De waarheden van mijn moeder
Vigdis Hjorth
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Uitgeleend
|
Ambo|Anthos, © 2018 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : HJOR |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Ambo|Anthos, © 2018 |
VOLWASSENEN : ROMANS : HJOR |
Drs. A. van Dijk
De eerste in het Nederlands vertaalde roman van de succesvolle Noorse schrijfster. Een bejaard echtpaar met vier kinderen heeft een testament laten opstellen. Ooit hadden ze beloofd de erfenis gelijk over de vier te verdelen. De twee jongste dochters, Astrid en Åse, hebben een goede band met de ouders. De oudste dochter Bergljot en haar broer Bård hebben al jaren geleden het contact met hen verbroken. De redenen daarvoor worden langzamerhand duidelijk in het boek. Bergljot en Bård protesteren als ze horen dat Astrid en Åse de twee zomerhuizen erven tegen een te lage taxatiewaarde, een bedrag dat zij in geld uitgekeerd zouden krijgen. Tijdens de onenigheden overlijdt de vader. De ruzie gaat niet over geld, maar over erkenning. Bergljot en Bård voelen zich niet gezien. Het ik-perspectief is van Bergljot. Ze kauwt op en herkauwt vroegere en actuele gebeurtenissen. Slepende gedachten, herhalingen steeds weer een beetje anders, herkenbare worstelingen. Veel van de genoemde namen van personen, cafés en culturele gebeurtenissen kloppen met de werkelijkheid en zijn te googelen. De roman was genomineerd voor de Nordic Council Literature Prize 2017.
Sofie Messeman
2/ei/12 m
Mag een schrijfster haar familiegeschiedenis tot in het kleinste, meest onaangename detail prijsgeven in een roman? Gooit ze daarmee haar familieleden niet op een stuitende manier te grabbel voor de hele wereld? Of is het net het recht van de auteur om alles 'tot literatuur te maken'? Vigdis Hjorth deed met haar roman 'Zomerhuis' de discussie in Noorwegen weer in alle hevigheid opflakkeren.
Het genre van de sterk autobiografische roman zorgde in Noorwegen al voor onbehagen toen Karl Ove Knausgård uitpakte met zijn 3000 bladzijden tellende romancyclus 'Mijn strijd', waarin hij onder meer het alcoholisme van zijn vader pijnlijk gedetailleerd in beeld bracht. Zijn familieleden voelden zich te kijk gezet. Maar tegelijk: wat vermag je tegen fictie?
Met de publicatie van 'Zomerhuis' van Vigdis Hjorth is het debat over de oorbaarheid van ontluisterende autobiografische fictie weer in alle hevigheid losgebarsten. In de roman beschuldigt de hoofdpersoon haar vader van incest, terwijl haar moeder wordt neergezet als iemand die haar kind niet heeft beschermd, en haar zussen als mensen die de waarheid niet onder ogen willen zien.
Nadat via krantenartikelen was uitgelekt dat de weergave van de begrafenis van de vader 'echt was', en dat ook sommige private e-mails letterlijk in het boek zouden zijn afgedrukt, was het hek van de dam. Het werd nog heftiger toen Helga Hjorth, zus van de schrijfster, op haar beurt uitpakte met een roman over de eigen familie ('Vrije wil') en de twee zussen via interviews in kranten onderling strijd leverden. Allebei beweerden ze niets te herkennen in het familieverhaal van de ander.
Maar laat dat nu net de kern van 'Zomerhuis' zijn: het feit dat de gezinsleden heel andere versies hebben van de gebeurtenissen die in het gezin zijn voorgevallen.
'Zomerhuis' opent met een erfeniskwestie. De ouders van Bergljot, Bård, Astrid en Åsa hebben besloten hun twee zomerhuizen na te laten aan de jongste dochters Astrid en Åsa. Tegelijk herhalen ze telkens weer dat ze hun vier kinderen gelijk willen behandelen. En zoals dat wel vaker gaat met erfenissen, maakt de kwestie lang vergeten emoties los. Bård is de eerste die woedend wordt. Hij belt Bergljot, die - net als de schrijfster zelf - al dertig jaar geen contact meer heeft met de familie en poogt haar op zijn hand te krijgen. En hoewel ze aanvankelijk niets met de zaak te maken wil hebben, raakt Bergljot er steeds meer in verstrikt. Een en ander wordt nog urgenter wanneer de vader plots sterft.
Hjorth trekt de lezer langzaam in het verhaal, met telefoontjes over en weer, woedende mails en pogingen tot verzoening. Omdat het allemaal herkenbaar is, maar toch vreemd blijft, wil de lezer absoluut weten hoe het verder gaat. Blijkt dat Bergljot op prille leeftijd door haar vader is misbruikt, al komen we nooit te weten wat er 'echt' heeft plaatsgevonden. Wist de moeder het?
Heeft ze dan gezwegen omdat ze besefte dat erkenning van het verhaal haar eigen leven zou verwoesten? De zussen op hun beurt negeren het verhaal en willen 'gewoon verder gaan'. Maar dat is onmogelijk voor Bergljot. En zo komt de hele familie telkens weer in een patstelling terecht. Moeder en de jongste zussen willen 'normaal doen', Bergljot wil dat niet: er is voor haar 'niets normaals' aan de familiegeschiedenis.
De afwezigheid van wederzijdse erkenning vormt de essentie van het verhaal. Daarnaast geeft de oudste dochter ook wel blijk van empathie, bijvoorbeeld als ze zich inbeeldt hoe moeilijk het leven voor haar moeder en - zelfs! - voor haar vader moet zijn geweest. Ze onderzoekt haar eigen beweegredenen, die niet altijd even fraai uitvallen. Al die nuances maken het boek zonder meer interessant. Dat de roman bovendien niet eindigt met een katharsis, klopt helemaal met de thematiek. Want de schrijfster toont in 'Zomerhuis' indringend hoezeer mensen uit een ontwricht gezin heen en weer worden geslingerd tussen loyaliteit en woede, zonder dat er ooit een definitieve verzoening of zelfs definitieve breuk kan komen.
Daar staat tegenover dat er onvermijdelijk veel herhalingen in het boek zitten: de uiting van woede in telkens andere, maar in wezen telkens dezelfde scènes. Misschien zijn die herhalingen wel de achilleshiel van autobiografisch proza: de gedetailleerde beschrijvingen van 'het eigen leven' dreigen oeverloos te worden.
Vert. Neeltje Wiersma Ambo/Anthos; 316 blz. € 19,90
oordeel
Spannend gezinsepos, met misbruik en herhaalde woede.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.