werkomgeving woont Gordon in de complete vrijheid, in een blokhut in het bos. Een vriend vergelijkt hem met de Unabomber, van wie Kushner een aantal dagboekfragmenten overnam. Haar roman krijgt er een hoog onheilspellend Don DeLillo-gehalte door. Net als door de lijstjes die ze opneemt: wat bezoekers aan de gevangenis wel en niet mogen dragen of doen en welke beroepen de gevangenen hadden voor hun arrestatie, wat nogal vaak ‘recycler’ is, een eufemisme voor blikjes en flesjes oprapen uit de goot.
Club Mars krijgt wel eens het verwijt geen echte plot te hebben. Natuurlijk is die er wel – dit boek gaat over de psychische verandering die Romy in de gevangenis ondergaat – maar het is geen rechtlijnige. Hij is verbrokkeld, focust nu eens op die en dan weer op een ander en blijft steeds onvoorspelbaar en fris. Maar volgt het leven in de gevangenis een rechtlijnige plot? We dachten het niet. In de woorden van Romy’s bipolaire celmaatje Laura Lipp: ‘In de gevangenis weet je tenminste wat er gaat gebeuren. Nou ja, je weet het niet écht natuurlijk. Het is onvoorspelbaar. Maar wel op een saaie manier. Niet alsof er iets tragisch of verschrikkelijks kan gebeuren. Nou ja, dat kan natuurlijk wel. Tuurlijk wel. Maar in de gevangenis kun je niet alles kwijtraken, want je bent alles al kwijt.’
****
Atlas Contact (oorspronkelijke titel: The Mars Room), 366 blz., € 21,99.
Drs. Catharina B.E. de Koster-Schneider
De 27-jarige Romy verdient voor haarzelf en haar 5-jarige zoontje Jackson de kost als stripteasedanseres in een louche club in San Francisco. Als een klant haar gaat stalken, gaat het helemaal mis. Met tweemaal levenslang en zes jaar en een eerste kans op strafvermindering als ze 65 is, moet Romy in de gevangenis zien te overleven. Haar zoontje wordt haar afgenomen. Alles lijkt hopeloos. In deze inderdaad hartverscheurende, onvergetelijke en buitengewoon goed vertaalde roman laat de auteur zien hoe mensen in de lagere klassen en aan de onderkant van de Amerikaanse samenleving in de problemen raken en afglijden in de criminaliteit. Kushner zet vraagtekens bij de uitwassen van de klassenjustitie, de buitenproportionele strafmaat van het Amerikaanse rechtssysteem en het onveilige, gewelddadige en uitzichtloze gevangenisleven. Dit stelt ze tegenover het ideaal van de vrije Amerikaanse samenleving. Borduurt voort op het in de Amerikaanse literatuur aloude contrast tussen onbedorven natuur en de verdorven maatschappij. Krijgt iedere Amerikaan wel de kans iets van zijn leven te maken? Vol symboliek en prangende levensvragen. De auteur (1968) werd internationaal bekend met haar tweede roman 'De vlammenwerpers'* (2013). Shortlist Man Booker Prize 2018.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.We collect and process your data on this site to better understand how it is used. You can give your consent to all or selected purposes, or you can decline them all. For more information, see our privacy policy.