Elizabeth Costello
J.M. Coetzee
J.M. Coetzee (Auteur), Wil Hansen (Vertaler), Gerbrand Bakker (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Cossee, [2018] |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : COET |
Frederick Vandromme
ua/an/09 j
Uitgeverij Cossee uit Amsterdam brengt vijftien jaar boeken uit en viert dat met een Broekzakbibliotheek. Drie dunne boekjes met kortverhalen van de grootste kleppers van het huis, die komt-ie! nooit eerder in het Nederlands werden vertaald. Geen geschenk ze komen het niet gratis in uw zakken duwen maar wel een fraaie geste. Het gaat namelijk om kleingoed van J.M. Coetzee, Jane Gardam en David Grossman drie topschrijvers, drie continenten, drie volslagen verschillende schrijftradities en samen goed voor naar schatting 93% van alle literaire prijzen en er komt niet elke dag oud goud uit de lucht gevallen. Noblesse oblige, en dus beginnen we met J.M. Coetzee. De Zuid-Afrikaan won de Nobelprijs en twee Man Bookers, en die staan op zijn schouw netjes naast de titel die Humo en een panel van veertig Nederlandstalige schrijvers hem in 2015 gaven: Grootste Schrijver van Deze Tijd. Maar de Grootste levert meteen de poverste oogst op: drie microverhalen, waarvan twee helaas wat teleurstellend. `Een huis in Spanje' is een vingeroefening, een vluchtige mijmering over een pruttelaar en zijn relatie met vastgoed: ik herken er Coetzee in, maar toch vooral de contouren en de tics nerveux. `Hij en zijn man' onderzoekt wat er van de mens Robinson Crusoe is geworden wanneer hij, weg van zijn eiland, in de bewoonde wereld probeert te aarden. Geinige premisse die gulle, warm aanzwellende volzinnen ten spijt alweer niet kan beklijven. Online vat één Coetzee-fan de twee verhalen kernachtig samen met: `a bit shit'. Het titelverhaal intrigeert gelukkig wél: `Nietverloren' is een poëtische verkenning van zijn relatie met de Karoo, de halfwoestijn waar Coetzee, die al jaren in Australië woont, nog diepe wortels heeft.
Nee, dan plukte de bloemlezer raker bij Jane Gardam, op haar 89ste de Great Old van de Britse naoorlogse literatuur. Haar broekzakboekje bevat twee mooie, statige verhalen. `De mensen van Privilege Hill' komt uit een collectie die in 2007 meedong naar de National Short Story Award. Sir Edward Feathers, een stokoude ex-rechter en geliefd Gardam-personage, figureert in een slimme, smakelijk vertelde sketch over een sociale nachtmerrie: wanneer op een lunchfeestje de beloofde eregast niet opdaagt, gaat het gezelschap aan de geestelijke gezondheid van de gastvrouw twijfelen. Minder dan veertig pagina's, goed voor drie lachstuipen: not miss! In Gardams `De geheime brieven' (oorspronkelijk: `The Sidmouth Letters') is Shorty Shenfold een beruchte literaire wetenschapper die een lot ongeopende brieven van Jane Austen aan een onbekende minnaar op het spoor komt en de scoop van het jaar ruikt. Flinterdunne premisse, maar Gardam kan er mooi uitgeronde personages in kwijt, een fijngeborstelde ode aan Austen én oorspronkelijk gepubliceerd in 1980, maar aanstekelijk actueel een (beschaafd) vlammend hekelschrift aan de moderne tijd en zijn stuitende gebrek aan sense and sensibility. De twee Gardamverhalen zijn van de double-breasted pakken tot de thee met Christmas pudding-smaak Britser dan the Queen's knickers, en twee keer a damn good read. Het overkoepelende thema van alle verhalen tot dusver: nostalgie, een knagend gevoel van vergankelijkheid, het besef nergens thuis te horen het minst van al in de tegenwoordige tijd. Alsof Cossee zich, amper vijftien, al opmaakt voor de midlifecrisis. De algehele toon kleurt wel mooi bij het weer buiten. Ook David Grossman duikt droefgeestig het grauwe verleden in. In `Nacht in Jeruzalem' liggen de jongeren Ora, Avram en Ilan verzwakt, ziek, misselijk, ijlend in isolement in een ziekenhuis in Jeruzalem. Wanneer plots door `de brallerige verklaringen van de vervloekte Nasser en de snode plannen van kabouter Hoessie' de Zesdaagse Oorlog losbrandt, worden ze overvallen door de vrees dat de buitenwereld hen vergeten is. Op een eiland van bedpannen komen ze nader tot elkaar, en hun afspraakjes worden afwisselend met humor en tederheid op papier gezet. De auteur beperkt zich grotendeels tot dialogen, maar puurt daar een literaire pralinedoos met verhalen-in-verhalen uit. Grossman haalt hier veruit het meeste uit de hem toebedeelde vierkante centimeter. Als het u bekend voorkomt: `Nacht in Jeruzalem' is een meer dan rijkelijk aangedikte versie van het eerste hoofdstuk van Grossmans `Een vrouw op de vlucht voor een bericht'. Die eveneens succulente roman heeft u al gelezen, maar `Nacht' is toch een bloedmooie, essentiële aanvulling voor uw bibliotheek. Twee keutels, enkele opgeviste parels én een ongeslepen diamant: wij zijn na een verjaardag weleens met kariger gevulde handen achtergebleven.
J.M. COETZEE Nietverloren
**()**
JANE GARDAM De geheime brieven
*****
DAVID GROSSMAN Nacht in Jeruzalem
****()
Roderik Six
ru/eb/21 f
Wanneer ik J.M. Coetzee lees, moet ik vaak aan Travis Bickle uit Taxi Driver denken: ‘Loneliness has followed me my whole life. Everywhere. In bars, in cars, sidewalks, stores, everywhere. There’s no escape. I’m God’s lonely man.’ Niet zelden zijn Coetzees hoofdpersonages blanke middenklassers die zich ontheemd voelen, geboren in de verkeerde tijd, het verkeerde land, gegriefd door een maatschappij die hen uitgespuwd heeft. Koppige piekeraars ook, die nog een laatste poging tot verzet plegen, meestal tevergeefs.
Net zo is het in het openingsverhaal van deze bundel. In Een huis in Spanje koopt een schrijver na twee mislukte huwelijken een vervallen woonst in Catalonië. Niet aan de kust – daar heeft hij het geld niet voor – maar in een dorpje dat hem niet meteen met open armen ontvangt. Hij wéét dat hij opgelicht wordt bij de bakker en de fruitboer, hij wéét dat hij beter een lokale klusjesman zou inhuren om het huis op te knappen, maar hij wil ontsnappen aan het cliché van de rijke wereldburger die in een verpauperd land neerstrijkt en grote sier maakt met een pied-à-terre. Tot een openlijk conflict komt het niet – daar is Coetzee te subtiel voor – maar wie tussen de regels leest, beseft dat dit het laatste huis, het laatste huwelijk zal zijn. Hoewel Coetzees verhalen amper over een spanningsboog beschikken en eerder aandoen als essayistische mijmeringen, voel je als lezer toch telkens het wurgkoord dat met elke regel strakker wordt aangetrokken.
In Nietverloren – hoe ironisch kan een titel zijn als je over zoekende zielen schrijft? – haalt Coetzee, of toch zijn verteller, nog eens uit naar zijn voormalige vaderland Zuid-Afrika. Dit verhaal begint bij een lieflijke feeënkring en een ode aan het boerenleven in de Karoo, en eindigt in een pijnlijke scheldpartij aan het adres van zijn landgenoten. Zuid-Afrika is een pretpark voor buitenlanders geworden, een toeristische trekpleister voor dikbuikige Duitsers die hun mannelijkheid willen bewijzen door een tamme koedoe af te knallen. Vervang de Landrover in de savanne door een yellow cab in het grimmige New York en de tirade had zo uit de mond van Travis Bickle kunnen komen.
De laatste jaren was Coetzee me een beetje kwijtgeraakt. Vooral zijn twee Jezus-romans eindigden te vaak in esoterisch geneuzel maar deze drie verhalen – in het middelste verhaal, Hij en zijn man , keert hij terug naar zijn eigenzinnige Robinson Crusoe-bewerking Foe – tonen opnieuw tot wat de grootmeester in staat is.
****
Cossee (oorspronkelijke titel: Three Stories), 96 blz., € 5,95.
C.C. Oliemans
Een bundel in de Broekzakbibliotheek-reeks van uitgeverij Cossee, kleine uitgaves in pocketboek-formaat. Dit deel van 74 bladzijden bevat drie verhalen van de Zuid-Afrikaanse auteur J.M. Coetzee (1940, Nobelprijs voor de Literatuur 2003). Het verbindende thema is de manier waarop mensen naar hun eigen omgeving kijken, of dat nu de vier muren van hun fysieke huis zijn of het leven waarin ze zich bevinden. Een man die zichzelf als uiterst nuchter beschouwt, merkt tot zijn verbazing dat hij bijna liefde gaat voelen voor zijn tweede huis in Catalonië. Daniel Defoe brengt zijn dagen na het succes van zijn 'Robinson Crusoe' door met terug te verlangen naar de stilte en de eenzaamheid van zijn verblijf op het eiland dat hij met zijn 'Man Vrijdag' deelde. Een Zuid-Afrikaanse man ontdekt verbitterd dat de boerderij van zijn grootouders waar hij als kind zo gelukkig was nu een soort modelfarm voor toeristen is geworden. Kernachtige verhalen waarin de schrijver knap in het bewustzijn van zijn personages doordringt en begrip voor hun perspectief kweekt. Goed vertaald.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.