De republiek
Joost de Vries
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Prometheus, 2017 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : DEVR |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Prometheus, 2017 |
VOLWASSENEN : ROMANS : DEVR |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Prometheus, 2017 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 9792 |
Peter Jacobs
ob/kt/27 o
In Oude meesters, zijn derde roman, spiegelt de Gouden Boekenuilwinnaar Joost de Vries (34) de verhalen van twee broers. Edmund van Zeeland is een prille dertiger die met zijn bijdrage tot de creatie van een app voldoende geld heeft verdiend voor de rest van zijn leven. Hij is 'de perfecte man - voor de vorige eeuw'. Hij zou het liefst in de negentiende eeuw geboren zijn, en leeft van geschiedenis en geschiedenisjes, hij is van de strekking 'kleine oorzaken, grote gevolgen'. Hij strooit kwistig met weetjes, zwelgt in een geleend geheugen, maar heeft niets omhanden. Brengt een rolletje in harnas in een internationale kostuumserie weer spanning en zin in zijn leven? Of die eeuwig uitgestelde vaste column in het nieuwe katern van de krant?
Edmunds oudere broer Sieger is van dezelfde generatie, nota bene ook De Vries' generatie. Hij werkt bij de krant waarvoor Edmund als columnist is gevraagd. Sieger is een eigengereid reporter en geraakt na de dood van zijn collega en 'oude meester' H.W. Verdelius verwikkeld in diens onfrisse verleden. Een bomaanslag die hem tot in Oekraïne katapulteert en een koerswijziging in zijn krant doen zijn leven kantelen. Kan hij de grote scoop binnenhalen?
Eigenlijk zijn de Van Zeelands ouwige jongens, hooghartig en zelfingenomen, nutteloos en anachronistisch. Hun nostalgie is een doodlopende piste. 'Het heden was een klus want het heden was nu, mouwen moesten nu opgerold worden, handen nu vuilgemaakt, het heden kon niet langer wachten', beseft Edmund. Ze omringen zich met vrouwen die ze moeilijk doorgronden. Hun verhalen kruisen elkaar, zonder elkaar echt te raken. Het dichtst bij elkaar komen ze door Sarie, de vrouw van wie Sieger vervreemd is en met wie Edmund een bijzondere band smeedt.
IQ-quiz
De Vries vertelt het onwaarschijnlijke verhaal met vaart en bravoure, met snelle decorwisselingen - Malta, Berlijn, Cádiz, Donetsk, Amsterdam, Cuba... Er hangt een thrillerachtige spanning en een zweem van romance over Oude meesters, maar alleen daarvoor lees je de roman niet uit. Je wordt vooral betoverd door De Vries' soepele stijl, een trefzeker spervuur van vergelijkingen, ironie en droge humor en subtiele tot hilarische verwijzingen naar de geschiedenis, de literatuur, de kunst - een soort IQ-quiz gekoppeld aan een Koningin Elisabethwedstrijd van schoonschrijverij. Shakespeare, Elsschot, Conrad, Dickens, Cummings, de Grote Russische roman die voor de gelegenheid herdoopt is tot Tekst en uitleg, het houdt niet op. Zoals Joost de Vries in zijn boek gretig citeert, parodieert en refereert, zo is Oude meesters op zijn beurt ook een rijke bron voor citatenboeren. Je hebt de neiging om op elke bladzijde wel wat te onderstrepen. 'Zijn grote handen meanderden voor hem als hij sprak, alsof hij de kalme wals van zijn eigen betoog dirigeerde.' Haar dat 'shampooreclamewaardig' is. 'Je ziet eruit als een depressieve huurmoordenaar. Uit zo'n humeurige Franse film die je niet uit wilt kijken.'
Oude meesters huppelt moeiteloos van de antieke oudheid naar de zwartepietenkwestie. De Vries behoudt ondertussen de absolute controle over de intrige. Het is een razend actueel verhaal van het tijdperk van terrorisme en smartphones, waar we niet zonder Google Maps kunnen en waar de man-vrouwverhoudingen op scherp staan. Was de affaire-Weinstein begin dit jaar losgebarsten en de hashtag #metoo tijdig gelanceerd, dan had De Vries ze ongetwijfeld verwerkt in een conversatie tussen zijn personages. Netflix kreeg ook een plaats, en Nike swooshes en hedgefondsen naast Zurbarán en 'Denkend aan Holland'.
De Vries schuwt de clichés niet, en scheert soms langs de meligheid, maar lichtvoetig en slim blijft hij altijd.
Waarover gaat dit boek, vraag je je onder het lezen weleens af, als tot slot ook nog eens prinses Beatrix opduikt. Oude meesters is alvast een demasqué van de pers - De Vries is als redacteur van De Groene Amsterdammer natuurlijk een goedgeplaatste getuige om een satire te schrijven over de mores van de pers.
Is dit het Groot Urgent Boek, zo eentje waarvan de werkeloze Edmund van zichzelf vindt dat hij het zou moeten schrijven? Neen, daarvoor is het einde misschien te veel een anticlimax en is het geheel te tongue in cheek, iets te glad, iets te highbrow. Maar mij deert dat niet. Oude meesters is een puur genot.
Prometheus, 304 blz., 19,99 €.
Bo Van Houwelingen
ob/kt/21 o
Nostalgie heerst. Met een sigaar in de ene hand en een glas ambachtelijk gestookte whisky in de andere verzuchten dat je in de verkeerde tijd geboren bent is heel salonfähig. Tegelijkertijd volgt iedereen mindfulnesscursussen om te leren leven in het nu. Het is een paradox waaronder vooral dertigers gebukt gaan en dus een prima thema voor Joost de Vries (1983), die graag zijn eigen generatie duidt. In zijn derde roman, Oude meesters, voert hij de gebroeders Van Zeeland op, die er nog niet helemaal van doordrongen zijn dat de 21ste eeuw begonnen is, dat vrouwen niet zitten te wachten op quasi-intellectuele monologen en dat ontzag voor De Westerse Beschaving niet meer vanzelfsprekend is.
De dandy Edmund heeft genoeg geld om zichzelf de illusie te kopen te leven in het prachtigs dat het verleden te bieden heeft: een grachtenpand, een cruise langs de grote steden van weleer en een rolletje in een internationale tv-serie waarin hij op een Columbus-achtig schip mag varen én een harnas aan mag. Zijn oudere broer Sieger, een journalist, trekt op zoek naar een grote scoop zonder enige kennis of voorbereiding het grimmige Oekraïne in. Hoogmoedig gaat hij ervan uit dat hij als westerse, blanke man toch niets te vrezen heeft.
Aan De Vries de schone taak te prikken in de opgeblazen ego's van de broers, hun bubbel van kortzichtigheid te laten barsten. Dat doet hij met zwier. Hij laat de jongens schitteren van eloquentie en geestige schranderheid, ze krijgen geweldige kansen in de schoot geworpen en hij gunt ze waanzinnige avonturen, compleet met een filmster en een beruchte Russische politicus. Maar bij elke stap die ze zetten wordt het de lezer duidelijker: de gebroeders Van Zeeland leiden een irrelevant leven. Ze presteren niets wezenlijks, nemen geen verantwoordelijkheid en kiezen met hun hang naar vervlogen tijden voor de weg van de minste weerstand. 'Om je aan het verleden te binden hoefde je niets anders te doen dan achterom kijken, een hoofdbeweging, maar om je aan de toekomst te committeren moest je eerst het heden erbij nemen. (...) Het heden was een klus want het heden was nu, mouwen moesten nu opgerold worden, handen nu vuilgemaakt, het heden kon niet langer wachten', zo mijmert Edmund tijdens een zeldzame vlaag van inzicht. Om direct daarna zichzelf toe te spreken: 'Ik bedoel, I don't know, man, doe niet zo moeilijk, doe niet zo abstract.'
Verteller De Vries zelf doet niet onder voor de mannetjes Van Zeeland. Zelfgenoegzaam strooit hij met citaten (Hallo, Isaiah Berlin, Philip Larkin, Charles Dickens) en hangt tegelijkertijd de joviale pik uit met zijn verwijzingen naar de moderne cultuur (Hé daar, Game of Thrones, Jason Bourne, Bryan Adams). Het grote verschil is dat De Vries wél wat presteert: hij toont zich meester over zijn verhaal, waarin hij moeiteloos heen en weer fladdert tussen Edmund en Sieger, Cuba en Oekraïne, een filmset en een krantenredactie. Ondertussen ontrolt hij een tamelijk complexe verhaallijn zonder dat het verwarrend of uitleggerig wordt.
In zijn vrolijke vlucht scheert De Vries aan het eind van het boek iets te snel langs zijn eigen opgezette boompjes. De broederrivaliteit (er is sprake van slaafsheid, wrok en 'een bloederig, bijtend wondje') wordt iets te makkelijk afgedaan met een vergoelijkend gesprekje. Van de vaak aangestipte emancipatiekwestie wordt uiteindelijk een grap gemaakt door prinses Beatrix in zichzelf te laten mopperen over mansplaining. Misschien dat De Vries die subthema's wat afraffelt omdat hij dóór wil. Door, om zijn punt te maken aan de lezer (en aan zijn eigen generatie): hoe lastig ook, hup, mouwen oprollen en het heden in. Snel een beetje.
****
Prometheus; 304 pagina's; € 19,99.
Els Willems
Erudiete roman waarin de broers Edmund en Sieger van Zeeland een haat-liefde verhouding met elkaar hebben. Als hun moeder aan Edmund vraagt om Sieger op te zoeken op het eiland Malta wordt hij verliefd op Siegers Zuid-Afrikaanse vrouw, die van hem vervreemd is. Edmund reist haar achterna en krijgt en passant een rolletje in de tv-serie waar ze voor werkt als kostuumontwerpster. Journalist Sieger is jaloers op zijn succesvolle broer die rijk is geworden door de verkoop van een app. Hij maakt ongewild een bomaanslag in Berlijn mee op de Oekraïense politicus Borisov. Dan blijkt een overleden collega van Sieger, Willem Verdelius, iets met de aanslag te maken te hebben. Deze roman blijft boeien tot het eind door gedetailleerd en verrassend proza. Er vallen om de haverklap cultuur- en literatuurgebonden namen, wat voor een ontwikkelde lezer geen probleem hoeft te zijn. Het is een knappe mix tussen een thriller, romance en satire. De auteur (1983) debuteerde met 'Clausewitz' en kreeg voor zijn tweede roman 'De republiek'* de Gouden Boekenuil 2014.
Rob Schouten
ob/kt/21 o
'Oude meesters', de derde roman van Joost de Vries (1983), doet me sterk denken aan het zojuist vertaalde 'Machten der duisternis' ('Earthly Powers') van de Engelse schrijver Anthony Burgess. Dit niet vanwege het feit dat beide romans zich deels op Malta afspelen, maar omdat ze allebei een briljant vertoon van highbrow entertainment bieden. De Vries is nog geen Burgess, maar hij is hard op weg een van Nederlands vooraanstaande auteurs te worden, een schrijver voor liefhebbers van een superieure stijl.
En er is nog iets bij De Vries wat me aan Burgess doet denken. Je leest alles ademloos uit, verbluft door zoveel formuleringskunst en scherpte, maar wat is eigenlijk de pointe van hun boeken? De uitgever heeft het op de achterflap over een 'groots, enerverend verhaal over heerszucht en compassie, kennis en onvermogen, vertrouwen winnen en liefde verspelen, en over het privilege van mannen die ervan uitgaan dat de wereld zonder meer van hen is - en de vrouwen die het daar niet mee eens zijn.' En ach, dat wil ik er ook wel allemaal in lezen, maar ik heb toch het gevoel dat de grootste drijfveer van De Vries om een boek als 'Oude meesters' te produceren schrijflust is, de loutere drang om te schitteren en pas in de tweede plaats de behoefte om dringende onderwerpen en thema's aan te snijden.
Joost de Vries opereert nadrukkelijk in de klassieke traditie, van de grote Russen en de grote Angelsaksische schrijvers uit de negentiende, begin twintigste eeuw. Een van de meer irritante uitingen daarvan is dat hij strooit met citaten, als om te laten zien dat hij niet van de straat is; van Kiplings 'And never the twain shall meet' tot 'Ancient words, newly learned' uit 'Brideshead revisited'. Maar dat is dan ook mijn enige ergernis, voor de rest pakt De Vries me volledig in. Neem de natuurbeschrijving waarmee 'Oude meesters' begint: "Nazomer. De dag was als een glas dat werd volgeschonken. De lucht opende zich snel, het duister werd helder blauw. Zachtgrijze wolken maakten zich uit de voeten. Het overwicht van de zon was absoluut." Je weet direct dat deze schrijver zich niet tevreden stelt met een eenvoudig verteld verhaaltje.
De auteur laat ons kennismaken met twee broers, Sieger en Edmund van Zeeland. Sieger een bevlogen journalist, Edmund een soort wonderkind, alwetend en rijkgeworden door de productie van een of andere app. Hun levens raken elkaar nauwelijks, maar je kunt wel zeggen dat beiden min of meer onafhankelijk over de aardbol zwerven. Edmund omdat hij nu eenmaal geld heeft en alleskenner en -genieter is (hij is dan ook de voornaamste producent van al die wisecracks) en Sieger omdat hij op zoek is naar de duistere gangen van zijn overleden voorbeeld Willem Verdelius (in wie De Vries naar eigen zeggen trekjes van de topjournalisten H.J.A Hofland, J.L. Heldring en Martin van Amerongen heeft gestopt).
Als Sieger de obscure banden van zijn 'oude meester' met Oekraïners en Russen onderzoekt, is hij toevallig getuige van een aanslag in Berlijn waarbij Verdelius' kompaan, de Russische oligarch Borisov om het leven komt; sindsdien wordt hij als getuige door de politie gezocht. Edmund op zijn beurt is een ware adept van de echte 'oude meesters', dat wil zeggen hij wentelt zich rond in het pre-technologische verleden van de Romantiek: "Toen was de wereld nog zoveel magischer, zo minder verkend, zo minder platgetreden, toen was het nog mogelijk als man eropuit te trekken en een rivier te temmen, de bron van de Nijl te ontdekken, op een verloren tempel in de jungle te stuiten, een eilandengroep te annexeren en naar jezelf te vernoemen. De bergen waren hoger toen ze nog niet beklommen waren. Wat was het onvergeeflijk dat hij niet in de negentiende eeuw was geboren, het drama van zijn leven."
Tegenover deze twee min of meer anachronistische mannelijke dromers en speurders staan de stevige maar ook ongrijpbare vrouwen: Sarie de partner van Sieger, druk bezig kleren te naaien voor een of andere dure en populaire kostuumserie, Mireille Beumer, zelfstandig maar ook ondoordringbaar, en de bloedmooie Padma, Siegers collega.
In een van de meest ongerijmde maar daarom niet minder meeslepende scènes staat onze voormalige vorstin, moeder van alleen maar zoons, tijdens een of andere journalistieke prijsuitreiking vertederd te kijken naar Sieger en Edmund: had zij maar zulke romantische, meeslepende, knappe zonen!
De mannen in dit boek zijn de avonturiers, de vrouwen daarentegen van de praktische soort. Het zijn misschien daverende clichés maar dat stoort me niet want de auteur heeft ze prachtig verpakt.
Je kunt aan alles merken dat De Vries van huis uit historicus is. Hij lijkt mij een relativist. Als Edmund door Sarie uitgedaagd wordt het mooiste verhaal dat hij kent te vertellen, komt hij op de proppen met de geschiedenis van een Oostenrijkse graaf wiens liefde voor een weduwe via via ten slotte in de Eerste Wereldoorlog zou zijn ontaard. Oftewel, de geschiedenis is contingent, hangt van toevalligheden aan elkaar: kleine oorzaken, grote gevolgen. De roman is het aangewezen medium om zulke toevalligheden tot een web te weven en dat is wat De Vries het liefste doet.
'Oude meesters' is een gezelschapsroman vol intriges en verwikkelingen die iets van de mentaliteitsgeschiedenis van een tijdperk in beeld brengen met ook nog als happy end een optimistisch volzin: "Niet twijfelen nu, niet bang zijn. Maar vol vertrouwen naar de toekomst kijken."
Maar vooral is dit boek een virtuoos vertoon van vertelkunst waar de liefhebber z'n vingers bij aflikt.
oordeel
Een virtuoos vertoon van vertelkunst.
Querido; 302 blz. € 19,99.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.