Mijn leven
Marcel Reich-Ranicki
Marcel Reich-Ranicki (Auteur), Wil Hansen (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Arbeiderspers, cop. 2016 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : OVER LITERATUUR-SCHRIJVERS : DUITS 851.6 MANN |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
De Arbeiderspers, cop. 1990 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : DUIT 851.6 MANN |
Joseph Pearce
rt/aa/30 m
Heeft Thomas Mann (1875-1955) met Buddenbrooks, De toverberg en De dood in Venetië bewezen dat hij de knapste Duitse stilist ooit was? En vormt hij samen met Goethe het grootste Duitse schrijversduo aller tijden?
Voor Marcel Reich-Ranicki (1920-2013) staat zowel het ene als het andere buiten kijf. Reich-Ranicki was tientallen jaren lang paus, orakel, jurylid en rechter van de Duitse literatuur. Als vinnig recensent en als eigenzinnig gespreksleider van het tv-programma Das Literarische Quartett werd hij zowel bejubeld en bewierookt als gevreesd en gehaat.
In de nieuwe editie van Thomas Mann en de zijnen is naast een aantal van zijn essays die tussen 1966 en 1995 in kranten en tijdschriften zijn verschenen, drie 'nieuwe' teksten uit 2005 opgenomen. Reich-Ranicki doet niet zomaar aan literatuurkritiek, hij wil ook én de schrijver achter de boeken én de wereld achter de schrijver ontdekken.
Een bonte bende
Aan Thomas Mann en zijn familie heeft hij vanzelfsprekend een hele kluif. Een bonte bende, die familie. Heinrich Mann (1871-1950), de auteur van het veelgeprezen De onderdaan (1918), maar ook de levenslange concurrent van broer Thomas. Dochter Erika Mann (1905-1969), de talentvolle actrice, schrijfster van kinderboeken, oprichtster van het beroemde cabaret Die Pfeffermühle, uitgeefster, filmscenariste, verslaggeefster, politiek publiciste, brievenschrijfster en de beste lector van het werk van haar vader. Zoon Klaus Mann (1906-1949), homoseksueel, drugsverslaafde, zelfmoordenaar en auteur van de roemruchte roman Mefisto (1936). Golo Mann (1909-1994), die andere zoon, volgens Reich-Ranicki de 'succesvolste Duitse historicus en origineelste essayist' van de 20ste eeuw. En ten slotte is er Katia Mann, geboren Pringsheim (1883-1980), de echtgenote van Thomas, een vrouw die haar man tot aan zijn dood trouw en zonder mopperen beschermde en bemoederde.
Het boek van Reich-Ranicki is een feest om te lezen, zelfs voor diegenen die nog nooit een letter van Thomas Mann of een woord van zijn broer of kinderen gelezen zouden hebben. Voor die stelling staat in de eerste plaats een virtuoze stijl garant. Reich-Ranicki schreef zoals hij praatte: ongedwongen, kleurrijk en temperamentvol, en tegelijk kernachtig en precies. Wil Hansen heeft dat natuurlijke en expressieve parlando voortreffelijk vertaald.
Voorts is Reich-Ranicki nooit om een krasse uitspraak verlegen. De biografie van Thomas Mann door Peter de Mendelssohn bijvoorbeeld maakt hij met de grond gelijk omdat de biograaf er een slaafse bewondering voor - en dus onjuiste interpretatie van - het leven en werk van de Nobelprijswinnaar voor de Literatuur in 1929 opna hield. Reich-Ranicki besluit als volgt: '(Peter de Mendelssohn) heeft zijn boek geknield geschreven. Dat is in Duitsland altijd al een bijzonder populaire houding geweest, helaas ook in de literatuurbeschrijving. Maar het is schadelijk voor het denken.'
En het leven van Klaus Mann vat hij even kernachtig en cassant samen. 'Hij was homoseksueel. Hij was verslaafd. Hij was de zoon van Thomas Mann. Hij was drie keer door het lot geslagen.'
Maar stond Reich-Ranicki niet zelf in beate bewondering Thomas Mann aan te gapen? De grootste stilist ooit? De grootste schrijver ooit? Reich-Ranicki zet echter nooit zijn kritische bril af. Hij bewondert, hij dweept niet. 'Thomas Mann was een genie. Maar hij was geen lieve, goede, aardige man.' En: 'Hij was gevoelig als een prima donna en ijdel als een tenor. Hij was egocentrisch en zelfingenomen, koel, meedogenloos en soms zelfs wreed.'
Doordat Reich-Ranicki elke letter en elk woord van en over Thomas Mann als een spons heeft opgezogen, heeft hij absoluut recht van spreken. Dat weet hij overigens zelf verduiveld goed. En toch. Zijn kennis van het oeuvre van Thomas Mann (en de zijnen) en zijn literaire eruditie mogen weliswaar adembenemend indrukwekkend zijn, hij bezondigt zich nooit (enfin, zelden) aan betweterigheid, gewichtigdoenerij of koketterie. Elk essay is een klein kunstwerk op zich, volgestouwd met weldoordachte en pregnante inzichten, opinies en interpretaties, en dat alles vormgegeven in een bruisende taal waaruit gemakkelijk een dik schrift met citaten gedestilleerd kan worden.
Tegelijk waarschuwt hij voor boeken vol citaten. 'Er kan veel met citaten worden aangetoond - en vervolgens ook weerlegd, als men dat wil', orakelt hij. Reich-Ranicki laat zulke schijnbare tegenstrijdigheden niet aan zijn hart komen, zijn opinietrein dendert verder.
Reich-Ranicki, overlevende van het Joodse getto van Warschau, neemt ook de politieke standpunten van de Manns tijdens het Derde Rijk onder de loep. Wat blijkt? Enkel Klaus Mann begreep bijtijds dat Adolf Hitler Duitsland naar de afgrond voerde.
Reich-Ranicki vroeg zich in 1973 niet af waarom het monument Thomas Mann, de schrijver uit de oude doos die zo het museum in kon, opnieuw in de mode was. Belangrijk was dat hij weer succes had, op voorwaarde weliswaar dat zijn succes bijdroeg 'tot een herziening van menig oordeel en vooroordeel'.
Drie decennia later is de ster van Thomas Mann nog altijd niet verbleekt. Hij schiep een volmaakt en harmonieus episch universum, aldus Reich-Ranicki. Dankzij Thomas Mann en de zijnen begrijpt iedereen dat de paus van de Duitse literatuur niet overdrijft.
De Arbeiderspers, 287 p. Vertaald door Wil Hansen
G. Brandorff
De in Polen geboren auteur (1920-2013) was een van de meest invloedrijke literatuurcritici binnen het Duitse taalgebied, onder meer als chef van de literatuurredactie van de FAZ. Als een van de beste kenners van werk en leven van Thomas Mann en zijn gezin stelde hij zich tot doel de familie te 'ontmonumentaliseren'. Deze uiterst moeilijke opgave is hem in deze verzameling van teksten op een toegankelijke en boeiende wijze gelukt. Hij schetst een facettenrijk leven van deze familie, haar hoogtepunten en zwakheden en de literaire, politieke, persoonlijke en maatschappelijke keuzes tijdens een roerig tijdperk: Thomas Mann, die een harmonieus episch universum schiep. Katia zijn vrouw: uitverkoren, onderschat, Thomas heldhaftig in het geduld met haar. Zijn tegenpool in de broer Heinrich. De dochter Erika, toneelspeelster en later kritische politieke publiciste. De zoon Klaus, een veelbelovende zelfanalyticus, die uiteindelijk door het leven werd gebroken. Golo, een historicus van formaat, die al vroeg voor een tegen zijn vader gekeerd leven koos. Bevat noten per hoofdstuk en een personenregister.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.