Knielen op een bed violen : roman
Jan Siebelink
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Uitgeleend
|
De Bezige Bij, 2015 |
VOLWASSENEN : ROMANS : SIEB |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
De Bezige Bij, 2015 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 10983 |
Dirk Leyman
em/ov/25 n
Geen genre dat tegenwoordig zo veel armslag krijgt in de Nederlandse literatuur als de moederroman. Schrijvende zonen zien het bijna als een verplichte rite de passage waarmee ze hun vrouwelijke verwekker eer betuigen of zich er definitief van losmaken. Van Tom Lanoye tot Adriaan van Dis en van Maarten 't Hart tot Erwin Mortier: één voor één schreven ze delicate maar soms ook harde pagina's over hun geliefde moeder.
Jan Siebelink kan met zijn roman Margje aan dit illustere rijtje worden toegevoegd. Margje werd aangekondigd als vervolg op zijn megabestseller Knielen op een bed violen (2005, AKO Literatuurprijs en 500.000 verkochte exemplaren). Maar de roman is bescheidener en ingetogener van opzet.
In Knielen op een bed violen stond Hans Sievez centraal, de bloembollenkweker die in de ban raakt van een oudtestamentische, calvinistische geloofsorde en volkomen wegglijdt van zijn ontwrichte gezin. Zijn vrouw Margje raakte in dat boek enigszins ondergesneeuwd.
In Siebelinks sequel is het de intussen bejaarde zoon Ruben die haar een eerherstel biedt en allerlei herinneringen oprakelt. Siebelink wil met dit boek diep in 'de vrouwelijke ziel' kijken, vertelde hij in Algemeen Dagblad. Hij noemt zijn moeder "een trotse, mooie vrouw die moest knokken om het gezin ondanks alle armoede op de rails te houden, maar die tegelijkertijd intelligent genoeg was om een opleiding te volgen. Maar zij kreeg die kans nooit omdat er thuis geen geld voor was. Ik denk dat Margje om die reden model staat voor veel vrouwen uit haar sociale klasse."
Siebelink heeft de valkuil van de herhaling goed ontweken. Want zeg nu zelf, een sequel onthaal je aanvankelijk toch steeds met gepaste reserve? Het aandrijfwiel van deze roman is de nimmer uitgedoofde rivaliteit van oudste zoon Ruben met de jongere Thomas, de moeilijk te beteugelen drinkebroer en levensgenieter. Ruben verlangt heftig naar de erkenning van zijn moeder, die hij zelfs op haar sterfbed grotendeels moet ontberen, zeker omdat hij het tuinbouwbedrijf nooit naar behoren kon voortzetten. 'Zijn leven lang was hij bezig haar voor zich te winnen. (...) Ruben wilde dat zij hem verkoos boven Thomas. Haar absolute favoriet wilde hij zijn.'
Siebelink vertelt het verhaal vanuit het perspectief van de intussen bejaarde Ruben. Die treft in het huis van oudoom Anton in een album een foto van moeder Margje aan op het tennistoernooi van Roland Garros. Daarop legt de oom zijn hand op haar knie. Ruben schrikt. Was zijn moeder op weg een vrouw van de wereld te worden? Hadden ze een relatie, en waarom koos Margje alsnog voor Hans Sievez? Ruben heeft er het hele boek door het gissen naar.
Teder
Siebelink rakelt in de roman weer een heleboel jeugdherinneringen op, om uiteindelijk vooral een genuanceerd maar gloedvol portret te tekenen van een moeder die zich - soms noodgedwongen - schikte in haar positie van gezinspijler achter de schermen. Af en toe borrelt haar frustratie op, ook over het redeloze, godsdienstwaanzinnige gedrag van haar man. Verder wordt de verhouding tussen de twee broers zorgvuldig uitgespit: de jongere Thomas pikt zelfs Rubens vriendin Johanna in en zet hem altijd weer op zijn plaats.
Margje heeft niet de grote doem van Knielen op een bed violen. Het boek is veel ingehoudener en tederder. Siebelink trapt op de rem wanneer de gezwollenheid dreigt. Ook door de korte hoofdstukken lijken de herinneringen netjes afgebakend, terwijl deze roman toch een mooie cyclische structuur heeft. Ik was aan het boek begonnen zonder huizenhoge verwachtingen. Maar met Margje bewijst Siebelink dat een schrijver ook op zijn 77ste ver kan reiken als hij het effectbejag afzweert.
DIRK LEYMAN ■
F. Hockx
Tien jaar na zijn succes ‘Knielen op een bed violen’ keert Siebelink terug naar het gezin Sievez en hun kwekerij in Velp. Dit keer staat niet de vader centraal, die in de ban raakt van een streng-christelijke groepering, maar zijn vrouw (de titelfiguur) en hun beider zonen. Tijdens een oudejaarsnacht waarin hij vergeefs wacht op zijn broer Thomas, denkt de inmiddels 73-jarige oudste zoon Ruben terug aan hoe hij voor zijn moeder het leven draaglijk probeerde te maken, verlangend naar haar liefde, terwijl zij meer gaf om zijn jongere broer. Deze op zijn beurt verlangde naar de erkenning van zijn vader die liever een dochter had gehad. In korte hoofdstukken schrijft Siebelink vooral sfeervolle scènes waarin verlangen en teleurstelling bij zowel zoons als moeder goed overkomen. Meer spectaculaire gebeurtenissen, zoals een geheime liefde van Margje, worden gesuggereerd maar niet uitgewerkt. Een veel fragmentarischer en ook lichter boek dan de voorganger die sinds 2005 honderdduizenden lezers trok, maar zeker geen makkelijk uitmelken van een eerder succes.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.