Zomerhuis
Vigdis Hjorth
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Ambo|Anthos, copyright 2023 |
VERDIEPING 3 : NIEUW DUIZENDZINNEN : HJOR |
Sofie Messeman
ru/eb/03 f
De Noorse Vigdis Hjorth heeft tientallen romans geschreven, maar echt bekend werd ze met Zomerhuis uit 2016, haar enige roman die in het Nederlands is vertaald. Dat deels autobiografische boek leidde in Noorwegen tot een ware mediastorm. Haar familie nam het niet dat Hjorth hen zo herkenbaar en negatief had opgevoerd, al heeft de schrijfster zelf altijd volgehouden dat haar boek fictie is. Het ging zover dat de zus van de schrijfster, Helga, een eigen roman publiceerde als weerwoord.
In haar nieuwe roman, De waarheden van mijn moeder, gaat Hjorth op het ingeslagen pad verder. Ook dit keer verkent ze moeilijke familierelaties, naast het gegeven dat er binnen een familie meerdere versies van het gemeenschappelijke verleden bestaan.
Johanna is na een verblijf van dertig jaar in Amerika terug in Oslo om er een tentoonstelling van haar schilderijen te organiseren. Terug thuis na al die jaren vraagt ze zich af hoe het met haar moeder gaat, met wie ze gebrouilleerd is. Dertig jaar geleden heeft Johanna haar studie rechten opgegeven, is halsoverkop gescheiden en in het voetspoor van een nieuwe liefde naar Amerika getrokken om zich daar aan de schilderkunst te wijden. Ondertussen heeft ze een zoon en een carrière, maar de band met haar familie blijft sterk verstoord.
Jaren geleden heeft Johanna het kunstwerk Moeder en kind tentoongesteld in Oslo. Op dat schilderij stonden een moeder en een kind afgebeeld, allebei verweesd in een hoek in zichzelf gekeerd.
Dat kon zomaar gelezen worden als zou de moeder in kwestie 'een slechte moeder' zijn. Vreselijk vond de familie. Heeft Johanna daarmee niet haar eigen moeder gecompromitteerd voor de hele goegemeente? En waarom is Johanna niet naar de begrafenis van haar vader gekomen? Het zijn twee misstappen die haar moeder en haar zus Ruth haar oneindig kwalijk nemen. Het al jaren beperkte, zakelijke contact is nu helemaal verbroken. In Oslo wordt Johanna overvallen door een groot verlangen om haar moeder te zien en om te weten hoe ze leeft. Toch stuiten al haar pogingen om contact te zoeken op een hoge muur van afwijzing.
Obsessie
Die pogingen zijn niet de minste. Eigenlijk hangt Hjorth haar hele roman op aan Johanna's groeiende obsessie met haar moeder. Dat klinkt vreemd en dat is het ook, maar tegelijk is het uiterst geloofwaardig. Afgesneden van elk contact, kan Johanna niet anders dan haar moeder verbeelden: 'Mam, ik verzin je bij elkaar met woorden'.
De ik-persoon gaat ver in de verkenning van het verlies van de intimi uit haar jeugdjaren. Ook durft ze ver te gaan in haar fantasieën over de mensen die niet langer tot haar leven behoren: ze stelt zich voor dat haar moeder en zus een pact hebben om over haar te zwijgen, dat Ruth haar moeder aanraadt om niet op te nemen als de verloren dochter belt, dat Ruth en haar moeder gezellig samen eten en port drinken. Allemaal erg irrationeel, maar Johanna kan het niet laten.
Het blijft niet bij verbeelding. Johanna ontdekt waar haar moeder woont en gaat bij haar huis op de uitkijk staan. En het gaat van kwaad tot erger: ze gaat in haar moeders tuin onder de struiken zitten om haar te bespioneren, achtervolgt haar naar het kerkhof en doorzoekt haar afval. Uiteindelijk gaat ze zelfs ronddwalen in de trappenhal van haar moeders appartement. Tussendoor belt ze haar moeder, maar die neemt nooit op.
De steeds gewaagdere tochten naar het huis van de moeder lijken misschien niet meteen spannende literatuur op te leveren. Toch is deze roman wel degelijk erg meeslepend. Gaandeweg komen er meer herinneringen naar boven en ontstaat een pijnlijke schets van de gezinssituatie. Zoals de scène waarin Johanna haar grootmoeder tekent als feeks en de vader de tekening verscheurt. Haar moeder moedigde Johanna ooit aan om te tekenen, zo blijkt. Gaandeweg doofde die aansporing uit en nam de moeder de waarheden van de vader over: sociale conventies vóór alles. 'Een machteloze wanhoop uit mijn jeugd overspoelt me bij het contrast tussen haar overduidelijke lijden en hoe ze doet alsof er niets aan de hand is.'
Verweerschrift
De passages waarin Hjorth uitweidt over de vrijheid van de kunstenaar om scènes uit het echte leven te plukken, zoals Johanna in haar schilderij - of Hjorth zelf in Zomerhuis - zijn minder meeslepend omdat ze te veel als een verweerschrift klinken. Maar voorts is De waarheden van mijn moeder een gedurfde roman over de emoties die oplaaien in familierelaties. De buitengesloten ik-figuur is erg eerlijk in het verkennen van emoties die taboe zijn, zelfs voor zichzelf, getuige de vele vraagtekens die ze bij haar eigen gedrag zet: de obsessie met de moeder met wie ze geen relatie meer heeft, het verwoorden van het verlangen naar haar moeder ondanks de breuk. Het explosieve thema wordt ingetoomd door de toon. Die is - gelukkig - niet stellig of drammerig, maar eerder vragend, twijfelend en ingetogen. Dat maakt deze roman des te overtuigender.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.