Boek
Terug naar Warschau
Jan Staal (Auteur)
In wat voor wereld leeft Wanda Tarnowska, "de Poolse", eigenlijk? Ze sluit zich af voor het leven in de Amsterdamse volksbuurt, waar ze na de oorlog terecht is gekomen. Haar tweede man, een kraandrijver, die haar uit het Durchgangslager heeft meegenomen, is dood. Ze woont nu met diens dochter Annie samen. Maar leven doet ze in het Pools verleden. Ze droomt. Van Annie probeert ze een welverzorgd, beschaafd jong meisje te maken, zoals zij zelf vroeger was. Maar Annie heeft Leo. Twee werelden botsen: Wanda's vooroorlogse droom van verfijning, vervoeringen en onbedreigd bestaan; en de grove, luide, wel goedhartige maar platte werkelijkheid die met Leo binnenstapt. Wanda voelt gevaar en verweert zich. Annie staat aarzelend in het midden, opkomend voor haar stiefmoeder, aangetrokken door Leo. En Leo wil zijn goed recht, en winnen. Hij duikelt een Pool op, Michal, een avonturier. Naar hem zal Wanda wel willen luisteren en hij zal haar moeten laten terugkeren naar Warschau, "dat weer net zo herbouwd is als vroeger", waar helemaal niets veranderd is". Het lukt. Wanda geeft hem haar papieren, haar geld, om de terugreis te regelen. Maar Michal blijft weg. Annie, razend om de truc waar ze nu pas van hoort, gaat zich toch (onder aandrang van Wanda nu) met Leo verzoenen. Nu Wanda niets meer heeft: geen stiefdochter om zich illusies over te maken, geen nationaliteit, geen identiteit meer, geen Poolse dromen, komt ze als vanzelf terecht waar eigenlijk de kern van haar leven ligt, bij de herinnering aan haar eerste man, de Jood Dawidowicz. Ze wordt even naamloos als hij. Toen heeft ze hem alleen naar de gaskamer laten gaan. Nu laat zij hem niet meer los. Samen met hem gaat ze naar hun einde. Michal komt met de reispapieren te laat de stoep op. (cop. NVA)
